Θάνος Μικρούτσικος: Μελωποιώντας τα ποιήματα μιας χώρας

Ο γνωστός μουσικοσυνθέτης, Θάνος Μικρούτσικος, έχασε την μάχη με τον καρκίνο στις 28 Δεκεμβρίου 2019, ενώ αγαπήθηκε όσο λίγοι.

Ο Θάνος Μικρούτσικος, ο μεγαλύτερος αδερφός του γνωστού τηλεπαρουσιαστή Ανδρέα Μικρούτσικου, γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947 στην Πάτρα. Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία, πρώτα στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και έπειτα στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτησή του από το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου.

Τα πρώτα βήματα και η καταξίωση

Το 1969 μελοποίησε στο ύφος του «νέου κύματος» δύο ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη. Αργοτερα, μαθήτευσε για ενάμιση χρόνο δίπλα στο δωδεκαφθογγιστή συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο. Επηρεασμένος από τις σπουδές του δίπλα στον Παπαϊωάννου, το 1972 μελοποίησε άλλα δύο ποιήματα του Καρυωτάκη, σε στυλ τζαζ-ροκ, ερμηνευμένα από τη Μαρίζα Κωχ. Το 1975 έβγαλε το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του ως στρατευμένος δημιουργός μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Μάνο Ελευθερίου και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι χαρακτηριστικοί του ριζοσπαστικού κλίματος των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, όπου ο συνθέτης πειραματίζεται πάνω στην ατονική μουσική, γνώρισε διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ και συνοδεύτηκε από την ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη.

Στη συνέχεια, με τον δίσκο «Σταυρός Του Νότου», ανοίχτηκε σε ευρύτερη τραγουδιστική θεματική, υπηρετώντας παράλληλα το θέατρο, την ηλεκτρονική και την ατονική μουσική. Με την ίδια αγάπη πάντα για τον έμμετρο λόγο συνεχίζει να μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο, Άλκη Αλκαίο, Κώστα Τριπολίτη, Φρανσουά Βιγιόν, Κωνσταντίνο Καβάφη και άλλους. Ακόμα, έχει παρουσιάσει την όπερα «Ελένη» και έχει μελοποιήσει παραμύθια.

Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου και η Ιταλίδα Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές όπως οι Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας και πολλοί ακόμα.

Ασχολήθηκε σχεδόν με όλα τα είδη της μουσικής. Συνέθεσε όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Ένα μέρος της δουλειάς του κινήθηκε στο χώρο του έντεχνου, με εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους ελλήνων και ξένων ποιητών.

Διεθνής καριέρα

Ο Θάνος Μικρούτσικος, όμως, δεν έμεινε περιορισμένος στον ελληνικό χώρο. Συνεργάστηκε επίσης με πολλούς ξένους σκηνοθέτες, γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα σε ολόκληρο τον κόσμο (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Η.Π.Α., Ελβετία, Γερμανία, Ρουμανία, Αυστραλία κ.α.). Ακόμη, σηνοθέτησε τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου.

Έλαβε αξιοπρεπή αναγνώριση του έργου του στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έδωσε εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετείχε ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής. Στη διάρκεια της καριέρας του κατόρθωσε να ελευθερώσει τη μορφή του ελληνικού τραγουδιού, προσθέτοντας στοιχεία από την νεοτεριστική και κλασσικιστική δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, ενώ πειραματίστηκε με την μίξη τονικών και ατονικών στοιχείων και τη μορφική παραλλαγή.

Διακρίσεις

Το 2002 τιμήθηκε για τη μουσική του στο θέατρο με το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου (Θεατρικό Μουσείο).

Ο Θάνος Μικρούτσικος υπήρξε μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Διετέλεσε, επίσης:

• Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990
• Καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993
• Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού 1993-1994
• Υπουργός Πολιτισμού 1994-1996
• Καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV (Ελλάδας) 1996-2004
• Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)
• Σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» 2002-2004
• Καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – Πάτρα 2006» 2003-2005

Για το έργο του στην πολιτιστική διαχείριση, καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα, έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδος.

Το 1996, ο γνωστός τραγουδοποιός παντρεύτηκε τη δημοσιογράφο Μαρία Παπαγιάννη.

Ο Θάνος Μικρούτσικος απεβίωσε στις 28 Δεκεμβρίου 2019, σε ιδιωτικό νοσηλευτήριο της Αθήνας, μετά παό μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο.