Που οφείλεται το σχολικό άγχος στην εφηβεία

Το σχολείο αποτελεί μεγάλη πηγή έντασης για τους εφήβους. Αυτό συμβαίνει λόγω των απαιτήσεων του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και των γονέων που το επιβάλλουν έμμεσα στα παιδιά τους. Έτσι η απαίτηση της οικογένειας, του σχολείου και γενικότερα της κοινωνίας για μια… σχολική επιτυχία, δημιουργεί πολύ συχνά μεγάλο άγχος στον/η έφηβο/η, ώστε πολλές φορές να νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε αυτές τις προσδοκίες.

Το σχολείο από μόνο του δημιουργεί εντάσεις καθώς ο βασικότερος λόγος άγχους είναι η διαδικασία της  αξιολόγησης. Ο μαθητής αξιολογείται προφορικά και γραπτά και αυτό γίνεται αντικείμενο κρίσης από τους καθηγητές αλλά και από τους συμμαθητές του. Έτσι, από την εικόνα που θα δείξει στην τάξη, εξαρτάται κατά μεγάλο βαθμό και το… “κύρος” του στο σχολείο, το με ποιον θα κάνει παρέα, αλλά και οι σχέσεις του με τους γονείς του.

Το άγχος αξιολόγησης όμως ενισχύεται και από τις ανισότητες στη μάθηση. Δηλαδή, όλοι οι μαθητές παρακολουθούν την ίδια τάξη, δίνουν τις ίδιες εξετάσεις και προσπαθούν να προσαρμοστούν σε ένα κοινό πρόγραμμα ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες του καθενός ως ξεχωριστό και μοναδικό άτομο. Το γεγονός αυτό, λοιπόν μπορεί να είναι “τραυματικό” για αυτούς που υστερούν και “απογοητευτικό”  για τους προικισμένους.

Ένας παράγοντας φόρτισης είναι και το γεγονός πως πρέπει να κερδίσει την επωνυμία του, αρκετές φορές  με όποιο τρόπο μπορεί…
Ένας μαθητής βρίσκεται σε μια κοινότητα 300 – 1000 παιδιών, όπου εκτός από το τμήμα του είναι λίγο πολύ άγνωστος και οι σχέσεις με τους καθηγητές είναι πολλές φορές απρόσωπες. Η εφηβική ηλικία έχει ιδιαίτερη ψυχολογία, έχει έντονη ανάγκη για προβολή και αποδοχή και έτσι τα παραπάνω μπορούν να δημιουργήσουν πρόσθετες πιέσεις. Μπορεί να τον κάνουν πιο ευάλωτο στην εκδήλωση άγχους στο σχολείο.

Επίσης το κοινωνικό, βιοτικό και πολιτιστικό επίπεδο ενός εφήβου, όπως για παράδειγμα, γλώσσα, χρήματα, εμπειρίες, οικογενειακές στάσεις και αξίες, κίνητρα και εμπειρίες, διάσταση ή χωρισμός των γονιών, κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, ένα προβληματικό μέλος της οικογένειας, επηρεάζουν σημαντικά την σχολική ζωή. Στην εποχή μας, υπάρχει επίσης αύξηση των μεταναστών που έχει κάνει το σχολείο μια πολύ-πολιτισμική κοινωνία, οι διαφορές αυτές πολλές φορές είναι έντονες και οι έφηβοι μετανάστες νοιώθουν πολλές φορές πολύ μεγαλύτερο άγχος.

Πολύ συχνά οι γονείς, ενισχύουν το άγχος πιέζοντάς για περισσότερο διάβασμα γιατί κατά την δική τους κρίση, οι ώρες που διαθέτει το παιδί τους για διάβασμα δεν αρκούν. Πολλές φορές προβάλλουν στο πρόσωπο του παιδιού τις δικές τους επιθυμίες και όταν μιλούν για… αποτυχία ή επιτυχία, ταυτίζονται τόσο πολύ μαζί του που είναι σαν να πηγαίνουν οι ίδιοι στο σχολείο αυτό το διαπιστώνουμε και από φράσεις όπως «πήραμε, βαθμούς» ή «ξεκινάμε μαθήματα» κλπ.
Κάποιοι νομίζουν πως “ανεβαίνουν περισσότερο κοινωνικά” έχοντας για παιδί έναν «πρώτο μαθητή», παρά ένα παιδί που τα βγάζει πέρα μόνο του και είναι υπεύθυνο για τη δουλειά που απαιτεί το σχολείο!

Η οικογένεια, και ο τρόπος με τον οποίο στηρίζει έναν/μια έφηβο, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.

Οι γονείς πρέπει να μάθουν να «ακούν» το παιδί τους, να δεχτούν το άγχος που φέρνει από το σχολείο, να προσπαθούν να το καθησυχάσουν, να το στηρίξουν και να κατανοήσουν το  αντικειμενικό ή το υπερβολικό. Δεν πρέπει να ταυτίζονται μαζί του για τα συναισθήματα που φέρει για  καθηγητές, συμμαθητές ή ότι ανήκει στο χώρο του σχολείου. Πρέπει να καθοδηγούν μέσα από συζήτηση, να είναι αντικειμενικό και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του.
   
Ο κύριος στόχος των γονιών λοιπόν πρέπει να είναι η βοήθεια προς το παιδί τους, ώστε να γίνει υπεύθυνο για το σχολείο. Στην αποτυχία πρέπει να είναι δίπλα του προσπαθώντας μαζί να βρουν την αιτία χωρίς να το απορρίπτουν. Πρέπει να το ενθαρρύνουν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους πόσο ευαίσθητο είναι στην κριτική και να προσπαθούν να μπουν στη θέση του (πρέπει  να θυμηθούν τη δική τους εφηβεία και το πώς ένιωθαν σε ανάλογες περιστάσεις, με ειλικρίνεια).

Οι απαιτήσεις σήμερα φορτίζουν γονείς και παιδιά με περισσότερους ρόλους απ’ ότι παλιότερα. Γι’ αυτό είναι χρήσιμο και οι γονείς να εκπαιδεύονται, ώστε να αποφύγουν συμπεριφορές που πιθανώς έχουν οι ίδιοι μάθει από τους δικούς τους γονείς, και που σήμερα δεν είναι πια τόσο βοηθητικές.

Πηγή πληροφοριών από το κείμενο της Ιωάννας Καρόζα, Κοινωνικής Λειτουργού / dia-logos.gr