7+1 μύθοι και πραγματικότητες σχετικά με τη λεμφική παροχέτευση

Από τη Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου / Φυσικοθεραπεύτρια, MSc, PhD, MDT Cert., MLD

Το λεμφικό σύστημα αποτελεί ένα εκτεταμένο δίκτυο αγγείων και αδένων που καλύπτει όλο το σώμα και σκοπό έχει τη μεταφορά του νερού και άλλων ουσιών, όπως για παράδειγμα πρωτεϊνών, μέσα στην κυκλοφορία του αίματος, δια μέσου του λεμφικού συστήματος.

Ποιοι είναι όμως οι μύθοι και πραγματικότητες σχετικά με τη λεμφική παροχέτευση;

ΜΥΘΟΣ Νο1: Η λεμφική μάλαξη γίνεται αποκλειστικά στο μέλος που πάσχει!  
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η σωστή λεμφική παροχέτευση, όπως ονομάζεται πιο σωστά, γίνεται σε όλο το σώμα, όταν η βλάβη σχετίζεται με το κάτω άκρο ενώ μπορεί να περιοριστεί στον κορμό και τα άνω άκρα, όταν η βλάβη περιορίζεται στο χέρι. Η διαδικασία περιλαμβάνει μια σειρά από τεχνικές που γίνονται με τα χέρια σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος, τους λεμφαδένες (μασχαλιαίοι, βουβωνικοί, παραστερνικοί, μεσοπλεύριοι κ.ά.), ενώ το υπόλοιπο σώμα προσφέρει εναλλακτικά μονοπάτια, μέσω των οποίων θα μεταφερθεί το οίδημα της πάσχουσας περιοχής προς την κυκλοφορία του αίματος. Οι λεμφαδένες μπορούν να παρομοιαστούν με μικρά φρεάτια που απορροφούν τα υγρά μιας συγκεκριμένης περιοχής και τα οδηγούν προς την καρδιά. Αν κάποια από αυτά τα φρεάτια αφαιρεθούν, τότε η περιοχή δεν μπορεί να αποσυμφορεθεί πλήρως, με αποτέλεσμα να “πλημμυρίζει”, προκαλώντας, έτσι, πρήξιμο. Ο ρόλος του εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή είναι να μεταφέρει αυτό το υγρό στο αίμα και από εκεί στα νεφρά και στα ούρα, επαναφέροντας τους ιστούς όσο το δυνατόν καλύτερα στην πρότερή τους κατάσταση.
 
Η διαδικασία της παροχέτευσης άλλες φορές είναι εύκολη, κυρίως όταν οι λεμφαδένες είναι άθικτοι (π.χ. σε ένα διάστρεμμα) και άλλες φορές δυσκολότερη, όπως συμβαίνει σε ένα λεμφοίδημα, όπου, συνήθως, λείπει ένας αριθμός λεμφαδένων.  

ΜΥΘΟΣ Νο2: Η περίδεση είναι άχρηστη!
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Κατά την περίδεση, το υπό θεραπεία μέλος δένεται με ειδικούς επιδέσμους διαφορετικής ελαστικότητας και μεγέθους, αφού έχει προηγηθεί εφαρμογή μιας σειράς κατάλληλων προστατευτικών υλικών στην περιοχή. Σκοπός της λεμφικής περίδεσης είναι να διατηρεί το αποτέλεσμα που έχει επιτευχθεί μέσω της παροχέτευσης. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό, είναι να διατηρείται η περίδεση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, από τη στιγμή που θα φύγει ο ασθενής από το φυσικοθεραπευτήριο, μέχρι τη στιγμή που θα επιστρέψει για θεραπεία, συνήθως δηλαδή για ένα 24ωρο.

ΜΥΘΟΣ Νο3: Δεν είναι απαραίτητος ο συνδυασμός της λεμφικής παροχέτευσης με την περίδεση στη συνεδρία, κάποιο από τα δύο μπορεί να παραλειφθεί!
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Είναι άκρως απαραίτητη η εφαρμογή και των δύο διαδικασιών.
 
Βάσει ερευνών, η εφαρμογή τόσο της λεμφικής παροχέτευσης όσο και της περίδεσης οδηγούν στο μέγιστο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή, στη μείωση του οιδήματος, τη βελτίωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας του μέλους, αλλά και στη διατήρηση αυτών των αλλαγών, σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα. Αν δεν χρησιμοποιηθεί η περίδεση, τότε το αποτέλεσμα της παροχέτευσης δεν θα έχει διάρκεια. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ότι παροχετεύετε το οίδημα που υπάρχει στην άκρα χείρα σας, τελειώνετε τη συνεδρία σας και από τη θεραπεία έχει μειωθεί η περίμετρος στα σημεία του οιδήματος κατά 3 εκατοστά. Αποχωρώντας χωρίς κάποια μορφή συμπίεσης, θα έχει ως αποτέλεσμα την επαναφορά του οιδήματος μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό συμβαίνει γιατί πάντα το οίδημα έχει την τάση να επιστρέφει στην αρχική του θέση. Δημιουργήθηκε εκεί γιατί εκεί βρήκε χώρο (για διαφορετικό λόγο για τον κάθε ασθενή), οπότε εκεί θέλει να επιστρέψει. Χωρίς την περίδεση, διευκολύνεται στο να επανέλθει.

