Διατροφή
Σούπα: Γιατί είναι η καλύτερη επιλογή φαγητού για τον χειμώνα
Η σούπα είναι από τους περισσότερους ανθρώπους συνδεδεμένη ως καλύτερη επιλογή φαγητού για τον χειμώνα. Όμως ισχύει αυτό;
Με βεβαιότητα είναι η σούπα η καλύτερη επιλογή φαγητού για τον χειμώνα και η κατανάλωση της δεν έχει συνδεθεί άδικα με το πολύ κρύο.
Από τους Πάρη Παπαχρήστο, Μαρία Ζερβού, Γεωργία Ίσαρη, Αβραάμ Κάζη, Χριστίνα Γαβρή.
Διατροφική Αξία της Σούπας
Στην Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη το τρώνε ακόμη και σαν πρωινό, ενώ στην Ελλάδα συνηθίζεται να καταναλώνεται ως πρώτο πιάτο αλλά και ως ελαφρύ βραδινό γεύμα, σερβίροντας το και τρώγοντας το καυτό, με σκοπό να ζεστάνουν και να εφοδιάσουν τον οργανισμό με την απαιτούμενη ενέργεια που χρειάζεται για μια κρύα και κουραστική ημέρα.
Μια μικρή αναδρομή
Αν προσέξουμε την ιστορία της σούπας, φαίνεται να ξεκινάει μαζί με τη γέννηση της μαγειρικής, Η πρώτη σούπα αναφέρεται περίπου το 6000 π.Χ. Με την ανακάλυψη της μαγειρικής τέχνης, η διαδικασία της ανάμιξης διαφόρων θρεπτικών συστατικών σε ένα μεγάλο σκεύος με σκοπό τη δημιουργία θρεπτικής, ευκολόπεπτης και γευστικής τροφής ήταν αναπόφευκτή.
Σύμφωνα με την ιστορία της μαγειρικής, η σούπα αποδείχθηκε αγαπημένη τροφή πολλών λαών κυρίως τον Χειμώνα, των φτωχών και των πλουσίων, και εξελίχθηκε ανάλογα με τις τοπικές γεύσεις και υλικά. Η λέξη σούπα (soup) προέρχεται από την Αγγλική λέξη “sop”, η οποία αναφέρεται σε <ένα πιάτο που αποτελείται από σούπα ή από γιαχνί και περιέχει κομμάτια ψωμιού>.
Ποια είναι τα είδη;
Παραδοσιακά οι σούπες κατατάσσονται σε δύο ομάδες: τις διαυγείς ή αλλιώς το ζωμό (bouillon) και τις πυκνές ή κονσομέ (consommé). Οι τελευταίες κατηγοριοποιούνται με βάση τον παράγοντα που χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή τους: πουρές (purées), κρέμα (bisques), μπεσαμέλ (cream soups), αυγά και βούτυρο (veloutés). Επίσης το αλεύρι και το ρύζι χρησιμοποιούνται συχνά στην παρασκευή της σούπας.
Σήμερα, οι σούπες αποτελούν ειδική κατηγορία τροφής τον Χειμώνα με τεράστια γευστική και θρεπτική ποικιλία. Οι κρεατόσουπες, κοτόσουπες, ψαρόσουπες, σούπες με λαχανικά και ζυμαρικά και τα όσπρια μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις γευστικές προτιμήσεις και προσφέρουν σημαντικά θρεπτικά πλεονεκτήματα Σχεδόν όλοι οι πολιτισμοί διαθέτουν τις δικές τους χαρακτηριστικές σούπες: η ρωσική borscht, η ισπανική gazpacho, η γαλλική Pot-au-Feu. Στην Ελλάδα οι κοτόσουπες, ψαρόσουπες, ο τραχανάς καθώς και τα όσπρια αποτελούν τις πιο πολυσύχναστες σούπες στο καθημερινό τραπέζι τον Χειμώνα.
