Ψυχολογία
Φέτος τα Χριστούγεννα θα είναι διαφορετικά
Είμαι σίγουρη πως ο καθένας μας φέρνει διάφορες εικόνες στο μυαλό του όταν ακούει τη λέξη Χριστούγεννα. Εικόνες πλασμένες από αναμνήσεις, από τη φαντασία μας, από προσδοκίες, από ταινίες, από σειρές…
Από την Νικολία Ζωμένου / Ψυχολόγο Υγείας, MSc.- Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια | Psychologynow
Όλοι λίγο πολύ έχουμε μια ιδέα για το πώς θα ήταν τα «ιδανικά» Χριστούγεννα.
Και κάπου εκεί, αρκετά ψηλά στη λίστα με όλα τα πράγματα τα οποία σημαίνουν Χριστούγεννα για τον καθένα μας, βρίσκονται και τα δώρα που συνηθίζουμε να ανταλλάζουμε την περίοδο των γιορτών.
Δώρα στον εαυτό μας, δώρα σε αυτούς που αγαπάμε, ίσως και δώρα με μια πιο φιλανθρωπική χροιά, σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Γενικά είναι μία περίοδος αυξημένων εξόδων που αφορούν το στολισμό, τη διακόσμηση, την προετοιμασία για το γιορτινό τραπέζι, για να περιποιηθούμε τον εαυτό μας, για να ντυθούμε κάπως διαφορετικά, πιο επίσημα και «γιορτινά».
Να κάνουμε πράγματα καινούρια. Κάτι το ξεχωριστό, που θα μας διαφοροποιήσει αυτή την περίοδο από τις απλές καθημερινές ημέρες, που θα μας κάνει να ξεφύγουμε, να ξεχαστούμε και να περάσουμε όμορφα.
Τα δώρα δεν είναι μόνο ύλη. Δεν έχουν να κάνουν μόνο με το καταναλωτικό κομμάτι του πράγματος. Χρησιμοποιούμε τα δώρα σαν ένα μέσο για να επικοινωνήσουμε κάτι στον άνθρωπο στον οποίο τα δωρίζουμε. Πρώτον και κύριον, ο λόγος που κάνουμε δώρα είναι ως μία ένδειξη αγάπης προς κάποιο προσφιλές πρόσωπο. Έτσι, εκδηλώνουμε την αγάπη που τρέφουμε, τη λαχτάρα μας να να κάνουμε τον άλλο να χαρεί με την κίνησή μας, να δείξουμε πως τον νοιαζόμαστε και τον σκεφτόμαστε.
Δεν έχει σημασία πόσο φανταχτερό είναι ένα δώρο.
Αν είναι ακριβό ή όχι, μεγάλο ή μικρό. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα τα καλύτερα δώρα δεν είναι πράγματα. Ποια χρήματα θα μπορούσαν άραγε να αγοράσουν υγεία, ζωή, αγάπη, ευτυχία καλοσύνη;
Ούτε η αγάπη και η τρυφερότητα που κρύβουν μια αγκαλιά κι ένα φιλί μπορούν να κοστολογηθούν με χρήματα. Κάποιες φορές η αλήθεια είναι πως τα χρήματα συμβάλλουν, με έναν έμμεσο τρόπο, στο να νιώσουμε πιο χαρούμενοι κι ευτυχισμένοι. Συμβάλλουν στο συναίσθημα. Δεν το δημιουργούν.
Τα συναισθήματα μετράνε. Είναι η χειρονομία, η κίνηση που θα κάνεις, η οποία θα δείξει στον άλλο άνθρωπο πόσο σημαντικός είναι για σένα. Και αυτό είναι που κάνει ένα δώρο ξεχωριστό. Αυτό είναι που δίνει την αξία στο δώρο. Όσο πιο βαθιά και έντονα είναι τα συναισθήματα, τόσο πιο σημαντικό είναι το δώρο και τόσο πιο «ακριβό» γίνεται για μας. Όχι λόγω της αντικειμενικής του αξίας, αλλά λόγω της αξίας που του προσδίδει ο άνθρωπος που μας το δώρισε.
