Γονείς & Οικογένεια
Η διατροφή κατά τον μητρικό θηλασμό
Ποια είναι τα οφέλη του θηλασμού τόσο για τη μαμά όσο και για το παιδί; Γνωρίστε τον ιδιαίτερο ρόλο της διατροφής σε αυτή την τόσο γλυκιά περίοδο στη ζωή μίας γυναίκας, με μερικές πολύτιμες συμβουλές!
Από τον Πάρη Παπαχρήστο/ mednutrition.
Προτάξτε το στήθος σας!
Φέρατε λοιπόν το μωράκι σας από το μαιευτήριο! Πριν σας δώσουν όμως το εξιτήριο, ο γυναικολόγος σας επισκέφθηκε για να σας δώσει κάποιες συμβουλές, ώστε να νιώσετε άνετα και να αποκτήσετε δεξιότητα με το θηλασμό. Είμαι σίγουρος ότι θα έχετε ακούσει ένα πλήθος συμβουλών από φίλες και συγγενείς, την πεθερά, ακόμα και την κυρία που σας βοήθησε να μπείτε στο ασανσέρ!
Τι να αποφεύγω στο θηλασμό;
Σίγουρα θα λάβατε πολλές συμβουλές για τρόφιμα που θα πρέπει να αποφεύγετε, καθώς μπορεί να έχουν παρενέργειες για το μωρό, όπως πχ αέρια. Η αλήθεια είναι ότι όλα τα παιδιά έχουν αέρια λίγο πολύ και ο λόγος γι’ αυτό δεν έχει πλήρως εξακριβωθεί ακόμη. Για παράδειγμα, σε πολλές μητέρες δίνεται η συμβουλή να αποφεύγουν το μπρόκολο, το λάχανο, το σκόρδο και οποιοδήποτε άλλο τρόφιμο τους δημιουργεί αέρια, με το σκεπτικό ότι τα ίδια τρόφιμα θα κάνουν και το μωρό τους να έχει αέρια.
Σε έρευνα φάνηκε ότι τα βρέφη που θηλάζουν μπορεί να πάσχουν από κολικούς, όταν οι μητέρες καταναλώνουν σταυρανθή λαχανικά, όπως είναι το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών κα. Παρόλα αυτά, αρκετές γυναίκες δε θεωρούν ότι τα λαχανικά αυτά τους δημιουργούν κάποιο πρόβλημα.
Πικάντικα φαγητά μπορώ να καταναλώσω;
Στις μητέρες που θηλάζουν έχουν επίσης συστήσει να αποφεύγουν το πικάντικο φαγητό. Αυτά τα φαγητά όντως έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν τη γεύση του γάλακτος με τρόπο που δε θα περάσει απαρατήρητο στο βρέφος. Αν σκεφτούμε όμως ότι εκατομμύρια Ασιάτισες και Λατινοαμερικάνες μητέρες θηλάζουν, γνωρίζοντας πόσο πικάντικη είναι η κουζίνα τους, αλλά η ποιότητα του μητρικού τους γάλακτος δεν επηρεάζεται.
Το μωρό σας θα εξοικειωθεί με το διαιτολόγιό σας!
Για παράδειγμα, αν τρώγατε μεγάλη ποικιλία τροφών και ξαφνικά αλλάζετε και θέλετε να τρώτε μόνο τηγανιτές φτερούγες κοτόπουλου, το μωρό σας είναι πιθανόν να μην αποδεχθεί την αλλαγή αυτή την ώρα που θα το θηλάζετε.
Τα τρόφιμα που τρώτε όταν θηλάζετε ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι δυνατό να επηρεάζουν την ικανότητα αντίληψης γεύσης του βρέφους ή ακόμη και τις διατροφικές επιλογές στη ζωή του αργότερα
Εκτός από το να εξακριβωθεί τι τρόφιμα μπορείτε να ανεχθείτε εσείς και το βρέφος, υπάρχουν ορισμένα διατροφικά δεδομένα που είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη κατά την περίοδο του θηλασμού.
Δυσανεξία στο θηλασμό;
Συστατικά που σχετίζονται με δυσανεξίες, όπως οι πρωτεΐνες που υπάρχουν στο γάλα και τα γαλακτοκομικά, είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν αέρια στα βρέφη απ’ ότι το μπρόκολο που πιθανόν να τρώει η μητέρα. Και για να το διευρύνουμε ως θέμα, η κάθε μητέρα καλό θα είναι να κάνει δοκιμές τροφίμων, ακόμα και αν είναι δυσάρεστες, για να ανακαλύψει τι ενοχλεί το βρέφος της. Θυμηθείτε ότι το πεπτικό σύστημα του βρέφους σας αναπτύσσεται με γρήγορο ρυθμό, επομένως και τα τρόφιμα που μπορεί να το πειράζουν, συνεχώς αλλάζουν.
