Χελωνάκια νερού. Βασικές οδηγίες για τη φροντίδα τους.

Τα χελωνάκια νερού δεν υπήρξαν ποτέ κατοικίδια ζώα αλλά μπορεί να θεωρηθεί όμως ότι είναι τα λιγότερο απαιτητικά από τα ζώα που έχουμε καταφέρει να «φυλακίσουμε». Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά σε ακραίες συνθήκες ζωής και μπορούν να επιβιώσουν χωρίς φαγητό για πολλές ημέρες. Το πιο δημοφιλές είδος νεροχελώνας στην Ελλάδα είναι… η χελώνα η «κοκκινομάγουλη». Τέτοιου είδους χελωνάκια πωλούνται στα pet shops, δυστυχώς όμως η ενημέρωση για τη σωστή φροντίδα τους είναι τραγικά ελλιπής, με εξίσου τραγικά αποτελέσματα. Συνήθως αγοράζονται σε πολύ νεαρή ηλικία, μερικών μόλις μηνών και η διάμετρος του καβουκιού τους δεν ξεπερνά τα 3 εκατοστά. Οι έμποροι δε διστάζουν να πουλήσουν 2 και 3 ακόμα χελωνάκια αυτού του μεγέθους, δίνοντας στον ανυποψίαστο αγοραστή τη χαρακτηριστική «πισίνα – νησίδα» του μισού λίτρου νερού.

Ας δούμε λοιπόν ποιές είναι οι, όσο το δυνατόν, σωστότερες συνθήκες για τη φροντίδα τους τους και την υγιή διαβίωσή τους.

Ενυδρείο
Τοποθετήστε τα χελωνάκια σας σε ένα ενυδρείο με φίλτρο και ειδική λάμπα ακτίνων UVA & UVB. Αυτό μπορεί να είναι ένα ενυδρείο ειδικής κατασκευής για νεροχελώνες, φαρδύ και χαμηλό, ή μπορεί να είναι ένα απλό ενυδρείο ψαριών, το οποίο θα μετατρέψετε εσείς σε ενυδρείο για νεροχελώνες. Αυτό που κρίνεται απαραίτητο είναι να υπάρχει καπάκι με λάμπα, για να τοποθετήσετε την ειδική λάμπα ερπετών (υπάρχει σε όλα τα pet shops). Σε περίπτωση που διαθέτετε κατάλληλο ενυδρείο, το οποίο όμως δεν έχει εγκατάσταση στο καπάκι για λάμπα ή δεν έχει καθόλου καπάκι, υπάρχουν και ανάλογες λάμπες τύπου σποτ κατάλληλες για τα χελωνάκια σας.
Αρχικά τοποθετήστε κάποιο τύπο υποστρώματος στο ενυδρείο σας, προτιμότερο χοντρό χαλίκι. Το ψιλό χαλίκι είναι πιθανόν να το καταπιούν τα μικρά κι άρα καλύτερα ν’ αποφεύγεται. Στη συνέχεια γεμίστε το ενυδρείο με νερό. Το νερό δε θα πρέπει να ξεπερνά τα 10-20 εκ. ύψος για νεογέννητα χελωνάκια. Όσο μεγαλώνουν τα χελωνάκια σας και μπορούν μ’ ευκολία να κολυμπάνε στα βαθιά και να σκαρφαλώνουν στη νησίδα τους, τόσο μπορείτε ν’ αυξάνετε το βάθος του νερού.
Το πρόβλημα που προκύπτει εδώ είναι η χρήση του φίλτρου σε τόσο χαμηλή στάθμη νερού. Βεβαιωθείτε ότι το φίλτρο που θα πάρετε μπορεί να τοποθετηθεί χαμηλά μέσα στο ενυδρείο και σε πλάγια θέση, ώστε να καλύπτεται από το νερό. Επίσης μπορείτε με το υπόστρωμα και με διάφορες πέτρες να δημιουργήσετε ένα είδος ανισόπεδου εδάφους, το οποίο θα καταλήγει έξω από το νερό και αρκετά ψηλά, ώστε να βγαίνουν τα χελωνάκια σας να «λιάζονται».
Φροντίστε ώστε να υπάρχει πάντα «στεριά» που θα έρχεται σε απόσταση όχι περισσότερο από 20 εκ. από τη λάμπα του ενυδρείου. Πρέπει δηλαδή να μπορούν τα χελωνάκια σας να πλησιάσουν αρκετά κοντά στη λάμπα, όταν το έχουν ανάγκη.
Το ενυδρείο σας είναι απαραίτητο να διαθέτει θερμαντικό σώμα (θερμοστάτη), τον οποίο θα ρυθμίσετε στους 24-25 βαθμούς Κελσίου. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μην πέσουν σε χειμερία νάρκη τους μήνες που η εξωτερική θερμοκρασία κατεβαίνει αισθητά. Αν τα αφήσετε χωρίς θερμότητα τους χειμερινούς μήνες, θα είναι υποτονικά, δε θα τρώνε καθόλου κι αυτό θα μειώσει τη διάρκεια της ζωής τους.
Οι χελώνες νερού είναι ζώα που μεγαλώνουν αργά, αλλά μεγαλώνουν πολύ! Ζουν πολλά χρόνια και στην πλήρη τους ανάπτυξη μπορεί να γίνουν τεράστιες σε μέγεθος, αν φυσικά τους εξασφαλίσετε το κατάλληλο περιβάλλον. Είναι μάλλον αναπόφευκτο λοιπόν, όσο μεγαλώνει η χελώνα σας, να χρειάζεται να μεγαλώνει και το ενυδρείο της. Αν δεν είστε διατεθειμένοι για κάτι τέτοιο, καλύτερα να μην μπείτε καν στη διαδικασία να υιοθετήσετε αυτό το ζωάκι.

