Λεπτοσπείρωση: Όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη λοίμωξη που απειλεί τους κατοίκους της Θεσσαλίας

Η λεπτοσπείρωση είναι μια πολύ σοβαρή ασθένεια που μεταδίδετε κατά βάση από τα ζώα στον άνθρωπο. Πως μεταδίδετε, ποιοι κινδυνεύουν, πως αντιμετοπίζεται και τι πρέπει να προσέχουμε.

Η λεπτοσπείρωση μεταδίδεται κυρίως από τα τρωκτικά αλλά και από οικόσιτα ζώα. Η εξάπλωσή της ευνοείται πάρα πολύ όταν υπάρχουν πλημμυρικά φαινόμενα που μεταφέρουν μολυσμένα νερά.

Οι υγειονομικές υπηρεσίες τέθηκαν σε επιφυλακή μετά το καταστροφικό πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel από τον θεσσαλικό κάμπο. Οι πλημμύρες, πέραν των τεράστιων καταστροφών που προκάλεσαν κρύβουν και μεγάλους υγειονομηκούς κινδύνους.

Μετά από τις πλημμύρες υπάρχει ο κίνδυνος σοβαρών λοιμώξεων. Μια από τις σημαντικότερες και πιο επικίνδυνες είναι η λεπτοσπείρωση.

Τι είναι η λεπτοσπείρωση

Η λεπτοσπείρωση είναι μία μικροβιακή λοίμωξη. Παρατηρείται σε ανθρώπους και ζώα που μολύνονται από ένα βακτήριο που λέγεται λεπτόσπειρα (Leptospira spp). Αυτό το αναφέρει και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).

Οι λεπτόσπειρες είναι αερόβια νηματοειδή βακτηρίδια, τα οποία έχουν σχήμα σπείρας με αγκιστρωτά άκρα

Το βακτήριο της λεπτοσπείρωσης συνήθως το φέρουν τα τρωκτικά (ποντίκια, αρουραίοι). Το φέρουν όμως και πολλά είδη θηλαστικών, οικόσιτα και άγρια.

Στα οικόσιτα ζώα έχει εντοπιστεί σε:

• Χοίρους
• Βοοειδή
• Αιγοπρόβατα
• Σκύλους
• Άλογα

Πως μεταδίδετε η λεπτοσπείρωση από τα ζώα στον άνθρωπο

Τα ζώα αποβάλλουν το μικρόβιο στα ούρα τους και το απελευθερώνουν στο περιβάλλον. Όταν οι άνθρωποι έρθουν σε επαφή με αυτά ή με μολυσμένο νερό και χώμα, μπορεί να μολυνθούν.

Η μόλυνση γίνετε:

• Φέρνοντας τα βρώμικα χέρια στα μάτια, τη μύτη ή το στόμα
• Καταπίνοντας μολυσμένο νερό ή φαγητό
• Από την επαφή του μολυσμένου νερού, χώματος ή βλάστησης με ανοιχτές πληγές (ακόμη και μικρές εκδορές) στο δέρμα.

Το υγρό περιβάλλον και η παρουσία οργανικών υλικών, όπως συμβαίνει σε περίπτωση πλημμύρας, συντελούν στην παρατεταμένη επιβίωση του μικροβίου.

 

Πως μεταδίδετε η λεπτοσπείρωση από άνθρωπο σε άνθρωπο

Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο είναι εξαιρετικά σπάνια. Είναι όμως δυνατό να συμβεί μέσω της σεξουαλικής επαφής και του μητρικού θηλασμού.

Σε περίπτωση κάθετης μετάδοσης του βακτηριδίου (από μια έγκυο στο έμβρυο) μπορεί να προκληθεί αποβολή.

Η λεπτόσπειρα είναι δυνατόν να ανευρίσκεται στα ούρα ασθενών, συνήθως έως και έναν μήνα ή και περισσότερο μετά το πέρας της κλινικής νόσου.

Γι’ αυτό, σε μέρη όπου υπάρχει υποψία πως υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης της ασθένειας (τουαλέτες, μικροβιολογικά εργαστήρια κλπ), πρέπει να λαμβάνονται οι κατάλληλες προφυλάξεις. Τόσο κατά τον χειρισμό των ούρων, όσο και στην τήρηση των σωστών μέτρων υγιεινής.

Ποιοι κινδυνεύουν υπό κανονικές συνθήκες

Η λεπτοσπείρωση θεωρείται ότι έχει την ευρύτερη γεωγραφική εξάπλωση μεταξύ των νοσημάτων που μεταδίδονται από τα ζώα στους ανθρώπους.

