Πρωτομαγιά, μια αρχαία γιορτή!

Η Πρωτομαγιά σαν γιορτή ξεκίνησε να γιορτάζετε στον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα. Ο εορτασμός της όμως, έχει τις ρίζες του στις παγανιστικές εορτές του παρελθόντος, από όπου πολλά από τα αρχαία έθιμα έχουν ξεκινήσει και επιβιώσει μέχρι σήμερα!

Σαν πρωτομαγιά, γιορτάζονταν η πρώτη μέρα του καλοκαιριού. Αλλά τον τελευταίο αιώνα η ίδια μέρα είναι και ημέρα απεργίας σε πολλές χώρες του κόσμου, έπειτα από το εργατικό κίνημα!

Η ημέρα ξεκίνησε να γιορτάζετε από τους αρχαίους λαούς στο βόρειο ημισφαίριο. Οφείλεται στο γεγονός πως (ημερολογιακά) η πρώτη ημέρα του Μαΐου βρίσκεται ανάμεσα στην Εαρινή Ισημερία και το Θερινό Ηλιοστάσιο. Έτσι, θεωρούνταν και η αρχή του καλοκαιριού.

Στην αρχαιότητα

Οι πρώτοι εορτασμοί της φαίνεται να ξεκίνησαν την προ-χριστιανική περίοδο, με παγανιστικές γιορτές στην αρχαία Ελλάδα αλλά και στο βορά. Στον βορά γιορταζόταν το κέλτικο Μπελτέιν (Beltene) και η  εωσφορική γιορτή της Νύχτας του Walpurgis στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Σε κάποια μέρη οι εορτασμοί αυτοί γίνονται έως και σήμερα.

Η γιορτή της Πρωτομαγιάς σηματοδοτούσε τη ζωή και το ξεκίνημα του καλοκαιριού για τους ποιμένες, που έβγαζαν τα κοπάδια τους στην ύπαιθρο για βοσκή. Στην Ιρλανδία, για τη γιορτή αυτή άναβαν υπαίθριες φωτιές στις κορυφές των βουνών και των λόφων με τελετουργική ή πολιτική σημασία. Το έθιμο αυτό επιζεί έως σήμερα στην επαρχία του Λίμερικ. Ένα άλλο έθιμο που επέζησε μόνο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα στην Ιρλανδία, ήταν το κρέμασμα ενός κλαδιού φλαμουριάς ή κράταιγου στις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών. Σταδιακά και νοτιότερα, αυτό μετατράπηκε σε φτιάξιμο στεφανιών, μπουκέτων λουλουδιών, αλλά και διαφόρων άλλων δημιουργιών από λουλούδια.

Κατά τον Πλούταρχο και την Ελληνική αρχαιότητα, η ονομασία του Μήνα (Maja) προήλθε από το όνομα της νύμφης Μαίας. Ήταν η ομορφότερη από τις Πλειάδες (Ατλαντίδες), τις επτά κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης και μητέρα του θεού Ερμή, στον οποίο ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος.

Για πολλές προ-χριστιανικές παγανιστικές κοινωνίες ολόκληρης της Ευρώπης, η Πρωτομαγιά εορτάζονταν ως η πρώτη ημέρα του καλοκαιριού. Έτσι το Θερινό Ηλιοστάσιο στις 21 Ιουνίου συνέπιπτε με τη μέση του καλοκαιριού.

Sir Lawrence Alma-Tadema

Σήμερα

Με τον εκχριστιανισμό της Ευρώπης, πολλές από αυτές τις γιορτές απαγορεύτηκαν ή τροποποιήθηκαν, με χριστιανικό χαρακτήρα. Έτσι σταδιακά η γιορτή της Πρωτομαγιάς έχασε το θρησκευτικό νόημα που είχε κατά την αρχαιότητα.
Σήμερα πλέον, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης επιβιώνουν ακόμη έθιμα αυτής της εποχής, όπως ο χορός γύρω από το Γαϊτανάκι. Πολλές νέο-παγανιστικές ομάδες προσπαθούν και πάλι να αναβιώσουν ανάλογα τέτοια αρχαία έθιμα της Πρωτομαγιάς.

Ο Μάιος όμως θεωρούνταν πάντα «μήνας χαράς και λατρείας της βλάστησης, με δοξασίες και έθιμα διαχρονικού χαρακτήρα. Χαρακτηριστικό είναι το πρωτομαγιάτικο στεφάνι που  στολίζει την πόρτα του σπιτιού και διατηρείτε μέχρι τις 24 Ιουνίου όπου πλέον στα  χριστιανικά χρόνια καίγεται στις φωτιές του Αϊ-Γιάννη. Οι λαϊκές προλήψεις θεωρούσαν τον Μάιο «μαγεμένο»!
Όλοι οι λαοί γιόρταζαν την Πρωτομαγιά για την ανθοφορία της Φύσης και την απαρχή των «καλών καιρών».

1903 – John William Godward

Εργατική Πρωτομαγιά

Σήμερα πλέον η Πρωτομαγιά είναι κατά βάση συνώνυμη με την Παγκόσμια Μέρα των Εργατών (Εργατική Πρωτομαγιά). Την μέρα αυτή τιμούνται οι αγώνες του εργατικού κινήματος. Στην ουσία είναι η καθιερωμένη γιορτή της εξέγερσης των εργατών του Σικάγου τον Μάη του 1886, όταν τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας ωράριο εργασίας τις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η μέρα λέγετε πως επιλέχθηκε συμβολικά σαν αναγέννηση και ανανέωση του εργατικού δικαίου, καθώς την αναγέννηση πρέσβευαν και οι αρχαίες γιορτές!

Έτσι, η μέρα έχει πλέον θεσπιστεί σήμερα ως επίσημη αργία όλων των εργαζομένων και όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις είναι κλειστές.

Όμως, εκτός από την απεργία του εργατικού κινήματος που προφανώς γνωρίζουν οι περισσότεροι, μπορούμε πάντα να διατηρούμε και την παράδοση και τις όμορφες παιδικές μας αναμνήσεις.  Συνεχίζοντας να τραγουδάμε: «Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ, να τον προϋπαντήσουμε παιδιά, στην εξοχή».