Πάντα λοιπόν μπορούμε να βρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους για να κάνουμε πράγματα και δώρα σε αυτούς που αγαπάμε. Με μικρό κόστος. Ή και χωρίς.
Τα Χριστούγεννα είναι η μεγαλύτερη γιορτή της αγάπης.
Είναι μία θρησκευτική γιορτή. Την έχουμε όμως μετατρέψει σε ένα πιο εμπορικό γεγονός, πιο καταναλωτικό και υλιστικό. Περισσότερο μας ενδιαφέρει τι θα ψωνίσουμε, τι θα φορέσουμε στο ρεβεγιόν, τι θα μαγειρέψουμε, τι γλυκά θα φτιάξουμε, τι δώρο θα κάνουμε στους αγαπημένους μας, αν θα πάμε κάποιο ταξίδι και πού, παρά η ουσία αυτής της εορτής.
Σίγουρα δεν είναι όλοι οι άνθρωποι θρησκευόμενοι και αυτό είναι προσωπική επιλογή του καθενός. Όμως, όλοι μας, θρησκευόμενοι και μη, την περίοδο των Χριστουγέννων και των εορτών, γιορτάζουμε την αγάπη. Κι αν όχι την αγάπη προς τον Θεό, τότε την αγάπη που έχουμε μεταξύ μας. Για την οικογένειά μας, τους φίλους μας, τους συντρόφους μας…Την αγάπη προς τον συνάνθρωπο γενικά.
Συνηθίζεται στις γιορτές να περνάμε περισσότερο χρόνο με τους αγαπημένους μας. Ερχόμαστε πιο κοντά, απολαμβάνουμε το χρόνο που έχουμε μαζί, καλούμε κόσμο στο σπίτι μας, πηγαίνουμε εμείς στα σπίτια των οικείων μας, διασκεδάζουμε, απολαμβάνουμε το φαγητό μας, πίνουμε, χορεύουμε, τραγουδάμε, βλέπουμε τις αγαπημένες μας ταινίες, μοιραζόμαστε παραδόσεις, ήθη, έθιμα, ευλογίες και ευχές.
Κάποιοι από μας ερχόμαστε σε μεγαλύτερη επαφή με την πνευματικότητα μας.
Ευαισθητοποιούμαστε περισσότερο σε σχέση με το συνάνθρωπο, προσπαθούμε να είμαστε λίγο πιο καλοσυνάτοι μεταξύ μας, πιο φιλεύσπλαχνοι, πιο βοηθητικοί. Κάτι το οποίο θα ήταν όμορφο αν το εντάσσαμε λίγο πιο συνειδητά στη ζωή μας όλες τις μέρες του χρόνου κι όχι μόνο την εορταστική περίοδο…
Κυνηγάμε λίγο τη «μαγεία» των εορτών, αυτήν στην οποία ίσως κάποτε πιστεύαμε, όταν ήμασταν παιδιά. Προσπαθούμε να διασκεδάσουμε, να ξεχαστούμε, να ξεφύγουμε, να δημιουργήσουμε νέες αναμνήσεις, να ονειρευτούμε, να αναπολήσουμε, να ελπίσουμε…Να βάλουμε ένα στοπ, έστω και προσωρινά, στα άγχη μας, στα προβλήματά μας, στις έγνοιες μας, στη στεναχώρια μας…
Ή τουλάχιστον το προσπαθούμε. Όσο πιο νέοι είμαστε, τόσο πιο εύκολο είναι να βιώσουμε αυτή τη μαγεία, αυτήν την ξεγνοιασιά και την πιο εύθυμη πλευρά των εορτών. Όμως, οι γιορτές συχνά έρχονται μαζί με μελαγχολία. Για πάρα πολλούς ανθρώπους. Σύμφωνα με έρευνες, κατά τη διάρκεια των εορτών, η κατάθλιψη και τα ποσοστά αυτοκτονίας αυξάνονται.
Υπάρχει μία πίεση την περίοδο των γιορτών.