Στη χώρα μας, υπό κανονικές συνθήκες, καταγράφονται περίπου 20 κρούσματα λεπτοσπείρωσης τον χρόνο. Η εμφάνισή της σχετίζεται με το είδος της εργασίας.

Έτσι, αυξημένες πιθανότητες να μολυνθούν και να νοσήσουν έχουν όσοι εργάζονται στην ύπαιθρο ή έχουν γεωργικές ασχολίες ή έχουν γενικότερα επαφή με τη φύση.

Ενδεικτικά παραδείγματα είναι οι:

• Γεωργοί και εργάτες στη γεωργία
• Κτηνοτρόφοι
• Στρατιωτικό προσωπικό
• Ξυλοκόποι
• Κυνηγοί

Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν επίσης και όλοι οι εργαζόμενοι σε:

• Σφαγεία
• Κτηνοτροφικές μονάδες
• Αποκομιδή των σκουπιδιών
• Συστήματα αποχετεύσεων

Ευάλωτοι στη λεπτοσπείρωση μπορεί να είναι και:

• Όσοι κολυμπούν σε μολυσμένα νερά, ποτάμια και λίμνες.
• Οι κατασκηνωτές
• Όσοι αθλούνται σε περιβάλλον με στάσιμα ύδατα.

Τα συμπτώματα και σε πόσο καιρό εμφανίζονται

Από τη στιγμή της μόλυνσης έως ότου εκδηλωθούν συμπτώματα (περίοδος επωάσεως) μπορεί να μεσολαβήσουν 2 έως 30 ημέρες. Κατά μέσον όρο, όμως, μεσολαβούν 5-14 ημέρες.

Η λεπτοσπείρωση στα αρχικά στάδιά της θυμίζει γρίπη, καθώς εκδηλώνεται με:

• Πυρετό
• Ρίγος
• Πόνους στους μυς κ.λπ.

Το πιο συχνό σύνδρομο είναι η ανικτερική λεπτοσπείρωση, μία αυτοπεριοριζόμενη συστηματική νόσος, η οποία παρατηρείται περίπου στο 85-90% των περιπτώσεων. Η μορφή αυτή έχει καλή πρόγνωση.

Στην ικτερική μορφή της νόσου συνήθως παρατηρείται αιφνίδια έναρξη, η οποία χαρακτηρίζεται από:

• υψηλό πυρετό (38,5 – 39°C)
• κεφαλαλγία (που δεν υποχωρεί με αναλγητικά)
• έντονες μυαλγίες
• ρίγος
• κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα
• ανορεξία
• ναυτία
• έμετοι και
• κοιλιακό άλγος

Με την εξαφάνιση της λεπτοσπειραιμίας και του πυρετού εμφανίζονται σπληνομεγαλία και ηπατομεγαλία, ίκτερος και νεφρική ανεπάρκεια, που συνήθως είναι αναστρέψιμη.

Η μορφή αυτή συνοδεύεται από ποικίλου βαθμού θνητότητα που μπορεί να φτάσει το 10-20% των περιστατικών.

Τι προκαλεί η νόσος

Μετά από σύντομη βακτηριαιμία, τα κύρια όργανα που προσβάλλονται στους ανθρώπους είναι:

• Σπλήνα
• Νεφροί
• Ήπαρ όπου προκαλεί ίκτερο
• Μήνιγγες
• Μάτια
• Εγκέφαλος

Ο ακριβής μηχανισμός της ιστικής βλάβης ωστόσο δεν είναι γνωστός.

Πότε πρέπει να πάτε στον γιατρό, θεραπεία

Η λεπτοσπείρωση αντιμετωπίζεται κατά περίπτωση και μπορεί να συμπεριλαμβάνει αντιβιοτική αγωγή. Ωστόσο είναι σημαντικό να γίνει εγκαίρως η διάγνωση.

Γι’ αυτό και συνιστάται στα άτομα που έρχονται σε επαφή με τρωκτικά ή με επικίνδυνο περιβάλλον (όπως λιμνάζοντα νερά από πλημμύρα) να επισκεφθούν το ταχύτερο έναν γιατρό εάν εκδηλώσουν:

• Πυρετό
• Ρίγος
• Πόνους στους μυς (μυαλγία)

Οι ασθενείς πρέπει να αναφέρουν την επαφή τους με επικίνδυνο περιβάλλον ή/και τα τρωκτικά. Ακόμη και εάν αυτό συνέβη έως και 1 μήνα πριν την έναρξη των συμπτωμάτων τους. Συνήθως μέχρι 1-3 εβδομάδες πριν από αυτά.