Ποια είναι τα οφέλη της σούπας;
Αντιοξειδωτικά συστατικά
Καθώς οι σούπες αποτελούνται στη βάση τους από λαχανικά, θεωρούνται πολύ καλή πηγή αντιοξειδωτικών συστατικών τον Χειμώνα, τα οποία προστατεύουν ενάντια στη δράση των ελευθέρων ριζών οξυγόνου οι οποίες ευθύνονται για την εμφάνιση διαφόρων χρόνιων νοσημάτων. Είναι εύπεπτες και μπορούν να καταναλωθούν από όλες τις ομάδες ανθρώπων, ακόμα και από αυτούς που αντιμετωπίζουν προβλήματα ευερέθιστου εντέρου. Επειδή ακριβώς τα λαχανικά που περιέχουν βράζονται αποκτούν μια μαλακή υφή και δεν ερεθίζουν το γαστρεντερικό σύστημα. Επίσης κατά το βρασμό έχει διασπαστεί μέρος των συστατικών των λαχανικών με αποτέλεσμα η απορρόφηση των μετάλλων και των ιχνοστοιχείων να γίνεται ευκολότερα. Δεν υπάρχει κατηγορία ασθενών που τον Χειμώνα και όχι μόνο στην οποία να απαγορεύεται η κατανάλωση σούπας.
Ακόμα και οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να καταναλώσουν κάποιο λαχανικό επειδή δεν τους αρέσει, επωφελούνται των θρεπτικών του συστατικών όταν αυτό αποτελεί μέρος μιας σούπας. Ειδικά τον Χειμώνα, τα παιδιά με αυτό τον τρόπο προσλαμβάνουν θρεπτικά συστατικά από λαχανικά τα οποία αποκλείουν από τη διατροφή τους. Η μεγάλη ποικιλία συστατικών που περιέχουν οι σούπες δεν επιτρέπει στα παιδιά να ξεχωρίσουν τα διάφορα συστατικά και έτσι τα καταναλώνουν ευχάριστα. Αλλά και οι ηλικιωμένοι που δυσκολεύονται να μασήσουν σκληρές τροφές, οι σούπες τον Χειμώνα, αποτελούν την ιδανική και ευχάριστη επιλογή για αυτούς, ενώ δεν επιβαρύνουν την πεπτική τους λειτουργία. Μια σούπα αποτελεί την ιδανική επιλογή για το βραδινό τους γεύμα, ενώ διευκολύνει τον ύπνο τους.
Ενυδάτωση του οργανισμού τον Χειμώνα
Η σούπα αποτελείται κατά πολύ μεγάλο μέρος από νερό (45-75% του όγκου της) με αποτέλεσμα να συμβάλει σημαντικά στην ενυδάτωση του οργανισμού. Επιπλέον, το νερό σε συνδυασμό με την υψηλή περιεκτικότητα της σούπας σε φυτικές ίνες (λόγω των λαχανικών) βοηθούν στη καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος τον Χειμώνα, βοηθώντας έτσι την καταπολέμηση δυσάρεστων παθολογικών καταστάσεων όπως είναι η δυσκοιλιότητα.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, επιστημονικά δεδομένα από πρόσφατες μελέτες συνδέουν τη σούπα με το αυξημένο αίσθημα κορεσμού. Φαίνεται πως η κατανάλωση σούπας πριν από το κυρίως γεύμα αυξάνει την αίσθηση πληρότητας και συνεπώς οδηγεί σε μειωμένη θερμιδική πρόσληψη στο επόμενο γεύμα αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Βοηθάει η σούπα στο αίσθημα κορεσμού;
Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση μιας σούπας ως πρώτο πιάτο δημιουργεί πιο έντονα την αίσθηση του κορεσμού σε σχέση με την κατανάλωση οποιουδήποτε άλλου τροφίμου κατά την ίδια χρήση, με αποτέλεσμα να αισθάνεται κανείς μικρότερη ανάγκη πρόσληψης πρόσθετης τροφής. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα των τροφών (1,5-2,5 kcal/g) είναι ευεργετική για τον έλεγχο του βάρους. Οι σούπες, συνήθως κατά μέσον όρο έχουν ενεργειακή πυκνότητα μικρότερη του 1,5 kcal/g, ιδιαίτερα οι λαχανόσουπες. Εφόσον οι σούπες αποτελούν τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά κυρίως τον Χειμώνα, μπορούν να καταναλώνονται από ασθενείς με στεφανιαία νόσο ή Σακχαρώδη Διαβήτη και να συστήνονται σε υπολιπιδαιμικό διαιτολόγιο.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά την καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 400 γραμ ή 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών
Οι σούπες λαχανικών, ως μέρος ενός ισορροπημένου διαιτολογίου, βοηθούν τον άνθρωπο να επιτύχει την ευεργετική για την υγεία πρόσληψη βιταμινών, αντιοξειδωτικών (λυκοπένιο, κουερσιτίνη κ.α) και φυτικών ινών που προσφέρουν τα λαχανικά. Σε γενικό βαθμό, οι περισσότερες σούπες με λαχανικά περιέχουν τουλάχιστον 1 μερίδα = 80 γραμ λαχανικών σε ένα μπολ των 250 ml, μειώνοντας έτσι το οξειδωτικό στρες και τους φλεγμονώδεις δείκτες.
