Συνένζυμο Q10: Τι είναι, που το βρίσκουμε και πόσο σημαντικό είναι για την υγεία μας

Το συνένζυμο Q10 είναι μια ουσία που τη συναντάμε σε διάφορες τροφές. Σε συμπληρώματα διατροφής, σε συνδυασμό με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, αλλά και σε καλλυντικά νέας γενιάς, λόγω της δράσης του.

Το συνένζυμο Q10 ή ουμπικινόλη, είναι αντιοξειδωτικό διατροφικό στοιχείο, που εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες. Ενισχύει τη δράση του ανοσοποιητικού, καθώς τα κύτταρα που εμπλέκονται στην άμυνα του οργανισμού χρειάζονται την επάρκεια αυτού του συνενζύμου για να λειτουργήσουν αποδοτικά.

Από τον Δημοσθενόπουλο Χαρίλαο / Κλινικό Διαιτολόγο – Διατροφολόγο

Τα τελευταία χρόνια, μέσα από την επιστημονική έρευνα και τη μεγάλη πρόοδο στον Τομέα της Διατροφής και της Κλινικής Διαιτολογίας, έχουν ανακαλυφθεί, μελετηθεί και καλύτερα διερευνηθεί κάποιες ουσίες, όχι τόσο γνωστές τα παλιότερα χρόνια, οι οποίες φαίνεται ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην καλύτερη λειτουργία του οργανισμού μας και στην πρόληψη σοβαρών παθήσεων. Έτσι, μάθαμε περισσότερα για τα ωμέγα λιπαρά οξέα, για το φυλλικό οξύ, τις φυτικές ίνες και άλλες. Μια τέτοια σχετικά “άγνωστη” ουσία είναι και το συνένζυμο Q10. Μια ουσία που τη συναντάμε σε διάφορες τροφές, σε συμπληρώματα διατροφής, σε συνδυασμό με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, αλλά και σε καλλυντικά νέας γενιάς, λόγω της δράσης της. Συχνά κατατάσσεται στις βιταμίνες, αν και ο τρόπος δράσης του συχνά το διαφοροποιεί από αυτό.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10;
Το συνένζυμο Q10 ή αλλιώς ουβικινόνη είναι ένα μεγάλο μόριο, το οποίο μεταφέρει υδρογόνα (ηλεκτρόνια και πρωτόνια), κυκλοφορώντας με δύο κυρίως μορφές και το οποίο έχει σχετικά μεγάλη κινητικότητα. Είναι μια ουσία, που βρίσκεται σε μικρές ποσότητες σε κάποιες τροφές, αλλά συντίθεται και σε διάφορους ιστούς. Η βιοσύνθεση του από το αμινοξύ τυροσίνη, είναι μια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί τη συμβολή τουλάχιστον 8 γνωστών βιταμινών (κυρίως του συμπλέγματος Β) και αρκετών ιχνοστοιχείων. Είναι από τα βασικότερα συστατικά της αναπνευστικής αλυσίδας των κυττάρων (μία από τις κυριότερες μεταβολικές διεργασίες που συντελούνται στο σώμα μας), ενώ παίζει καθοριστικό ρόλο στη μετατροπή της χημικής ενέργειας, με την οποία βρίσκεται “κρυμμένη” η ενέργεια στις τροφές, σε βιολογική, υπό μορφή ΑΤΡ, που είναι το ενεργειακό νόμισμα του οργανισμού μας.

Για να μπορέσουμε λοιπόν να πάρουμε μέσα από τις τροφές και τα βασικά θρεπτικά συστατικά τους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια), και μέσα από το μεταβολισμό των παραγώγων τους (γλυκόζη, αμινοξέα και λιπαρά οξέα) να πάρουμε την ωφέλιμη ενέργεια με τη μορφή του ΑΤΡ.
Είναι φανερό ότι αυτή είναι μια πολύ σημαντική βιολογική δραστηριότητα, κι έτσι η παρουσία του συνενζύμου είναι απαραίτητη στα μιτοχόνδρια, όπου συντελείται αυτή η μετατροπή, ενώ ιστοί, των οποίων η λειτουργία σχετίζεται με την απόδοση εξαιρετικά υψηλού έργου όπως το μυοκάρδιο, οι σκελετικοί μύες και ο εγκέφαλος απαιτούν αυξημένα επίπεδα Q10.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟΥ
Το συνένζυμο ανακαλύφτηκε για πρώτη φορά το 1957 στις ΗΠΑ, με απομόνωση του από μιτοχόνδρια ζωικού ιστού, ενώ την ίδια χρονιά επιστήμονες στην Αγγλία εντόπισαν στο συκώτι ποντικιών σε αφθονία κάποια ουσία που έμοιαζε με το συνένζυμο. Μία χρονιά μετά, το 1958 προσδιορίστηκε η χημική δομή του, ενώ στη δεκαετία του ’70 Ιάπωνες επιστήμονες προσπάθησαν να παράγουν μαζικά “καθαρό” Q10, το οποίο να χρησιμοποιηθεί σε κλινικές μελέτες. Το 1978 ο Peter Mitchell πήρε το βραβείο Νόμπελ για τη συμμετοχή του στην κατανόηση της βιολογικής μεταφοράς ενέργειας και το ρόλο του συνενζύμου σε αυτό. Τη δεκαετία του 1980 υπήρξε μια αύξηση στον αριθμό αλλά και το μέγεθος των κλινικών μελετών, ενώ βρέθηκε και η αντιοξειδωτική δράση του. Από το 1957 μέχρι το 1988 τουλάχιστον 2300 μελέτες έγιναν σχετικά με το Q10, κάτι που δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον για την ουσία αυτή.

ΠΗΓΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Το συνένζυμο Q είναι ευρέως διαδεδομένο στη φύση, και μπορούμε να το βρούμε σε πολλές φυτικές και ζωικές πηγές, ενώ σε κάποια μορφή του συντίθεται και στα κύτταρα μας ( για το λόγο αυτό δεν ανήκει στις βιταμίνες κατά τον κλασσικό τους ορισμό, αν και συχνά το κατατάσσουν σε αυτές). Έτσι τα επίπεδα του συνενζύμου στον οργανισμό εξαρτάται από την ποσότητα που θα προσλάβουμε εξωγενώς, μέσα από τη διατροφή και τα συμπληρώματα που το περιέχουν, όσο και από το ρυθμό της εξωγενούς βιοσύνθεσής του.

Το συνένζυμο βρίσκεται σε διάφορα τρόφιμα όπως είναι η σόγια, τα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, σκουμπρί), μοσχάρι, χοιρινό, κοτόπουλο. Οι ξηροί καρποί είναι πλούσιες πηγές όπως είναι τα αμύγδαλα, τα φιστίκια και τα καρύδια. Σουσάμι, έλαια όπως το ελαιόλαδο, το σογιέλαιο και το βαμβακέλαιο. Λαχανικά όπως το μπρόκολο, το σπανάκι, το κουνουπίδι και το λάχανο. Επίσης τα  φρούτα είναι μια πολύ καλή πηγή.

Η  ημερήσια δοσολογία είναι περίπου 400 mg.

Αν και υπάρχει σε αρκετές τροφές, η περιεκτικότητα είναι τόσο μικρή που είναι σχετικά δύσκολο να καταφέρουμε να καλύψουμε μέσα από τη διατροφή μας την απαιτούμενη ημερήσια δοσολογία.

ΤΟ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ ΚΑΙ Η ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ
Σύμφωνα με επιστημονικό άρθρο του 1990, στο American Journal of Cardiology, “Το συνένζυμο Q10 είναι χρήσιμη ουσία για τα μιτοχόνδρια (συστατικά των κυττάρων), ώστε να φέρουν σε πέρας τη βασική τους λειτουργία, ενώ ταυτόχρονα είναι απαραίτητα για τη διατήρηση στη ζωή”.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟΥ;
Φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα και στους ιστούς του ενζύμου προσδιορίστηκαν μέσα από αρκετές μελέτες. Σημαντικά χαμηλά αποτελέσματα του συνενζύμου βρέθηκαν σε μια σειρά από παθολογικές καταστάσεις, τόσο σε πειραματόζωα όσο και σε ανθρώπους. Έλλειψη του συνενζύμου Q10 μπορεί να παρατηρηθεί όταν υπάρχει ανεπαρκής πρόσληψη μέσα από τη διατροφή, όταν υπάρχει μειωμένη βιοσύνθεση του, υπερβολική χρησιμοποίηση του από το σώμα ή κάποιος συνδυασμός των παραπάνω. Ακόμα η γήρανση, η μόλυνση, η λήψη κάποιων φαρμάκων όπως είναι οι στατίνες και το στρες είναι παράγοντες που οδηγούν σε ανεπάρκεια της ουσίας αυτής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις το 75% περίπου των Αμερικανών, που είναι πάνω από 50 χρονών, έχουν σε κάποιο βαθμό ανεπάρκεια του συνενζύμου. Η μειωμένη πρόσληψη είναι σαφώς πιο συχνή σε παθολογικές καταστάσεις όπως χρόνια υποθρεψία-δυσθρεψία ή καχεξία.

• Χρόνια κόπωση
• Καρδιακή ανεπάρκεια και άλλα καρδιολογικά προβλήματα
• Μολύνσεις
• Κάποια διανοητικά προβλήματα
• Μειωμένη μυϊκή ενδυνάμωση και αντοχή

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Δεν υπάρχει γενική σύσταση για την προσλαμβανόμενη ποσότητα για το συνένζυμο. Είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε τουλάχιστον 400 mg την ημέρα, αφού δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις της υπερδοσολογίας του.

Συνένζυμο Q10