Η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας συχνά είναι καθοριστική για την έκβαση της νόσου.

Με δεδομένο όμως ότι ο ορολογικός έλεγχος στα αρχικά στάδια της νόσου είναι αρνητικός όταν υπάρχει συμβατή κλινική εικόνα και ιστορικό πιθανής έκθεσης στον παρόγοντα (δραστηριότητες υψηλού κινδύνου , π.χ. αγροτικές εργασίες,επαφή με στάσιμα ύδατα, ενδημική περιοχή), η θεραπεία πρέπει να μην καθυστερεί.

Οι λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικά.

Σε σοβαρές περιπτώσεις όμως, η ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών πρέπει να αρχίσει μέσα στις πρώτες μέρες από την έναρξη της νόσου. Για να είναι αποτελεσματική στην πρόληψη επιπλοκών.

Η διάρκεια της θεραπείας πρέπει να είναι τουλάχιστον 7 ημέρες.

Επίσης, πρέπει να αναφερθεί ότι με την έναρξη θεραπείας με πενικιλίνη ή άλλα αντιβιοτικά, μπορεί να εμφανιστεί η αντίδραση Jarisch-Herxheimer.

Μέτρα προστασίας

• Χρήση γαντιών, κατάλληλου ρουχισμού (π.χ. ποδιές) και υποδημάτων (μπότες), ώστε να προστατεύεται το δέρμα κατά την διάρκεια εργασιών σε επικίνδυνο περιβάλλον.

(Επικίνδυνο περιβάλλον αποτελούν τα στάσιμα ύδατα, η λάσπη και η υγρή βλάστηση.

Τα καλλιεργητικά προϊόντα στο χωράφι, που στην επιφάνειά τους εμφανίζουν υγρασία.

Αλλά και οποιοδήποτε περιβάλλον συνδυάζει υγρασία και δυνητική παρουσία τρωκτικών ή των παραπάνω αναφερόμενων ζώων.)

• Κάλυψη ανοικτών πληγών στο δέρμα, με αδιάβροχα επιθέματα, κατά τη διάρκεια αγροτικών εργασιών ή εργασιών σε επικίνδυνο περιβάλλον δυνητικής παρουσίας τρωκτικών.
• Καλή πλύση ή εμβάπτιση σε ζεστό νερό (>50°C) λαχανικών και άλλων αγροτικών προϊόντων που είχαν επαφή με χώμα και που τρώγονται ωμά. Ιδιαίτερα να αποφεύγεται η κατανάλωση φρούτων π.χ. σταφύλια, κατευθείαν από το χωρόφι, αν δεν έχει γίνει προηγουμένως καλό πλύσιμό τους.
• Αποφυγή παραμονής τροφίμων σε περιβάλλον δυνητικής παρουσίας τρωκτικών. Σε αντίθετη περίπτωση, θα πρέπει τα τρόφιμα να διατηρούνται με τρόπο που να αποκλείεται επαφή με τρωκτικά.
• Αποφυγή κολύμβησης ή επαφής με πιθανώς επιμολυσμένα νερά (ποτάμια, συλλογές νερού) και λήψη κατάλληλων προστατευτικών μέτρων όταν απαιτείται τέτοιου είδους δραστηριότητα.
• Καταπολέμηση τρωκτικών σε κατοικημένους χώρους. Απομάκρυνση απορριμμάτων, αποστράγγιση στάσιμων νερών και βελτίωση συνθηκών υγιεινής γύρω από τις οικίες, για να ελαττωθεί η προσέλκυση τρωκτικών, φραγή κάθες διόδου (π.χ. με μεταλλικό πλέγμα) που επιτρέπει πιθανή πρόσβαση τρωκτικών εντός της κατοικίας.
• Αποφυγή άμεσης επαφής με τα ούρα αγροτικών ή κατοικίδιων ζώων και τήρηση μέτρων υγιεινής (χρήση γαντιών, πλύσιμο χεριών).
• Επίσκεψη το γρηγορότερο στον γιατρό αν εκδηλωθεί πυρετός, μυαλγία, ρίγος, όπου ο ασθενής θα πρέπει να αναφέρει αν υπήρξε επαφή με τρωκτικά ή με επικίνδυνο περιβάλλον, μέχρι και έναν μήνα πριν την έναρξη της ασθένειας (συνήθως μέχρι 1-3 εβδομάδες πριν).

Με πληροφορίες από iatropedia.gr, ΕΟΔΥ