Τι να προσέχει η μητέρα την περίοδο του θηλασμού;
Ενεργειακή πρόσληψη
Οι ανάγκες σε θερμίδες μιας γυναίκας που δεν θηλάζει είναι διαφορετικές από αυτές μιας γυναίκας που θηλάζει. Επιπλέον, οι ενεργειακές απαιτήσεις της θηλάζουσας μητέρας είναι αυξημένες από τις ενεργειακές της ανάγκες πριν από την εγκυμοσύνη. Βέβαια, οι γυναίκες που ήταν υπέρβαρες ή παχύσαρκες πριν από την εγκυμοσύνη δεν χρειάζεται να προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες μετά τον τοκετό, ενώ σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό των ενεργειακών αναγκών της θηλάζουσας μητέρας παίζει και το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητάς της (αν λ.χ. κάνει καθιστική ζωή χρειάζεται λιγότερες θερμίδες απ’ ό,τι εάν γυμνάζεται συστηματικά).
Σωστή και ισορροπημένη διατροφή
Μια μητέρα που θηλάζει θα πρέπει να ακολουθεί μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή, ώστε μέσω του μητρικού γάλακτος να παρέχει στο μωρό της όλα τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για την ανάπτυξή του.
Αποφυγή αυστηρών και μονοφαγικών διαιτών
Η εφαρμογή αυστηρών και μονοφαγικών διαιτών, καθώς και η λήψη σκευασμάτων αδυνατίσματος μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή του μητρικού γάλακτος.
Προσοχή στη μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη
Επειδή η μειωμένη πρόσληψη ενέργειας που προτείνουν τα αυστηρά προγράμματα απώλειας βάρους μπορεί να επηρεάσει ποσοτικά και ποιοτικά το μητρικό γάλα, η ενεργειακή πρόσληψη για τις θηλάζουσες μητέρες δεν πρέπει να είναι κάτω από 1.800 Kcal την ημέρα. Ένας πτυχιούχος διαιτολόγος-διατροφολόγος μπορεί να καταρτίσει για εσάς ένα σωστό πρόγραμμα διατροφής για σταδιακή απώλεια βάρους, δίχως να επηρεαστεί η παραγωγή του μητρικού γάλακτος.Σε αυτή τη φάση της ζωής σας είναι σημαντικό να σκέφτεστε ότι συνήθειες που πραγματοποιείτε είναι ικανές να επηρεάσουν την υγεία του βρέφους σας. Συνεπώς, προσπαθείστε να αποφεύγετε το αλκοόλ, τη νικοτίνη (κάπνισμα) και τα φάρμακα που ο ιατρός σας δεν σας έχει δώσει την έγκριση. Όλες αυτές οι ουσίες περνούν στο γάλα και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά το βρέφος. Μικρές δόσεις καφεΐνης κατά τη διάρκεια του θηλασμού δε δημιουργούν πρόβλημα, καθώς σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων 200mg καφεΐνης είναι η ασφαλής ημερήσια κατανάλωση για τις θηλάζουσες.
Τι δυσκολεύει το αδυνάτισμα την περίοδο του θηλασμού;
Ενώ όμως φαίνεται εύκολη η απώλεια βάρους κατά τη διάρκεια του θηλασμού, υπάρχουν κάποιες συνθήκες οι οποίες δυσχεραίνουν την απώλεια βάρους και αγανακτούν τις νέες μητέρες.
Τι έχουν δείξει οι μελέτες;
Πολύ συχνά η έλευση του νέου μέλους της οικογενείας συνοδεύεται από… άγρια ξενύχτια και διαταραχές ύπνου. Νεώτερες μελέτες έχουν συσχετίσει τις λίγες ώρες ύπνου με δυσκολία στην απώλεια βάρους. Ο ελλιπής ύπνος συνδυάζεται με διαταραχή δύο ορμονών οι οποίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του βάρους: της λεπτίνης και της γκρελίνης. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στην Αμερικανική Επιθεώρηση Υγείας έδειξε ότι οι γυναίκες που κοιμούνταν 5 ώρες ή λιγότερο κάθε νύχτα για τους πρώτους έξι μήνες μετά τον τοκετό παρουσίαζαν δυσκολία στην απώλεια βάρους.