Το ίδιο ισχύει και αν παραλειφθεί η παροχέτευση. Η περίδεση από μόνη της θα προκαλέσει ένα θετικό αποτέλεσμα αλλά δεν θα είναι το μέγιστο και σίγουρα θα χρειαστεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να το επιφέρει.

ΜΥΘΟΣ Νο4: Η λεμφική μάλαξη πρέπει να πονάει για να έχει αποτέλεσμα!
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Όχι, η λεμφική παροχέτευση είναι μια διαδικασία αρκετά ήπια και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πονάει ή να είναι δυσάρεστη. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει το λεμφικό αγγείο σε σπασμό, μπλοκάροντας, έτσι τη ροή της λέμφου και, συνεπώς, την επιστροφή της στην κυκλοφορία του αίματος. Αν η λεμφική παροχέτευση πονάει, τότε ΔΕΝ είναι λεμφική παροχέτευση.

ΜΥΘΟΣ Νο5: Αν έχω φλεβική ανεπάρκεια, η λεμφική παροχέτευση δεν είναι η λύση για μένα!  
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η παροχέτευση ξεκίνησε ως θεραπεία σε ογκολογικούς ασθενείς, για τη διαχείριση του λεμφοιδήματος. Η χρήση της, όμως, βρίσκει πολύ καλή εφαρμογή και σε μυοσκελετικούς ασθενείς (οιδήματα μετά από τραυματισμό ή χειρουργείο) ενώ μπορεί να εφαρμοστεί με άριστα αποτελέσματα σε περιπτώσεις φλεβικής ανεπάρκειας (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ βαθμού), σε συνδυασμό με χρήση συμπιεστικού ενδύματος, σε φλεβολεμφοίδημα, σε φλεβολεμφοστατικά οιδήματα, περιορίζοντας σημαντικά την περεταίρω εκφύλιση των φλεβών και/ή προλαμβάνοντας την εμφάνιση των διαταραχών.

ΜΥΘΟΣ Νο6: Χρειάζομαι πολλές συνεδρίες για να δω το αποτέλεσμα που επιθυμώ!
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Ο αριθμός των συνεδριών ποικίλει, ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης και την έκταση του οιδήματος. Για παράδειγμα, ένα οίδημα μετά από τραυματισμό ή χειρουργείο, συνήθως απαιτεί 1-2 συνεδρίες για ένα άριστο αποτέλεσμα, ενώ για ένα λεμφοίδημα, οι συνεδρίες μπορεί να κυμαίνονται στις 8-12 για ένα ήπιο προς μέτριο οίδημα, ή και να ξεπερνούν τις 20 σε ένα πιο σοβαρό οίδημα (ελεφαντίαση). Συγκριτικά, όμως, με το αποτέλεσμα που προκαλούν, οι συνεδρίες θεωρούνται αρκετά μικρές σε αριθμό.  

ΜΥΘΟΣ Νο7: Η λεμφική παροχέτευση μπορεί να εφαρμόζεται άφοβα σε όλες τις περιπτώσεις!
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Πριν ξεκινήσει η λεμφική παροχέτευση, ο φυσικοθεραπευτής χρειάζεται να διερευνήσει την ύπαρξη αντενδείξεων για την εφαρμογή της παροχέτευσης, οι οποίες, αν αγνοηθούν, μπορεί να προκαλέσουν μη αναστρέψιμη βλάβη στον ασθενή. Οι δύο πιο σημαντικές αντενδείξεις είναι η καρδιακή ανεπάρκεια και η νεφρική ανεπάρκεια. Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις, η καρδιά και το νεφρό αδυνατούν να διαχειριστούν τα αντίστοιχα υγρά του σώματος και υπολειτουργούν, ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Συνεπώς, οδηγώντας μεγαλύτερο όγκο υγρών, μέσω της λεμφικής παροχέτευσης, σε αυτά τα δύο ήδη δυσλειτουργικά όργανα, μπορεί να
θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία του ασθενή.

ΜΥΘΟΣ Νο8: Η λεμφική παροχέτευση “σπάει” την κυτταρίτιδα!
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η έννοια της κυτταρίτιδας είναι παρεξηγημένη στις μέρες μας. Κατά την παθοφυσιολογία, κυτταρίτιδα είναι η φλεγμονή που συμβαίνει στα λιποκύτταρα και δεν σχετίζεται με τον “φλοιό πορτοκαλιού” που αναφέρεται συχνά σε συζητήσεις. Είναι ένας όρος που ξεφεύγει από το απλό αισθητικό πρόβλημα και αναφέρεται σε σοβαρή παθολογία αγνώστου αιτιολογίας, που ονομάζεται λιποίδημα. Στο λιποίδημα, εμφανίζεται συμμετρική συσσώρευση λιπώδους ιστού στη λεκάνη, τους μηρούς, τις γάμπες και σπανιότερα στα μπράτσα, ενώ ο κορμός δεν επηρεάζεται (εκτός αν συνυπάρχει παχυσαρκία). Η λεμφική παροχέτευση, ως μια ήπια διαδικασία, δεν “σπάει τα λίπη”, αντίθετα, εξισορροπεί τα υγρά του σώματος στην εν λόγω περιοχή. Στην περίπτωση του λιποιδήματος, απαιτείται συνδυασμός παροχέτευσης, εφαρμογής συμπιεστικών ενδυμάτων, διατροφής (κυρίως για την περίπτωση που συνυπάρχει παχυσαρκία) και καθημερινής αερόβιας άσκησης.

Ακολούθησε το Design Magazine στο Twitter, στο Facebook και στο Instagram.