Αφασία: Τι είναι, συμπεριφορά και πιθανότητες θεραπείας

Η αφασία είναι μια κατάσταση που στερεί στον παθών την ικανότητα επικοινωνίας. Μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του να μιλάει, να γράφει και να κατανοεί τη γλώσσα, προφορική και γραπτή.

Η αφασία συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά, μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμό στο κεφάλι. Αλλά μπορεί επίσης να προέλθει και σταδιακά. Από έναν βραδέως αναπτυσσόμενο όγκο στον εγκέφαλο ή μια ασθένεια που προκαλεί προοδευτική, μόνιμη βλάβη (εκφυλιστική).

Η σοβαρότητα της αφασίας εξαρτάται από μια σειρά καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της αιτίας και της έκτασης της εγκεφαλικής βλάβης.

Αφότου αντιμετωπιστεί η αιτία, η κύρια θεραπεία για την αφασία είναι η λογοθεραπεία. Το άτομο με αφασία ξαναμαθαίνει να εξασκεί τις γλωσσικές δεξιότητες και να χρησιμοποιεί άλλους τρόπους επικοινωνίας. Τα μέλη της οικογένειας συχνά συμμετέχουν στη διαδικασία, βοηθώντας το άτομο να επικοινωνήσει.

Τα Συμπτώματα της αφασίας

Η αφασία είναι σημάδι κάποιας άλλης πάθησης, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή ένας όγκος στον εγκέφαλο.

Ένα άτομο με αφασία:

• μιλάει με σύντομες ή ημιτελείς προτάσεις
• μιλάει με προτάσεις που δεν έχουν νόημα
• αντικαθιστά μια λέξη με μια άλλη ή έναν ήχο με άλλον
• προφέρει αγνώριστες λέξεις
• αδυνατεί να ακολουθήσει τη συζήτηση των άλλων
• γράφει προτάσεις που δεν έχουν νόημα

Τύποι αφασίας

Τα άτομα με αφασία μπορεί να έχουν διαφορετικά μοτίβα δυνατών σημείων και αδυναμιών.

• Εκφραστική αφασία: Αυτό ονομάζεται επίσης Broca’s ή nonfluent aphasia. Τα άτομα με αυτό το μοτίβο αφασίας μπορεί να καταλάβουν τι λένε οι άλλοι άνθρωποι καλύτερα από ό,τι μπορούν να μιλήσουν. Τα άτομα με αυτό το μοτίβο αφασίας παλεύουν να βγάλουν λέξεις, μιλούν με πολύ σύντομες προτάσεις και παραλείπουν λέξεις. Ένα άτομο μπορεί να πει για παράδειγμα «Βόλτα, πάρκο, σήμερα» και να εννοεί ότι θέλει να πάει βόλτα στο πάρκο σήμερα. Ο ακροατής μπορεί συνήθως να καταλάβει το νόημα, αλλά τα άτομα με αυτό το μοτίβο αφασίας γνωρίζουν συχνά τη δυσκολία επικοινωνίας τους και έτσι, απογοητεύονται από αυτό που τους συμβαίνει. Μπορεί επίσης να έχουν παράλυση ή αδυναμία στην δεξιά πλευρά του σώματος.
• Εκτεταμένη αφασία: Τα άτομα με αυτό το μοτίβο αφασίας (που ονομάζεται επίσης fluent ή αφασία του Wernicke) μπορεί να μιλούν εύκολα και άπταιστα σε μεγάλες, σύνθετες προτάσεις που δεν έχουν νόημα ή να περιλαμβάνουν μη αναγνωρίσιμες, λανθασμένες ή περιττές λέξεις. Συνήθως δεν καταλαβαίνουν καλά την προφορική γλώσσα και συχνά δεν συνειδητοποιούν ότι οι άλλοι δεν μπορούν να τους καταλάβουν.
• Παγκόσμια αφασία: Αυτό το μοτίβο αφασίας χαρακτηρίζεται από κακή κατανόηση και δυσκολία στο σχηματισμό λέξεων και προτάσεων. Η παγκόσμια αφασία προκύπτει από εκτεταμένη βλάβη στα γλωσσικά δίκτυα του εγκεφάλου. Τα άτομα με παγκόσμια αφασία έχουν σοβαρές αναπηρίες στην έκφραση και την κατανόηση.

Πότε να δείτε γιατρό

Επειδή η αφασία είναι συχνά σημάδι ενός σοβαρού προβλήματος, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, αναζητήστε επείγουσα ιατρική φροντίδα εάν εμφανίσετε ξαφνικά:

• δυσκολία στην ομιλία
• δυσκολία στην κατανόηση της ομιλίας
• δυσκολία στην ανάκληση λέξεων
• προβλήματα με την ανάγνωση ή τη γραφή

Αιτίες αφασίας

Η πιο κοινή αιτία αφασίας είναι η εγκεφαλική βλάβη που προκύπτει από εγκεφαλικό επεισόδιο. Η απώλεια αίματος στον εγκέφαλο οδηγεί σε θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων, ή βλάβη σε περιοχές που ελέγχουν τη γλώσσα.

