Η δύναμη του όχι

Όταν εκφράζουμε τις επιθυμίες μας και γνωρίζουμε τα όριά μας, τότε συνδεόμαστε πραγματικά και αυθεντικά με τους ανθρώπους γύρω μας αλλά και με τον εαυτό μας.

Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι η λέξη όχι είναι αρνητικά φορτισμένη; Γιατί δυσκολευόμαστε να πούμε όχι και να βάλουμε τα όριά μας σε ό,τι μας πιέζει, μας στρεσάρει, μας χαλάει;

Κατά βάθος όλοι θέλουμε να είμαστε αγαπητοί στους άλλους, να μας συμπαθούν, να μην χαλάμε χατίρια και στην υπέρμετρη προσπάθειά μας για αποδοχή, αναγνώριση και αγάπη από τους άλλους ξεχνάμε το βασικότερο: τη σχέση μας με τον εαυτό μας!

Κάθε μέρα η ζωή μας φέρνει σε επαφή με περιστάσεις όπου θα χρειαστεί να επιλέξουμε, από την πιο απλή επιλογή τι να φορέσω σήμερα; μέχρι την πιο σύνθετη πώς να πω στον σύντροφό μου ότι θέλω να χωρίσουμε;

Επιλέγοντας λοιπόν, ερχόμαστε σε θέση να σηκώσουμε το βάρος της κάθε μας απόφασης αλλά και να απολαμβάνουμε την ελευθερία που μας προσφέρει. Φανταστείτε να λέγαμε σε όλα ναι: Ναι σε όλα τα κοινωνικά καλέσματα που δεχόμαστε, ναι σε όλες τις επιθυμίες των γύρω μας, ναι σε όλες τις προσδοκίες που έχουν οι άλλοι για το πως να ζήσουμε τη ζωή μας, ναι σε ό,τι μας ζητήσει ο προϊστάμενός μας, ναι, ναι, ναι και η λίστα δεν τελειώνει.

Ουφ! Γράφοντας και μόνο τις παραπάνω φράσεις αισθάνθηκα καταπίεση. Πόσο σημαντικό λοιπόν είναι να μάθουμε να λέμε όχι;

Από μικροί μαθαίνουμε πως το να λες όχι δεν είναι σωστό γιατί κάποιον θα στεναχωρήσεις, γιατί δεν είναι ευγενικό, γιατί φάε μια μπουκίτσα ακόμα για να σε αγαπάει η μαμά, γιατί μη μου λες όχι ό,τι σου λέω στο λέω για το καλό σου και άλλα πολλά παραδείγματα τα οποία με τα χρόνια μας διδάσκουν πως το να αρνηθούμε κάτι που δε θέλουμε και να πούμε όχι συνοδεύεται από τύψεις, ενοχές και παράπονα από τους άλλους.

Πόσο όμως θα ζούμε στη βάση του τι περιμένουν οι άλλοι από εμάς αλλά και πως μας βλέπουν οι άλλοι; Τι θα συμβεί αν ξεκινήσουμε να δίνουμε χώρο στη ζωή μας για κάποια όχι;

Λέγοντας όχι αρχίζουμε να διεκδικούμε αυτά που είναι σημαντικά για εμάς όπως ελεύθερος χρόνος, ευκαιρίες για ξεκούραση ή για κάποιο χόμπι που απολαμβάνουμε, μη αποδοχή όσων μας φέρνουν σε θέση να κάνουμε χατίρια στους άλλους που έπειτα μετανιώνουμε και ξεκινάμε να αναγνωρίζουμε τις προσωπικές επιθυμίες καθώς και τα όρια του εαυτού μας.

Στις καθημερινές μας σχέσεις και επαφές όταν εντάξουμε το όχι στην γκάμα των απαντήσεών μας ίσως αρχικά υπάρχουν αντιδράσεις, παράπονα και θυμός από τους γύρω μας αν μέχρι τώρα τους έχουμε καλομάθει στο να σπεύδουμε να πραγματοποιήσουμε κάθε τους επιθυμία.

Είναι σημαντικό όμως οι άνθρωποι που έχουμε επιλέξει δίπλα μας να μπορούν να καταλάβουν και να αφουγκραστούν και τις δικές μας επιθυμίες όπως και να συνειδητοποιήσουν ότι το όχι είναι μία απάντηση όπως και το ναι και δεν χρειάζεται πάντα αιτιολόγηση.

Φυσικά υπάρχουν πολλοί τρόποι να εκφράσεις τα όχι σου και πολλές περιστάσεις απαιτούν να το κάνεις με δεξιοτεχνία όπως για παράδειγμα στον χώρο εργασίας σου όπου πιθανόν να σου ζητηθεί να πάρεις επιπλέον φόρτο εργασίας όταν έχεις ήδη πελαγώσει με όλα όσα έχεις να ολοκληρώσεις. Τι κάνεις λοιπόν σε μια τέτοια περίπτωση;

Θα μπορούσες να εξασκήσεις τη διπλωματία σου και ταυτόχρονα να εκφράσεις το όχι σου λέγοντας κάτι όπως χαίρομαι που εκτιμάτε τις ικανότητές μου ωστόσο αυτή την περίοδο είναι αδύνατον να αναλάβω κάτι επιπλέον μέχρι να ολοκληρωθούν όσα έχω αναλάβει, ώστε να είμαι σίγουρη ότι θα γίνουν σωστά.

Ακόμη ίσως έρθεις σε δύσκολη θέση όταν η σύντροφός σου προτείνει μία έξοδο σε ημέρα που ανυπομονείς να τελειώσεις τις δουλειές σου και να κουκουλωθείς στα παπλώματά σου ωστόσο θες και να την δεις. Εδώ θα μπορούσες να απαντήσεις κάτι όπως: Είμαι κουρασμένος σήμερα και προτιμώ να περάσουμε χρόνο στο σπίτι ωστόσο τι θα έλεγες να το κανονίζαμε για αύριο; εξέφρασες το όχι σου αλλά αντιπρότεινες κιόλας.

Σημαντικό επίσης είναι να θυμάσαι πως δεν αρκεί να δώσεις μια απάντηση στο περίπου. Όταν θες να πεις όχι χρειάζεται να είναι ξεκάθαρο χωρίς να αφήνεις περιθώρια διαπραγμάτευσης όπως… δεν ξέρω…ίσως…

Όταν εκφράζουμε τις επιθυμίες μας και γνωρίζουμε τα όριά μας, τότε συνδεόμαστε πραγματικά και αυθεντικά με τους ανθρώπους γύρω μας αλλά και με τον εαυτό μας. Σιγά-σιγά αποκτάμε μεγαλύτερη σοφία στο να ξεχωρίζουμε τι πραγματικά θέλουμε αλλά και περισσότερο θάρρος να το διεκδικήσουμε.

Ίσως κάποιοι απογοητευτούν/θυμώσουν με την καινούργια μας επιλογή να εκφράζουμε τα όχι μας αλλά μη εκφράζοντάς τα θα ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ας δώσουμε την ευκαιρία στο όχι να έρθει στην επιφάνεια, αρκετό χώρο και χρόνο αφιερώσαμε στις προσδοκίες των άλλων. Εξάλλου εμείς θα ζήσουμε με τις συνέπειες των επιλογών μας όχι εκείνοι. Ας φροντίσουμε τουλάχιστον να μας εκφράζουν.

Από την Κατερίνα Ντέμου

Ψυχολόγο – Ειδική Παιδαγωγό / Psychology Now Team