Ψυχολογία
Επιστροφή στην κανονικότητα; Οι επιπτώσεις του κορωνοϊού
Θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα όπως την γνωρίζαμε, ποιες θα είναι τελικά οι επιπτώσεις του κορωνοϊού;
Καταρχήν δεν θα υπάρξει επιστροφή στην κανονικότητα, με την έννοια που την γνωρίζαμε πριν, όπως πολλοί αναμένουν. Θα υπάρξει η μετάβαση σε μια νέα κανονικότητα. Η ασθένεια του COVID19 δεν θα εξαφανιστεί. Θα έχει μεταλλαχθεί, θα έχει εξασθενίσει η αρνητική της επίδραση στο ανθρώπινο σώμα, ενώ θα έχουμε μάθει να προστατευόμαστε και να ζούμε με αυτήν και τις συνέπειες της στη ζωή μας. Ποιες είναι αυτές;
Από την Δρ. Κατερίνα Αθανασίου
Να πούμε ότι, οι μεγαλύτερες συνέπειες, προκύπτουν κυρίως από τα μέτρα πρόληψης και καταστολής της πανδημίας. Τα οποία υποχρεωτικά ή όχι, εφαρμόστηκαν με διαφορετικό τρόπο σε κάθε χώρα και τόπο.
Πιστεύω ότι η κοινωνική απομόνωση και η απόσταση μεταξύ των ανθρώπων, θα παραμείνουν για αρκετό καιρό στις συνειδήσεις του κόσμου. Ακόμη και μετά την επαναλειτουργία της αγοράς και των σχολείων. Οι επαφές μεταξύ αγνώστων θα παραμείνουν απόμακρες και τυπικές, ενώ με τους «δικούς μας» θα αισθανόμαστε πιο κοντά.
Ωστόσο, η αίσθηση του φόβου και της απομόνωσης θα είναι εκεί. Καθώς θα βομβαρδιζόμαστε ακόμη από πληροφορίες που έχουν καταχωρηθεί στον εγκέφαλό μας, για την μεταδοτικότητα του ιού με την κοντινή επαφή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση της «ξενοφοβίας». Με την έννοια της αποφυγής κάθε ανθρώπου που θεωρείται «έξω από τον κύκλο των δικών μας».
Αυτό μπορεί να επεκτείνεται, μέσω του φίλτρου της γενίκευσης που χρησιμοποιεί ο ανθρώπινος νους. Σε ανθρώπους με διαφορετικές ιδέες, αντιλήψεις και συμπεριφορές, οι οποίοι αυτόματα και ασυνείδητα θα εντάσσονται στους «ξένους». Άρα πρέπει να απομακρύνονται από εμάς, όπως λειτουργούσε η αποφυγή της μεταδοτικότητας του ιού.
Δηλαδή, ο εγκλεισμός στον εαυτό θα παραμείνει σε κάποιους, με άμεση επίπτωση στον συναισθηματικό κόσμο και άρα στην ψυχική τους υγεία.
Αυτό, όμως δεν θα είναι βιώσιμο, γιατί η ζωή προχωράει μόνο με δοκιμή και εμπιστοσύνη στα νέα δεδομένα (με υπολογισμένο ρίσκο). Άρα κάποιοι άνθρωποι θα δυσκολευτούν πολύ να συνεχίσουν στη νέα κανονικότητα. Θα παραμείνουν ευάλωτοι σε ψυχικές ασθένειες όπως: συναισθηματική απομόνωση, κατάθλιψη και διαταραχές άγχους.
Από την άλλη, για μια ομάδα του πληθυσμού, που ανυπομονεί να επανασυνδεθεί σωματικά και συναισθηματικά, θα υπάρξουν εξάρσεις σωματικών επαφών και κοινωνικών συναναστροφών. Αλλά υποθέτω με πιο επιφανειακή χροιά, εφόσον θα είναι αντίδραση στον εγκλεισμό και όχι αναζήτηση πραγματικής σύνδεσης.
Στα παραπάνω, επιβαρυντικοί παράγοντες είναι ο θυμός και η πίεση που αισθανόμαστε από την μακρόχρονη καραντίνα. Πίσω από αυτόν το θυμό, υπάρχει η θλίψη για όσα αισθανόμαστε ότι χάσαμε, ό,τι δεν ζήσαμε και ό,τι στα αλήθεια χάσαμε, αυτό τον τελευταίο χρόνο.
Έτσι δημιουργούνται οι συνθήκες να ανθίσει η μισαλλοδοξία και η αλληλοκατηγορία, ενώ ευνοούνται τα ξεσπάσματα βίας, ως εκρήξεις εκτόνωσης του θυμού και του πόνου.
Επομένως και εδώ, αυτή η αίσθηση του «ξένου», αναμένεται να οδηγήσει σε βίαιες συγκρούσεις με «ξένα στοιχεία», όπως μετανάστες και περιθωριοποιημένες ομάδες. Ως μια ασυνείδητη προσπάθεια εξόντωσης του ιού, που είναι και αυτός «ξένος» σε εμάς, και ήρθε απρόσκλητος να χαλάσει την υπάρχουσα τάξη.