Είναι αυτή η αίσθηση της «βεβιασμένης» χαράς. Ότι όλοι δηλαδή αυτές τις μέρες πρέπει να είμαστε κάπως πιο χαρούμενοι κι ευδιάθετοι, να αφήνουμε τα προβλήματά μας στην άκρη και να μπούμε σε αυτό το κλίμα της χαράς και της ευτυχίας. Κι ας μην το νιώθουμε απόλυτα.
Είναι πολλοί οι άνθρωποι που δεν αντέχουν αυτή την πίεση. Υπάρχουν και αυτοί που δεν μπορούν να ταυτιστούν με αυτό το χαρούμενο κλίμα των γιορτών που όλα είναι ξαφνικά κάπως πιο ρόδινα, μαγικά, γεμάτα χρυσόσκονη και γιορτινά χαμόγελα. Για κάποιους ανθρώπους αυτές οι μέρες είναι απλώς μία υπενθύμιση για όλα όσα δεν έχουν στη ζωή τους.
Πολλοί από εμάς έχουμε χάσει αγαπημένα πρόσωπα και όσα χρόνια και αν περάσουν, πάντα θα υπάρχει μία «άδεια καρέκλα» στο γιορτινό τραπέζι γι’ αυτόν που λείπει. Μα κυρίως, μια άδεια θέση στην καρδιά μας και ένα τσίμπημα γι’ αυτόν τον ξεχωριστό άνθρωπο που δεν είναι κοντά μας αυτές τις μέρες.
Επίσης, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι είναι άρρωστοι. Άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονται σε νοσοκομεία, ιδρύματα, γηροκομεία, ξενώνες, οικοτροφεία, ορφανοτροφεία, στρατόπεδα και φυλακές…Μακριά από δικούς τους ανθρώπους. Μόνοι. Όπως επίσης υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι παντελώς μόνοι τους.
Δεν έχουν κανέναν στον κόσμο να μοιραστούν όμορφες στιγμές. Ούτε και κανέναν λόγο για να γιορτάσουν κάτι. Άνθρωποι που δεν έχουν στέγη, δεν έχουν τροφή, είναι άνεργοι, δεν έχουν τα βασικά πράγματα ούτε για τα προς το ζήν, πόσο μάλλον να τους απασχολούν Χριστουγεννιάτικα δώρα και λιχουδιές. Ή απλώς άνθρωποι που δεν μπορούν να βιώσουν αυτό το «πνεύμα» των γιορτών. Δεν γουστάρουν.
Νιώθουν μόνοι. Άδειοι, κενοί. Θλιμμένοι. Συναισθήματα τα οποία μπορούν να γίνουν βαριά οποιαδήποτε μέρα, αλλά τα αισθανόμαστε να μας βαραίνουν λίγο πιο έντονα την περίοδο των γιορτών που υποτίθεται πρέπει να είμαστε χαρούμενοι κι αγαπημένοι με τους δικούς μας ανθρώπους.
Αυτή τη χρονιά όλοι μας θα βιώσουμε μία διαφορετική περίοδο εορτών.
Κάπως πιο μοναχική και αποθαρρυντική, λίγο πιο μελαγχολική απ’ ότι συνήθως, ίσως και όχι τόσο πολλά υποσχόμενη, όπως άλλες χρονιές. Όλοι έχουμε στο μυαλό μας πώς θα θέλαμε να περάσουμε τα Χριστούγεννα σε ιδανικές συνθήκες. Πιθανότατα και κάποιοι από μας να έχουν βιώσει τα ιδανικά Χριστούγεννα, όπως τα ορίζουν και τα ονειρεύονται. Προσωπικά μου αρέσει να πιστεύω ότι τα καλύτερα Χριστούγεννα δεν έχουν έρθει ακόμα.
Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Φέτος τα Χριστούγεννα θα τα ζήσουμε κάπως πιο περιορισμένα, λιγότερο λαμπερά και στολισμένα, πιο πολύ στο σπίτι, ίσως μακριά από κάποια αγαπημένα μας πρόσωπα…Όλοι μαζί, λοιπόν, καλούμαστε να προσαρμοστούμε με διαφορετικό τρόπο αυτή την περίοδο, για να συνδυάσουμε τις προσδοκίες που έχουμε σε σχέση με τις γιορτές με τα υπάρχοντα δεδομένα και τις απαιτήσεις για την εφαρμογή μέτρων για τη διασφάλιση της υγείας μας.