Επίσης, οι σούπες αποτελούν πηγή φυτικών ινών, λόγω των λαχανικών που περιέχουν, ενώ παράλληλα τροφοδοτούν τον οργανισμό με νερό. Για το λόγο αυτό η κατανάλωση σουπών συμβάλλει θετικά στη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου , βοηθώντας θετικά τη λειτουργία της πέψης. Παράλληλα, 250 ml σούπας τροφοδοτούν τον οργανισμό με τουλάχιστον 200 ml νερού και αυτό αποδεικνύει ότι οι σούπες συνεισφέρουν σημαντικά στη συνολική πρόσληψη των απαραίτητων ποσοτήτων υγρών από τον ανθρώπινο οργανισμό. Η συνιστώμενη πρόσληψη υγρών είναι 2,5 λίτρα για τον μέσο άνδρα και 2,2 λίτρα για τη μέση γυναίκα).
Απαλλάσσει από το άγχος
Η κατανάλωσης μιας σούπας μπορεί να μας απαλλάξει και από το άγχος της παρασκευής ενός φαγητού. Άνθρωποι που δεν έχουν χρόνο για καθημερινό μαγείρεμα, μπορούν στο γραφείο ή στο σπίτι να απολαύσουν μια σούπα , το οποίο αποτελεί ένα ελαφρύ, γρήγορο και αυτοτελές γεύμα, παρέχοντας ταυτόχρονα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό. Ακόμη και μια έτοιμη στιγμιαία σούπα, η οποία παρασκευάζεται σε 2-3 λεπτά, μπορεί να έχει μια θέση στην κατηγορία των ατόμων που δεν προλαβαίνουν να μαγειρέψουν. Αυτές οι έτοιμες σούπες μπορούν να καταναλωθούν είτε ως σνακ είτε ως κυρίως γεύμα.
Ποια είναι η θρεπτική αξία της σούπας;
Η θρεπτική αξία της σούπας είναι αδιαμφισβήτητη καθώς περιέχει όλα τα υδατοδιαλυτά και λιποδιαλυτά συστατικά των τροφών που βράζονται και περιέχονται ως κομμάτια. Όσο πιο σύνθετη είναι μία σούπα τόσο πιο θρεπτική μπορεί να θεωρηθεί.
Σούπες λαχανικών
Οι σούπες λαχανικών συνεισφέρουν σημαντικά στη διατροφή μας μιας και ο ζωμός τους αποδίδει σημαντικές βιταμίνες, μέταλλα και θρεπτικά συστατικά όπως το λυκοπένιο (τοματόσουπα) και η κουερσιτίνη (κρεμμυδόσουπα), τα οποία έχουν βρεθεί ότι μειώνουν το οξειδωτικό στρες καθώς δρουν ως ισχυρά αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη. Επιπλέον τα κομμάτια λαχανικών στη σούπα συμβάλλουν στην αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών, κυρίως διαλυτών, προσφέροντας γνωστά καρδιαγγειακά, γαστρεντερικά και μεταβολικά οφέλη (μείωση αρτηριακής πίεσης, ρύθμιση κενώσεων, έλεγχος σακχάρου).