Συντήρηση
Αφού λοιπόν γεμίσετε με νερό, βάλετε το φίλτρο και το θερμοστάτη σε λειτουργία και δημιουργήσετε το κατάλληλο περιβάλλον για τα χελωνάκια σας, ώστε να έχουν χώρο και να κολυμπάνε ελεύθερα, αλλά και να σκαρφαλώνουν όσο ψηλά θέλουν (προσοχή να υπάρχει καπάκι αν η «στεριά» ακουμπάει στα τζάμια του ενυδρείου και δε βρίσκεται στο κέντρο αυτού), ρίχνετε στο νερό την ανάλογη ποσότητα αντιχλωρίου και ειδικών βιταμινών. Συνήθως δίνουμε βιταμίνη D που βοηθά στην ανάπτυξη του καβουκιού. Αντιχλώριο και βιταμίνη είναι καλό να βάζετε σε κάθε αλλαγή νερού, αν και υπάρχουν πολλοί που δεν τα κρίνουν απαραίτητα για τη συντήρηση της χελώνας.
Το φίλτρο δε χρειάζεται να είναι «στρωμένο», όπως κάνουμε με τα ψάρια. Η χελώνα είναι σαφώς πιο ανθεκτική, αρκεί να αλλάζετε μέρος του νερού της κάθε βδομάδα (περίπου το μισό). Σε κάθε αλλαγή βγάζετε και το φίλτρο και ξεπλένετε καλά το σφουγγάρι του με καθαρό νερό. Περίπου μια φορά το μήνα καλό θα είναι να αδειάζετε εντελώς το ενυδρείο (ρουφώντας το νερό με την ειδική τρόμπα) και να καθαρίζετε και τα τζάμια που πιάνουν γλίτσα.
Πέρα από το καθημερινό τάισμα, τα χελωνάκια δε χρειάζονται κάποια ειδική φροντίδα. Από την άνοιξη και μετά μπορείτε τις ηλιόλουστες μέρες να τα βάζετε σε μια λεκανίτσα με μια πέτρα στο κέντρο όπου να μπορούν ν’ ανεβούν και να τα βγάζετε για μερικές ώρες στον ήλιο. Αυτό προϋποθέτει βέβαια να τα έχετε συνεχώς υπό παρακολούθηση, ειδικά αν στο χώρο σας κινδυνεύουν από γάτες ή αρπακτικά πουλιά.