Επίσης, κατά τη διάρκεια της γαλουχίας τα επίπεδα της ορμόνης προλακτίνης στο αίμα είναι ιδιαίτερα υψηλά. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αυξημένα επίπεδα της προλακτίνης επιβραδύνουν τον μεταβολικό ρυθμό και επιπλέον αυξάνουν την όρεξη _ δύο παράγοντες που δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο το αδυνάτισμα μετά την εγκυμοσύνη.
Θηλασμός και ο ρόλος της ενυδάτωσης
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι καλό θα είναι να αυξήσετε την πρόσληψη υγρών κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι περισσότερες θηλάζουσες παρατηρούν ότι αισθάνονται μεγαλύτερη δίψα απ’ ό,τι συνήθως, οπότε πίνουν παραπάνω νερό χωρίς να το πολυσκέφτονται. Ένας καλός τρόπος για να δείτε την ενυδάτωσή σας είναι να ελέγξετε το χρώμα στα ούρα σας. Αν είναι σκούρα και συμπυκνωμένα, μπορεί να είναι σημάδι ότι δεν λαμβάνετε αρκετά υγρά, ενώ η ενυδάτωση του οργανισμού είναι καλή όσο πιο ανοιχτόχρωμα είναι.
Βιταμίνες, Μέταλλα & Ιχνοστοιχεία
Όταν θηλάζετε έχετε επίσης μεγαλύτερη ανάγκη σε περισσότερες βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και άλλα θρεπτικά συστατικά, γι΄ αυτό έχετε ένα ακόμη λόγο να κάνετε μια πιο υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή. Προσπαθείστε να επιλέξετε ποικιλία σε λαχανικά και φρούτα, πρωτεΐνη από άπαχο κρέας, ξηρούς καρπούς. Οι περισσότεροι αρμόδιοι υγείας (γυναικολόγοι, παιδίατροι, διαιτολόγοι) συστήνουν και ένα ειδικό σκεύασμα πολυβιταμίνης για θηλασμό, έτσι ώστε να καλύψετε όλες τις βασικές σας ανάγκες, ωστόσο είναι καλό να συμβουλευτείτε το γιατρό και το διατροφολόγο σας πριν περάσετε σε αυτή την επιλογή.
Θηλασμός, ο ρόλος της βιταμίνης D
Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, σε μια έρευνα που αναφέρει για την έλλειψη της βιταμίνης D που είναι συχνή τόσο στις μητέρες, όσο και στα νεογνά, ιδιαίτερα σε εκείνες που έχουν σκούρο δέρμα, εκείνες που αποφεύγουν τον ήλιο ή σε εκείνες που το παρακάνουν με το αντιηλιακό. Αν η μητέρα έχει ανεπάρκεια βιταμίνης D, τότε το γάλα της δε θα έχει αρκετή ποσότητα για να καλύψει τις ανάγκες του βρέφους. Τα συμπληρώματα βιταμίνης D θα πρέπει να δίδονται με την συμβουλή ιατρού ή διαιτολόγου.
Ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσετε την ποσότητα σε βιταμίνη D είναι να έχετε μια τακτική έκθεση στον ήλιο εσείς και το μωρό σας, χωρίς αντιηλιακό τις πολύ πρωινές ώρες ή αργά το απόγευμα για να αποφύγετε τις δυσμενείς επιπτώσεις της ηλιακής ακτινοβολίας. Να έχετε το νου σας ότι όσο πιο σκούρο δέρμα έχετε, τόσο περισσότερη έκθεση στον ήλιο χρειάζεστε, για αναπληρώσετε τα αποθέματα τις βιταμίνης D.
Θηλασμός και αλκοόλ, κάπνισμα και καφεΐνη
Διατροφικές Αλλεργίες και θηλασμός
Σε αντίθεση με ότι έχετε ακούσει, η κατανάλωση φυστικιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, δεν αυξάνει τις πιθανότητες το μωρό να αναπτύξει αλλεργία στα φυστίκια. Στην πραγματικότητα, η από νωρίς «έκθεση» στα φυστίκια ακόμα και μέσω του μητρικού γάλακτος, φαίνεται να δρα προστατευτικά. Το ίδιο ισχύει και για το μοντέρνο σούσι και μαλακά τυριά που επίσης θα έχετε ακούσει ότι είναι καλό να αποφεύγετε.