Μια συνήθεια που έχουμε είτε πιο συνειδητά είτε όχι, η οποία δεν μας βοηθάει, αλλά μάλλον μας ρίχνει περισσότερο, είναι να συγκρίνουμε καταστάσεις. Να σκεφτόμαστε προηγούμενες χρονιές και πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα τότε και πώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα ή θα θέλαμε να είναι, αλλά…Το τώρα έχουμε. Κι αν το συγκρίνουμε με πιο εξιδανικευμένες συνθήκες που ανήκουν στο παρελθόν, το παρόν πάντα θα υστερεί στη σύγκριση. Κι εμείς θα είμαστε οι χαμένοι της υπόθεσης.
Οι προσδοκίες μας για το πώς θα έπρεπε, θα περιμέναμε, θα επιθυμούσαμε τα πράγματα να είναι, προετοιμάζουν το έδαφος για την απογοήτευσή μας. Κι αυτό ισχύει γενικά στη ζωή μας. Οι βλέψεις μας για κάτι, για το πώς το αντιλαμβανόμαστε αυτό και για τις προϋποθέσεις που καθορίζουμε εμείς ότι πρέπει να πληρούνται, κατευθύνουν και το συναίσθημά μας.
Για όλους μας υπάρχουν ιδιαίτερες, αγαπημένες συνήθειες και πράγματα που μας αρέσει να μοιραζόμαστε με οικογένεια και φίλους αυτές τις συγκεκριμένες μέρες του χρόνου.
Το 2020 το πρώτο πράγμα το οποίο μπορούμε να χαρούμε και να γιορτάσουμε είναι ότι είμαστε ευλογημένοι και τυχεροί, εφόσον είμαστε ακόμα ζωντανοί και υγιείς. Μπορεί να μην ήταν η χρονιά που κατορθώσαμε να κάνουμε και να αποκτήσουμε όλα όσα θέλαμε, όμως είναι μια χρονιά που μας βοήθησε να εκτιμήσουμε λίγο περισσότερο αυτά που ήδη έχουμε.
Ακόμα και αν είμαστε μακριά από αυτούς που αγαπάμε, τουλάχιστον από γεωγραφική άποψη, μπορούμε να παραμείνουμε κοντά τους συναισθηματικά. Με τους ανθρώπους που μας ενώνουν έντονα συναισθήματα δεν απομακρυνόμαστε ποτέ στην πραγματικότητα, γιατί πάντα θα μας συνδέει μαζί τους η καρδιά και το μυαλό μας. Δεν είναι αρκετό, το ξέρω. Δεν είναι το ίδιο πράγμα το να σκέφτεσαι αυτόν που αγαπάς με το να έχεις τη δυνατότητα να τον αγκαλιάσεις και να τον έχεις δίπλα σου.
Το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε αυτά τα Χριστούγεννα στον εαυτό μας και στους άλλους είναι να προσέχουμε για την υγεία μας και για την υγεία των δικών μας. Να γεμίσουμε την καρδιά μας με αγάπη, καλοσύνη κι ελπίδα, για τις καλύτερες μέρες που θα έρθουν. Που εμείς θα δημιουργήσουμε και θα καταφέρουμε.
Τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Δυστυχώς, όχι τα ευχάριστα πράγματα αλλά ευτυχώς, ούτε και τα δυσάρεστα.
Τα Χριστούγεννα, την αγάπη, την ελπίδα, την καλοσύνη, την αισιοδοξία, τη μαγεία…, αν δεν τα βρούμε ψάχνοντας μέσα μας, κοιτάζοντας στην καρδιά και τη ψυχή μας, σίγουρα δεν θα τα βρούμε κάτω από ένα Χριστουγεννιάτικο δέντρο ή μέσα στη βιτρίνα ενός εμπορικού καταστήματος.