Μπονσάι: Ανάπτυξη και διατήρηση των φυτών

Τα μπονσάι είναι τα όμορφα αυτά μικρά δενράκια που οι περισσότεροι ίσος γνωρίζουν από ταινίες της ανατολής. Εάν σας αρέσουν αυτά τα μικρά δέντρα και θέλετε να τα έχετε στον χώρο σας, παρακάτω θα βρείτε κάποιες πληροφορίες και απαντήσεις που σας ενδιαφέρουν!

Τα μπονσάι είναι τελικά φυτά μικρού μεγέθους ή δέντρα μικρού μεγέθους; Ο όρος μπονσάι αναφέρεται στη διαμόρφωση και τη συντήρηση δέντρων νάνων με συγκεκριμένες τεχνικές. Η λέξη μπονσάι είναι σύνθετη και προκύπτει από τις λέξεις bon που σημαίνει γλάστρα και sai που σημαίνει δέντρο.

Ποιες οι διαφορές μεταξύ ενός μπονσάι και ενός δένδρου του ίδιου είδους και της ίδιας ηλικίας;

Πρέπει να διευκρινίσουμε πως τα μπονσάι δεν είναι κάποια ειδική ποικιλία. Είναι «κανονικά» δέντρα που μένουν μικρά εξαιτίας των καλλιεργητικών τους τεχνικών. Δεν είναι λοιπόν κάποια ειδική ποικιλία δέντρων νάνοι. Μορφολογικά, τα μπονσάι διαφέρουν ως προς την ανάπτυξή τους, αφού το ύψος τους δεν μπορεί να ξεπερνά το 1 μέτρο. Παραμένουν μικρά εξαιτίας των συχνών κλαδεμάτων σε βλαστούς αλλά και ρίζες. Επίσης, δεν αφήνονται να αναπτυχθούν ελεύθερα όπως τα «κανονικά» δέντρα. Διαμορφώνονται ανάλογα με το ρυθμό που έχει επιλέξει ο καλλιεργητής. Τα μπονσάι χρειάζονται μεταφύτευση προκειμένου το λίγο έδαφος που έχουν στη διάθεσή τους να ανανεωθεί.

Είναι αλήθεια ότι τα μπονσάι είναι φυτά εξωτερικού χώρου αποκλειστικά;

Τα μπονσάι έχουν τις ίδιες κλιματικές ανάγκες με τα φυτά του είδους τους που αναπτύσσονται ελεύθερα. Συνήθως τα μεγάλα δέντρα που διαμορφώνεται σε μπονσάι είναι φυτά εξωτερικού χώρου, όμως υπάρχουν και μπονσάι εσωτερικού χώρου. Ακόμα υπάρχουν μπονσάι που μπορούν να προσαρμοστούν σε εσωτερικό χώρο όπως η ελιά, η βελανιδιά, η φιστικιά ή ο ο κέδρος. Μερικά άλλα μπονσάι εσωτερικού χώρου είναι το ευώνυμο, ο ιβίσκος, η μανόλια, η ροδιά κ.α.

Μπορεί οποιοδήποτε δένδρο να γίνει μπονσάι;

Θεωρητικά ναι. Πρακτικά όμως υπάρχουν κάποια κριτήρια επιλογής των φυτικών ειδών που μπορούν ευκολότερα να διαμορφωθούν αλλά και να συντηρηθούν σαν μπονσάι. Για παράδειγμα με τις καλλιεργητικές πρακτικές που διαμορφώνουν ένα δέντρο σε μπονσάι, δεν μπορεί να ελεγχθεί απόλυτα το μέγεθος των φύλλων. Έτσι συνηθίζεται να επιλέγονται φυτά με μικρά φύλλα ώστε το φύλλωμα του μπονσάι να είναι σε κάποια αναλογία με το υπόλοιπο φυτό. Άλλα κριτήρια είναι οι βλαστοί να έχουν μικρά μεσογονάτια διαστήματα ώστε τα μπονσάι να έχουν πυκνή κόμη. Ο φλοιός των κλαδιών πρέπει να έχει μία καλλωπιστική αξία (χρώμα, υφή), ο κορμός να έχει ωραίο σχήμα και το δέντρο να μπορεί να δημιουργεί πολλές διακλαδώσεις.

Ποια είναι η σωστή σύσταση χώματος για ένα μπονσάι;

Όπως και με τα δέντρα που αναπτύσσονται ελεύθερα στη φύση ή στον κήπο έτσι και με τα μπονσάι, το κατάλληλο χώμα εξαρτάται από το φυτικό είδος. Το βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να έχουν όλα τα χώματα για μπονσάι είναι να είναι λεπτόκοκκα ώστε να μπορούν οι ρίζες να διεισδύουν εύκολα και να ταυτόχρονα να παίρνουν το απαραίτητο οξυγόνο. Το compost, η ελαφρόπετρα, η άμμος, η τύρφη η λάβα και το χαλίκι είναι μερικά μόνο από τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα εδαφικά μείγματα για μπονσάι, οι αναλογίες τους όμως εξαρτώνται από το είδος του φυτού (φυλλοβόλα, κωνοφόρα, οξύφιλα).

Ένα καρποφόρο μπονσάι βγάζει και mini καρπούς;

Οι καλλιεργητικές τεχνικές που μετατρέπουν ένα φυτό σε μπονσάι επεμβαίνουν στην ανάπτυξη του φυτού αλλά δεν διαφοροποιούν το μέγεθος και το σχήμα των καρπών, των λουλουδιών και των φύλλων. Έτσι σε ότι αφορά τα καρποφόρα συνήθως επιλέγονται ποικιλίες με μικρούς καρπούς ώστε να διατηρείται ισορροπία στο μπονσάι όταν καρποφορεί. Πολλές φορές οι καρποί των μπονσάι αφαιρούνται για να μην απορροφήσουν πολλά θρεπτικά συστατικά και νερό και αδυνατήσει η βλάστηση και η υπόλοιπη ανάπτυξη.

Πώς ποτίζουμε ένα μπονσάι και κάθε πότε?

Οι ανάγκες σε νερό των μπονσάι μεταβάλλονται ανάλογα με το φυτικό είδος και το αν αναπτύσσεται σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο. Γενικά το έδαφος δεν πρέπει να ξεραίνεται και το μπονσάι πρέπει να ποτίζεται αμέσως μόλις η επιφάνεια του εδάφους στεγνώσει. Γενικά το καλοκαίρι μπορεί να χρειάζεται πότισμα μέχρι και δύο φορές τη μέρα (πρωί και απόγευμα). Το πότισμα μπορεί να γίνει όπως στις γλάστρες ή ακόμα καλύτερα, το μπονσάι να βυθίζεται σε ένα δοχείο με νερό και να παραμένει εκεί για λίγα λεπτά μέχρι να υγρανθεί το χώμα. Το φθινόπωρο και την άνοιξη συνήθως απαιτείται πότισμα μία φορά την ημέρα. Το χειμώνα ένα πότισμα μία ή δύο φορές την εβδομάδα είναι συνήθως αρκετό. Πολλές φορές το χειμερινό πότισμα περιορίζεται σε ψέκασμα των φύλλων με νερό.

Είναι αλήθεια ότι πρέπει να κουρεύονται και οι ρίζες εκτός από τα κλαδιά;

Το κλάδεμα των ριζών είναι από τις πιο βασικές τεχνικές στα μπονσάι. Ο στόχος είναι να αφαιρεθεί η κεντρική ρίζα, να περιορίζονται οι μεγάλες πλάγιες ρίζες και να ενισχύεται η ανάπτυξη τριχοειδών ριζών.

