Μοναξιά: Ένα φαινόμενο του σύγχρονου κόσμου. Πώς επηρεάζει τη σωματική και ψυχική μας υγεία;

Μοναξιά! Έρευνες αποδεικνύουν τη συσχέτιση της μοναξιάς με προβλήματα σωματικής υγείας, όπως την ανάπτυξη υψηλής πίεσης και την παχυσαρκίας. Από τη στιγμή που η μοναξιά είναι μία μορφή κοινωνικού πόνου, δηλαδή ο πόνος του να είσαι χωριστά από την κοινωνική σου ομάδα, ο εγκέφαλός μας την επεξεργάζεται με τον ίδιο τρόπο όπως το σωματικό πόνο.

Από την Ηδύλη Καματερού / Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια 

Η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα που έχουμε όλοι βιώσει σε κάποια στιγμή της ζωής μας. Αυτό το συναίσθημα ενισχύεται από τη σύγχρονη κοινωνία. Η ανεξαρτησία και η αυτονομία είναι χαρακτηριστικά που πρέπει όλοι να διαθέτουμε με σκοπό να επιβιώσουμε και να καταφέρουμε περισσότερα στο σύγχρονο κόσμο. Η χρήση της τεχνολογίας ως μέσο επικοινωνίας έχει επίσης κάνει το συναίσθημα της μοναξιάς πιο έντονο και πιο σύνηθες. Δεν συναντάμε τους φίλους και την οικογένειά μας δια ζώσης τόσο συχνά πια. Στις μέρες μας, χρησιμοποιούμε περισσότερο το κινητό μας τηλέφωνο για να έρθουμε σε επαφή με σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας. Πολλές φορές προτιμούμε ακόμα και να στείλουμε ένα μήνυμα από το να μιλήσουμε στο τηλέφωνο. Είναι πιο γρήγορο, πιο εύκολο και μας επιτρέπει να κάνουμε και άλλα πράγματα την ίδια στιγμή.

Πριν αρχίσετε να αναρωτιέστε εάν η ζωή θα ήταν καλύτερη χωρίς δύσκολα συναισθήματα είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η μοναξιά, όπως και κάθε άλλο συναίσθημα, έχει μία λειτουργία στη ζωή μας. Όσο δυσάρεστη και αν είναι, η μοναξιά υπάρχει για να μας προστατέψει από την απομόνωση και να μας δώσει ώθηση να δημιουργήσουμε συνδέσεις με άλλους. Όντας με άλλους ανθρώπους στον ίδιο χώρο δεν σταματά απαραίτητα το αίσθημα της μοναξιάς. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που νιώθουν μόνοι, δεν περνούν λιγότερο χρόνο με άλλους. Είναι επίσης σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι η μοναξιά δεν εξαρτάται καθόλου από χαρακτηριστικά μας, όπως: η εκπαίδευσή μας, η εξυπνάδα ή το πόσο ελκυστικοί είμαστε.

Η μοναξιά είναι συχνά η αιτία συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης, παρά το αποτέλεσμα αυτών των συναισθηματικών διαταραχών. Όταν νιώθουμε μόνοι συχνά βιώνουμε λύπη, απογοήτευση και απελπισία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένα επίπεδα κινήτρου να ακολουθήσουμε μία δομημένη ρουτίνα και να δουλέψουμε για τους στόχους μας. Ίσως αρχίσουμε να παραλείπουμε γεύματα μέσα στη μέρα μας και να χρησιμοποιούμε ουσίες, όπως η νικοτίνη και το αλκοόλ, για να νιώσουμε καλύτερα. Πιθανότατα να αρχίσουμε να ανησυχούμε για το μέλλον και για το αν θα συνεχίσουμε να νιώθουμε μόνοι για πάντα. Όσον αφορά στις φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού, η μοναξιά συχνά οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα στρες και στην παραγωγή ορμονών, όπως η κορτιζόλη, που ενισχύουν τη γήρανση και τη θνησιμότητα.

Έρευνες αποδεικνύουν τη συσχέτιση της μοναξιάς με προβλήματα σωματικής υγείας, όπως την ανάπτυξη υψηλής πίεσης και την παχυσαρκίας. Τα επίπεδα της μοναξιάς που βιώνει κάποιος μπορούν επίσης να προβλέψουν την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ. Από τη στιγμή που η μοναξιά είναι μία μορφή κοινωνικού πόνου, δηλαδή ο πόνος του να είσαι χωριστά από την κοινωνική σου ομάδα, ο εγκέφαλός μας την επεξεργάζεται με τον ίδιο τρόπο όπως το σωματικό πόνο. Όταν βιώνουμε πόνο είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσουμε τα θετικά της ζωής. Τείνουμε να νιώθουμε λιγότερο ασφαλείς και έτσι είναι πιο δύσκολο να χαλαρώσουμε και να έχουμε μια σταθερή ρουτίνα, όπως για παράδειγμα στον ύπνο.

Όταν νιώθουμε μόνοι σε κοινωνικές καταστάσεις έχουμε την τάση να βιώνουμε τις συμπεριφορές των άλλων ως επίθεση. Μπορεί να σκεφτούμε, για παράδειγμα, ότι οι άλλοι δεν καταλαβαίνουν πως νιώθουμε, έχουν καλύτερες ζωές από εμάς και ότι σκέφτονται αρνητικά για εμάς. Σε κοινωνικές καταστάσεις, λοιπόν, τείνουμε να εστιάζουμε στην κοινωνική απειλή και συχνά ξεχνάμε τις δεξιότητές μας στο να συμμετέχουμε σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις. Ξεχνάμε επίσης ότι έχουμε βιώσει παρόμοιες καταστάσεις στο παρελθόν και τις έχουμε ολοκληρώσει με επιτυχία.

Ένα άλλο συχνό φαινόμενο είναι το να είμαστε πολύ ευαίσθητοι και να μεταφράζουμε με λάθος τρόπο τα κοινωνικά σήματα των άλλων, όπως: τις κινήσεις τους, την έκφραση τους και τον τόνο της φωνής τους. Ο μηχανισμός άμυνάς μας λοιπόν είναι να κρατάμε μία στάση αμυντική. Για παράδειγμα, μπορεί να παραμένουμε απόμακροι και να διστάζουμε να επικοινωνήσουμε με ειλικρινή και ανοιχτό τρόπο με τους άλλους. Ίσως προσπαθήσουμε να κρύψουμε τα δύσκολα συναισθήματα μας φορώντας μία μάσκα. Η μοναξιά δεν μας αφήνει να σκεφτούμε καθαρά. Οι αλλαγές που επιφέρει στη σκέψη μας, όπως για παράδειγμα η προσπάθειά μας να διαβάσουμε τη σκέψη των άλλων ή η τάση μας να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, οδηγεί σε μία σειρά άλλων δύσκολων συναισθημάτων, όπως: ο θυμός, η ντροπή και η ενοχή.

Εάν αναρωτιέστε ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συναισθήματος της μοναξιάς είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι πρώτες εμπειρίες τις ζωής μας, το γενετικό μας υλικό, αλλά και ο δεσμός με τον φροντιστή μας είναι οι κύριοι παράγοντες που μας κάνουν πιο ευαίσθητους σε αυτό το συναίσθημα.