Με λίγα λόγια, ότι απειλεί το Status Quo, θα κυνηγιέται. Αντιπροσωπεύοντας το κυνήγι της αόρατης απειλής που ήρθε άξαφνα στη ζωή μας και την αίσθηση της απώλειας του ελέγχου από την άρχουσα τάξη.
Ο εθισμός στα διαδικτυακά μέσα, η επικοινωνία εξ’ αποστάσεως, με περιορισμό στις δια ζώσης επαφές, θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτές απαιτούν το άγγιγμα και την ζωντανή επαφή για να εδραιωθούν σε σωματικό και συναισθηματικό επίπεδο. Αυτό πιθανώς θα επηρεάσει τον τρόπο που σχετίζονται οι άνθρωποι και το επίπεδο σύνδεσης στις ρομαντικές σχέσεις.
Το πόσο δηλαδή «κοντά», πόσο «μαζί», θα αντέχουν οι άνθρωποι που μπαίνουν ή που είναι ήδη σε σχέση, θα επηρεαστεί σημαντικά.
Αναμένουμε περισσότερες απομακρυσμένες σχέσεις, μπορούμε να πούμε και τηλε-σχέσεις, ενώ αναμένουμε μικρότερη αντοχή στις δυσκολίες της δια ζώσης (από κοντά) σχέσης.
Η εξ’ αποστάσεως εργασία, η τηλε-εργασία, η τηλε-εκπαίδευση, η χρήση νέων μεθόδων προστασίας & υγιεινής, οι online αγορές, είναι συνήθειες που ήρθαν να μας εξοικειώσουν με τα νέα δεδομένα και να μείνουν στη ζωή μας. Άλλωστε οι τηλε-σχέσεις, είναι μια τάση που είχε ξεκινήσει ήδη και αναμένουμε να εδραιωθεί, κυρίως σε πολύ νεαρές ηλικίες. Σίγουρα με πολύ διαφορετικό χαρακτήρα, που αξίζει περαιτέρω διερεύνησης.
Το μεγαλύτερο στοίχημα επαναφοράς σε ανοδική πορεία της ανθρωπότητας, θα εξαρτηθεί από την επανεκκίνηση της οικονομίας, σε κάθε τόπο.
Θα υπάρξουν σίγουρα ευκαιρίες για όσους ασχοληθούν με νέα επαγγέλματα. Στον τομέα της υγείας και έρευνας στην υγεία (ψυχικής και σωματικής), της βιοτεχνολογίας, της φαρμακευτικής βιομηχανίας, της υψηλής τεχνολογίας, αλλά και στο χώρο του θεάματος. Καθώς ο κόσμος θέλοντας να ανακάμψει θα αναζητά περισσότερο ευκαιρίες να βιώσει χαρά και πάλι.
Άλλωστε ο «φόβος του θανάτου» κινεί αυτή τη βιομηχανία. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένουμε, υψηλή αύξηση στον τουρισμό, στην εστίαση και γενικότερα στη βιομηχανία της διασκέδασης. Με μέτρα προστασίας όμως και πάλι στην κοινωνική συνάθροιση.
Γενικότερα, τα σημάδια αυτής της πανδημίας, θα παραμείνουν για αρκετό καιρό.
Ως παγκόσμιο κοινωνικό τραύμα, που όμως εξαιτίας της πανανθρώπινης εμβέλειάς της, θα υπάρξει μεγάλη αλληλοβοήθεια και υποστήριξη. Παρόλο που, αναμένουμε να χρειαστούν αρκετές δεκαετίες να ξεπεραστούν τα συμπτώματα και οι ουλές στους ανθρώπους που επλήγησαν από τα παραπάνω. Θα υπάρξουν όμως και θετικές εξελίξεις.
Όπως λέμε στην Συστημική, η φύση δεν αγαπά τα κενά, επομένως θα βρεθούν σύντομα νέα σημεία ισορροπίας. Επίσης, όσο αναπτύσσεται ένα κοινωνικό ρεύμα, αναπτύσσεται ένα αντίστοιχο πολιτισμικό ή φιλοσοφικό ρεύμα ως ο αντίποδάς του. Άρα έναντι στη βία, αναπτύσσεται ένα κίνημα ειρήνης και αλληλεγγύης στον πλανήτη.
Απέναντι στην οικολογική καταστροφή, έρχεται η περιβαλλοντική συνείδηση να εδραιωθεί από τις νέες γενιές. Έναντι στην ασθένεια (ψυχική και σωματική), δημιουργούνται κοιτίδες σκέψης με έμφαση στις πνευματικές αξίες και στροφή στην αναζήτηση ουσιαστικών σχέσεων και απλών καθημερινών στιγμών ευτυχίας.
Και η ζωή συνεχίζεται, νικώντας τελικά τον φόβο για το θάνατο…