Κρεατόσουπες και ψαρόσουπες
Οι κρεατόσουπες και ψαρόσουπες περιέχουν όλες τις λιποδιαλυτές βιταμίνες (Α, Ε, Κ, D), καθώς και σημαντική ποσότητα πρωτεΐνης. Επιπλέον ο συνδυασμός τους με δημητριακά όπως πλιγούρι, τραχανάς, ρύζι, πατάτα ενισχύει τη διατροφική τους αξία με υδατάνθρακες και υδατοδιαλυτές βιταμίνες και τις μετατρέπει σε ένα διατροφικώς πλήρες γεύμα. Λόγω της διαφορετικής πυκνότητας του λίπους από του νερού, το λίπος με το μαγείρεμα ανέρχεται στη επιφάνεια, όπου και πρέπει να αφαιρείται. Για κάθε κουταλιά λίπους που αφαιρείται, μειώνεται περίπου η θερμιδική αξία του πιάτου σας κατά 130 θερμίδες και η περιεκτικότητα του σε λίπος κατά 13 γραμμάρια.
Μπορεί η σούπα να καταναλωθεί όλες τις ώρες της ημέρας;
Μια ελαφριά σούπα για δεκατιανό ή απογευματινό αποτελεί ένα ευεργετικό σνακ, παρέχοντας στον οργανισμό μια δόση ενέργειας και θρεπτικών συστατικών που χρειάζεται εκείνη τη στιγμή για καλύτερη απόδοση στη δουλειά ή στο διάβασμα. Εξαιρετικά εύπεπτη, μια σούπα είναι ιδανική και για βραδινό. Και για κυρίως γεύμα όμως, μια σούπα χορταίνει και ικανοποιεί τη γεύση με λίγες θερμίδες, αλλά ταυτόχρονα υψηλή διατροφική αξία, προσφέροντας το ιδανικό φαγητό για τον έλεγχο του βάρους. Ως κυρίως πιάτο, μια σούπα μπορεί να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο γεύμα, πλούσιο σε βιταμίνες, πολύτιμα ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες.
Η κατανάλωση σουπών συνεισφέρει σε μια ισορροπημένη διατροφή αναφορικά με την προέλευση του θερμιδικού τους περιεχομένου, μιας και το συνολικό παρεχόμενο θερμιδικό περιεχόμενο αποτελείται σε μεγαλύτερο ποσοστό από υδατάνθρακες, κατά δεύτερο λόγο από πρωτεΐνες και τέλος από λίγα λιπαρά. Μιλώντας για το θερμιδικό περιεχόμενο των σουπών, στην πλειοψηφία τους οι παρεχόμενες θερμίδες είναι λιγότερες από 100 ανά μερίδα των 250 ml. Οι παρεχόμενες αυτές θερμίδες θεωρούνται σημαντικά χαμηλότερες αν συγκριθούν με άλλα τρόφιμα που καταναλώνονται είτε με τη μορφή ενός σνακ, είτε με τη μορφή ενός πρώτου πιάτου σε ένα γεύμα.
Μπορεί να αποτελέσει πλήρες γεύμα;
Η κατανάλωση σούπας μπορεί να συντείνει στην ισορροπημένη διατροφή, αφού μπορεί να γίνει πλήρες γεύμα και να περιέχει πολλές ομάδες τροφών. Μπορεί να περιέχει από την ομάδα των δημητριακών (πατάτα, ρύζι, ψωμί), λαχανικά, κρέας ή ψάρι ή πουλερικά, όσπρια, τυρί ή γάλα και λίπος.
Ιδανική για ένα υγιεινό και γρήγορο σνακ
Επιπρόσθετα, για κάποιον που δεν έχει χρόνο για να ετοιμάσει φρέσκια σούπα στο σπίτι του, ή θέλει ένα γρήγορο σνακ στη δουλειά μπορεί να ετοιμάσει γρήγορα μια έτοιμη συσκευασμένη σούπα. Οι έτοιμες σούπες περιέχουν και αυτές πολλά θρεπτικά συστατικά όπως μια κανονική σούπα. Πρέπει όμως πάντοτε να διαβάζουμε τα συστατικά και να προτιμούμε αυτές που είναι χαμηλές σε αλάτι και λίπος.
H κατανάλωση της σούπας έχει να μας προσφέρει πληθώρα θρεπτικών συστατικών. Πέρα ότι είναι εύκολη στην παρασκευή της, ακόμα και για αρχάριους μάγειρες. Οπότε, το σύνθημα των διατροφολόγων είναι να την προτιμάτε, εντάσσοντας της πιο συχνά στην καθημερινή σας, κυρίως τον Χειμώνα στη διατροφή. Εξάλλου, υπάρχουν άπειροι συνδυασμοί γεύσεων για να μην τις βαρεθείς.