Διατροφή
Τα χελωνάκια νερού είναι σαρκοφάγα πλάσματα κι ως εκ τούτου χρειάζονται πολύ πρωτεΐνη στη διατροφή τους. Όσο μεγαλώνουν, μπορούν να τρέφονται και με λαχανικά, όταν όμως είναι μωρά η πρωτεΐνη χρειάζεται καθημερινώς.
Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορες ειδικές τροφές για χελώνες νερού, κυρίως γαριδούλες κι αποξηραμένα έντομα. Υπάρχουν όμως και σε μορφή ταμπλέτας ή μικρών στικ. Καλό είναι να δίνετε ποικιλία τροφών στα χελωνάκια σας.
Κάπου κάπου μπορούμε να δοκιμάσετε να τα δίνετε λαχανικά, όπως βρασμένο και ξεφλουδισμένο αρακά, καρότο, μαρούλι κλπ. Επίσης μπορείτε να εμπλουτίσετε τη διατροφή τους με κρόκο και ασπράδι καλά βρασμένου αυγού, ψαχνό σε μικρά κομματάκια από καλά βρασμένο κρέας, ψάρι ή κοτόπουλο, χωρίς μπαχαρικά και αλάτι, καθώς και κονσέρβα τόνου σε νερό.
Σε περίπτωση που τα ταΐσετε κάτι που τελικά δεν το φάνε, καλό είναι να καθαρίζετε αμέσως το ενυδρείο, πριν σαπίσει η τροφή.
Θα παρατηρήσετε ότι τους χειμερινούς μήνες τα χελωνάκια σας θα τρώνε πολύ λιγότερο απ’ ότι το καλοκαίρι ή κάποιες μέρες και καθόλου. Μη σας ανησυχήσει αυτό, είναι απόλυτα φυσιολογικό, δεδομένου ότι έχει αποθηκεύσει αρκετό λίπος για το χειμώνα, προκειμένου να πέσει σε χειμερία νάρκη αν χρειαστεί. Όσο μεγαλώνει, αυτό το φαινόμενο θα το παρατηρείτε όλο και περισσότερο.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η χελώνα τρώει μόνο μέσα στο νερό, γι αυτό μην αφήνετε ποτέ τροφή στη «στεριά» της.

Συμπεριφορά
Οι χελώνες νερού είναι ζώα που εξημερώνονται εντελώς. Μπορούν να γίνουν αυτό που ονομάζουμε «κατοικίδια», με όλη τη σημασία της λέξης. Δεν το έχουν όμως από τη φύση τους, όπως ο σκύλος ή η γάτα. Ακόμα κι αν έχετε ένα χελωνάκι από νεογέννητο και το ταΐζετε καθημερινά, δεν πρόκειται να εξημερωθεί, αν δεν περνάτε πολύ χρόνο μαζί του τακτικά.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να τρομάζετε τη χελώνα σας με το να προσπαθείτε συνεχώς να την πιάσετε. Μη σας κάνει εντύπωση αν κάποια στιγμή ακούσετε τη χελώνα σας να «φωνάζει»! Όταν τρομάζουν πολύ βγάζουν έναν χαρακτηριστικό ήχο σαν στριγγλιά.
Από τη φύση τους νιώθουν περισσότερη ασφάλεια μέσα στο νερό, γι αυτό και κάθε φορά που θα βρίσκεται έξω στη «στεριά» της και θα αντιληφθεί οποιαδήποτε κίνηση, θα βουτάει μέσα στο νερό. Θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να πάψει να σας φοβάται και να ξεχωρίζει τους ιδιοκτήτες της από τους ξένους.
Αυτό που χρειάζεται να κάνετε αν θέλετε να έχετε μια εξημερωμένη χελώνα, είναι κυρίως υπομονή. Μπορείτε να δοκιμάζετε να την ταΐζετε με το χέρι σιγά-σιγά, ή απλά να στέκεστε κοντά στο ενυδρείο και να την παρατηρείται, χωρίς να την ενοχλείτε. Χρειάζεται προσοχή, γιατί μια φοβισμένη χελώνα μπορεί να σας δαγκώσει ή να σας γρατζουνίσει με τα μυτερά νύχια της. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν την πιάνετε για να την σηκώσετε. Θα πρέπει να την κρατάτε από το καβούκι καλά και με τα δυο χέρια σας και να προσέχετε να μην είστε αρκετά κοντά στο στόμα της, υπολογίζοντας και το μήκος του λαιμού που είναι αρκετά μακρύς.
Το καλοκαίρι μπορείτεε να την αφήνετε στο έδαφος ή στο γρασίδι να περπατάει, αρκεί να έχετε εξασφαλίσει ένα μέρος όπου να μπορεί να βουτήξει στο νερό. Συνηθίζει την παρουσία των ανθρώπων και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις εκείνες, όπου βλέπουμε αυτό το είδος χελώνας ν’ ακολουθεί το αφεντικό της κατά πόδας! Θυμηθείτε ότι από την άνοιξη και μετά που αυξάνουν οι βιορυθμοί της είναι περισσότερο επιδεκτική στην ανθρώπινη προσέγγιση κι άρα εξημέρωση. Στη διάρκεια του χειμώνα καλό θα είναι να την αφήνετε στην ησυχία της.