Τι λίπασμα χρειάζεται ένα μπονσάι;

Το λίπασμα που είναι κατάλληλο για κάθε μπονσάι εξαρτάται από το φυτικό είδος. Γενικά την άνοιξη χρησιμοποιούνται λιπάσματα πλούσια σε άζωτο που ενισχύουν την ανάπτυξη και το φθινόπωρο λιπάσματα με λιγότερο άζωτο, ώστε το φυτό να προσαρμοστεί στο χειμώνα που έρχεται. Τα μπονσάι που ανθίζουν θα έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε κάλιο. Τα μπονσάι εσωτερικού χώρου λιπαίνονται συνήθως με ένα πλήρες λίπασμα μία φορά το μήνα ενώ τα οξύφιλα μπονσάι χρειάζονται λίπασμα κατάλληλο για οξύφιλα φυτά.

Από ποιους εχθρούς πρέπει να τα προστατεύουμε;

Τα μπονσάι προσβάλλονται από τους εχθρούς που προσβάλλονται και τα φυτά του ίδιου είδους που αναπτύσσονται ελεύθερα, χωρίς να έχουν διαμορφωθεί σε μπονσάι.

Ποια είναι η ιδανική σχέση μεγέθους φυτού γλάστρας για ένα μπονσάι;

Τόσο το μέγεθος της γλάστρας όσο και η θέση του φυτού στο δοχείο εξαρτώνται από το ρυθμό που έχει επιλεγεί για τη διαμόρφωση του μπονσάι. Γενικά υπάρχουν κάποιοι κανόνες σύμφωνα με τους οποίους το μήκος της γλάστρας πρέπει να είναι ίσο με τα 2/3 του ύψους του δέντρου, το πλάτος πρέπει να είναι λίγο μικρότερο από την κόμη του δέντρου και το βάθος να είναι ίσο με τη διάμετρο του κορμού όταν το μπονσάι αποκτήσει το τελικό του μέγεθος. Φυσικά πρόκειται για κανόνες που δεν ακολουθούνται πάντα πιστά.

Ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες φωτισμού;

Οι απαιτήσεις ενός μπονσάι σε φως εξαρτώνται κυρίως από το φυτικό είδος. Τα περισσότερα μπονσάι ωφελούνται από το άμεσο ηλιακό φως, ωστόσο υπάρχουν και μπονσάι ιδανικά για σημεία που δεν έχουν πολύ φως. Τα περισσότερα μπονσάι αναπτύσσονται καλά κοντά σε παράθυρα με ανατολικό, δυτικό ή νότιο προσανατολισμό, ενώ δεν προτιμούν τις βορινές εκθέσεις.

Οι θάμνοι γίνονται μπονσάι;

Πολλοί θάμνοι, κυρίως καλλωπιστικοί, όπως η γαρδένια, η αζαλέα, το βιβούρνο, το ευώνυμο κ.α. διαμορφώνονται σε μπονσάι όμως δεν έχουν πια τη μορφή θάμνου αλλά δέντρου.

Τι είναι τα ψευδομπονσάι;

Στην τεχνική των μπονσάι η νανοποίηση των δέντρων επιτυγχάνεται με καλλιεργητικές τεχνικές και η δημιουργία καθώς και η συντήρηση απαιτούν δεξιοτεχνία. Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα φυτά που μοιάζουν με μπονσάι αλλά η νανοποίησή τους έχει προκύψει με διάφορες τεχνικές όπως η χρήση ορμονών. Τα φυτά αυτά δεν μπορούν να χαρακτηριστούν μπονσάι. Συνήθως η νέα τους βλάστηση, που δεν έχει δεχτεί την επίδραση των ορμονών, δημιουργεί μεγάλα μεσογονάτια διαστήματα και το φυτό χάνει την compact μορφή του.

Τι καθορίζει την τιμή ενός μπονσάι;

Πολλοί είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την τιμή ενός μπονσάι. Μερικοί από αυτούς είναι η σπανιότητα της μορφής του, η σπανιότητα του είδους, η καλοσχηματισμένη μορφή και η ηλικία.

Πληροφορίες: gardenguide.gr