Ωστόσο, σχετικά με την κατανάλωση ψαριού, είτε είναι μαγειρεμένο ή ωμό, είναι καλό να προσέχετε για τις υψηλές συγκεντρώσεις υδραργύρου. Γι΄αυτό προτιμήστε να καταναλώσετε μικρά ψάρια όπως γαύρο, μαρίδα, σαρδψάρια όπως γαύρο, μαρίδα, σαρδλεέλα κ.α.. Ο υδράργυρος είναι ένα στοιχείο με μικρό μέγεθος και μπορεί να περάσει στο γάλα, επηρεάζοντας την ανάπτυξη του εγκεφάλου του βρέφους.
Συμβουλές για απώλεια βάρους κατά το θηλασμό
Υγιεινά σνακ
Επιλέξτε υγιεινά σνακ για να «δαμάσετε» την πείνα σας. Καλές επιλογές αποτελούν οι σταφίδες, τα ανάλατα ποπ κορν, τα κράκερ σίκαλης και οι ξηροί καρποί
Άπαχα κρέατα
Να προτιμάτε τα άπαχα κρέατα, όπως το κοτόπουλο, η γαλοπούλα, το ψάρι και το άπαχο μοσχάρι.
Προϊόντα ολικής άλεσης
Να καταναλώνετε προϊόντα ολικής αλέσεως (ψωμί πολύσπορο, ρύζι αναποφλοίωτο, μακαρόνια ολικής) αντί για επεξεργασμένα προϊόντα.
Προσοχή στην υπερκατανάλωση light προϊόντων
Μην υπερκαταναλώνετε προϊόντα που αναφέρονται στις ετικέτες τους ως άπαχα ή light.
Άσκηση
Να αυξήσετε τη φυσική σας δραστηριότητα και, αν το επιτρέπει ο ιατρός σας, ξεκινήστε κάποια άσκηση.
Έτοιμο vs πρόχειρο
Αντισταθείτε στο έτοιμο και πρόχειρο φαγητό (fast food).
Θηλασμός: «καίει» λίπος
Να έχετε κατά νου ότι όταν θηλάζετε «καίγεται» λίπος από τις αποθήκες της μητέρας
Ύπνος
Προσπαθήστε να κοιμάστε καλά
Απευθυνθείτε σε πτυχιούχο διαιτολόγο
Καλό θα ήταν να ζητήσετε τη βοήθεια ενός πτυχιούχου διαιτολόγου
Επιλογές συνδυασμού τροφίμων προς κατανάλωση
Πρωινό
- Άπαχο γάλα ή Γιαούρτι
- Μούσλι ή φρυγανιές ολικής αλέσεως ή ψωμί ολικής αλέσεως ή κράκερ ολικής αλέσεως ή κουλούρι Θεσσαλονίκης
- Καρύδια ή μαλακή φυτική μαργαρίνη στις φρυγανιές (ή στο ψωμί)
- Φρούτο
Δεκατιανό
- Φρούτα ή χυμός φρούτων
Μεσημεριανό
- Ψάρι μαγειρεμένο (όχι τηγανητό) ή κοτόπουλο ή μοσχαρίσιο κρέας ή αυγό και τυρί χαμηλό σε λιπαρά
- Ζυμαρικό ή ρύζι ή όσπρια ή
- Σαλάτα εποχής (ωμή ή βραστή) με ελαιόλαδο
Απογευματινό
- Γιαούρτι άπαχο ή γάλα
- Φρούτο
Βραδινό
- Ψάρι μαγειρεμένο (όχι τηγανητό) ή κοτόπουλο ή μοσχαρίσιο κρέας ή αυγό και τυρί χαμηλό σε λιπαρά
- Ζυμαρικό ή ρύζι ή όσπρια ή 3 πατάτα βραστή (ή ψητή)
- Σαλάτα εποχής (ωμή ή βραστή) με ελαιόλαδο ή ελαιόλαδο και ελιές
Προ ύπνου
- Γιαούρτι άπαχο ή γάλα
- Φρυγανιές ή Δημητριακά
- Φρούτο
Αυτή η φάση της ζωής σας πιθανόν να σας φαίνεται η πιο δύσκολη. Μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός πτυχιούχου διατροφολόγου για να σας συμβουλέψει στη διατροφή σας. Ωστόσο, θυμηθείτε ότι τώρα είναι η στιγμή που δημιουργείτε την πιο όμορφη σχέση με το μωρό σας. Απολαύστε τη!