Διαχωρισμός φύλου
Για να διακρίνετε αν η χελώνα σας είναι αρσενική ή θηλυκή, θα πρέπει να φτάσει στην ηλικία των 2-3 ετών τουλάχιστον. Άρα σε καμία περίπτωση δεν μπορείτε να ξέρετε αν το χελωνάκι των 3 εκατοστών που αγοράσατε από το pet shop είναι αρσενικό ή θηλυκό.
Κατά την ενηλικίωση, τα θηλυκά γίνονται μεγαλύτερα από τα αρσενικά, τα αρσενικά όμως έχουν μακρύτερη ουρά και πολύ πιο μακριά νύχια. Επίσης ο πρωκτός της θηλυκιάς βρίσκεται πολύ πιο κοντά στο τέλος του καβουκιού της, σε σχέση με της αρσενικής που βρίσκεται προς το τέλος της ουράς.
Η χελώνα σας μπορεί να ζευγαρώσει από την ηλικία των 5 ετών και μετά. Χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα, αν αποφασίσετε να κάνετε αναπαραγωγή στο ενυδρείο και σίγουρα χρειάζεστε 2 ενυδρεία για να χωρίσετε το ζευγάρι σε περίπτωση εγκυμοσύνης της θηλυκιάς.

Ασθένειες
Οι χελώνες μπορεί να παρουσιάσουν ασθένειες που αφορούν είτε τραύματα στο καβούκι ή στα μαλακά τους μέρη, ή εσωτερικές βακτηριδιακές μολύνσεις. Η πιο συνηθισμένη ασθένεια είναι αυτή της μόλυνσης των ματιών. Πρήζονται τα μάτια της χελώνας σας και δημιουργείται τσίμπλα, σε βαθμό που να μην ανοίγουν καν. Υπάρχουν ειδικά κολλύρια στα pet shops για την αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας.
Οι περισσότερες ασθένειες της χελώνας οφείλονται σε έλλειψη βιταμινών και κυρίως της βιταμίνης D και της βιταμίνης Α. Αν παρέχετε στη χελώνα σας τις σωστές συνθήκες διαβίωσης (ισορροπημένη διατροφή, κατάλληλη θερμοκρασία, ειδική λάμπα, καθαρό νερό), είναι δύσκολο να παρουσιάσει κάποια ασθένεια.
Από την αλλαγή στη συμπεριφορά της θα καταλάβετε ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν αρνείται να φάει για πολλές μέρες, αν δε βγαίνει καθόλου στη στεριά και παραμένει ακίνητη στο νερό, αν κρατάει το κεφάλι μέσα στο καβούκι, πρέπει να την παρακολουθήσετε στενά. Να παρατηρήσετε καλά το καβούκι της, αν έχει ραγίσματα ή πληγές, καθώς και τα μάτια και το δέρμα της για οποιαδήποτε ανωμαλία. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορείτε να παρατηρήσετε και αιμορραγία.
Αυτό που χρειάζεται καταρχήν να κάνετε, σε περίπτωση εκδήλωσης ασθένειας, είναι να απομονώσετε το ζωάκι σας, αν έχετε παραπάνω από μια χελώνες. Χαμηλώστε τη στάθμη του νερού (έχει παρατηρηθεί πνιγμός σε άρρωστη χελώνα), τόσο όσο να μπορεί να βγάζει το κεφάλι της έξω από το νερό πατώντας στο έδαφος. Ανεβάστε τη θερμοκρασία στους 28-30 βαθμούς και φροντίστε να έχετε πολύ καθαρό το νερό της. Δώστε ποικιλία τροφών, φροντίζοντας να παρέχετε αρκετή πρωτεΐνη και συμπλήρωμα βιταμινών. Ανάλογα με το πρόβλημα που θα έχετε παρατηρήσει μπορείτε να ζητήσετε το αντίστοιχο φάρμακο από εξειδικευμένο pet shop (κυρίως αυτά που διαθέτουν ερπετά, ή μεγάλη αλυσίδα καταστημάτων). Αν πρόκειται για κάτι πολύ σοβαρό που δε μπορούμε ν’ αντιμετωπίσετε στο σπίτι, απευθυνθείτε σε κτηνίατρο ερπετών.

Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα και τις δημοσιεύσεις μας!