Η εγκεφαλική βλάβη που προκαλείται από σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι, όγκο, μόλυνση ή εκφυλιστική διαδικασία μπορεί επίσης να προκαλέσει αφασία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αφασία εμφανίζεται συνήθως μαζί με άλλα είδη γνωστικών προβλημάτων, όπως προβλήματα μνήμης ή σύγχυση.

Η πρωτοπαθής προοδευτική αφασία είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για τη γλωσσική δυσκολία που αναπτύσσεται σταδιακά. Αυτό οφείλεται στον σταδιακό εκφυλισμό των εγκεφαλικών κυττάρων που βρίσκονται στα γλωσσικά δίκτυα. Μερικές φορές αυτός ο τύπος αφασίας εξελίσσεται σε πιο γενικευμένη άνοια.

Μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν προσωρινά επεισόδια αφασίας. Αυτά μπορεί να οφείλονται σε ημικρανίες, επιληπτικές κρίσεις, ή παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Θεραπευτική αγωγή για την αφασία

Εάν η εγκεφαλική βλάβη είναι ήπια, ο ασθενής μπορεί να ανακτήσει τις γλωσσικές του δεξιότητες χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, οι περισσότεροι υποβάλλονται σε λογοθεραπεία για να αποκαταστήσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες και να συμπληρώσουν τις επικοινωνιακές τους εμπειρίες.

Αποκατάσταση λόγου και γλώσσας στην αφασία

Η αποκατάσταση των γλωσσικών δεξιοτήτων είναι συνήθως μια σχετικά αργή διαδικασία. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς σημειώνουν σημαντική πρόοδο, λίγοι ανακτούν πλήρως τα επίπεδα επικοινωνίας τους.

Η θεραπεία:

• Ξεκινά νωρίς: Μελέτες έχουν βρει ότι η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν ξεκινά αμέσως μετά τον εγκεφαλικό τραυματισμό.
• Γίνεται συχνά σε ομάδες: Σε ένα ομαδικό περιβάλλον, τα άτομα με αφασία μπορούν να δοκιμάσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Οι συμμετέχοντες μπορούν να εξασκηθούν στο να ξεκινούν συνομιλίες, να μιλούν με τη σειρά τους, να διευκρινίζουν παρεξηγήσεις και να διορθώνουν συνομιλίες που έχουν καταρρεύσει εντελώς.
• Μπορεί να περιλαμβάνει την χρήση υπολογιστών: Η θεραπεία με τη βοήθεια υπολογιστή μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκ νέου εκμάθηση ρημάτων και ήχων λέξεων.

Φάρμακα για την αφασία

Επί του παρόντος μελετώνται ορισμένα φάρμακα για τη θεραπεία της αφασίας. Αυτά περιλαμβάνουν φάρμακα που μπορεί να βελτιώσουν τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, να ενισχύσουν την ικανότητα ανάκτησης του εγκεφάλου ή να βοηθήσουν στην αντικατάσταση των εξαντλημένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο (νευροδιαβιβαστές). Αρκετά φάρμακα έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα σε μικρές μελέτες. Απαιτείται όμως περισσότερη έρευνα προτού μπορέσουν να συστηθούν αυτές οι θεραπείες.

Άλλες θεραπείες για την αφασία

Η διέγερση του εγκεφάλου μελετάται επί του παρόντος για τη θεραπεία της αφασίας και μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ικανότητας να ονομάζουμε πράγματα. Αλλά δεν έχει γίνει ακόμη μακροπρόθεσμη έρευνα. Μια θεραπεία ονομάζεται transcranial magnetic stimulation και μια άλλη είναι η transcranial direct current stimulation.

Αυτές οι θεραπείες στοχεύουν στην τόνωση των κατεστραμμένων εγκεφαλικών κυττάρων. Και οι δύο είναι μη επεμβατικές μέθοδοι. Η μία χρησιμοποιεί μαγνητικά πεδία και η άλλη χαμηλό ρεύμα μέσω ηλεκτροδίων που τοποθετούνται στο κεφάλι.

Αντιμετώπιση και υποστήριξη του ασθενούς στην αφασία

Για τον ασθενή

Εάν έχετε αφασία, οι παρακάτω συμβουλές μπορεί να σας βοηθήσουν να επικοινωνήσετε με άλλους:

• Έχετε μαζί σας μια κάρτα που εξηγεί ότι έχετε αφασία και τι είναι η αφασία.
• Να έχετε μαζί σας στοιχεία ταυτότητας και πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο επικοινωνίας με σημαντικούς άλλους.
• Να έχετε πάντα μαζί σας ένα μολύβι και ένα μικρό χαρτί.
• Χρησιμοποιήστε σχέδια, διαγράμματα ή φωτογραφίες ως συντομεύσεις.
• Χρησιμοποιήστε χειρονομίες ή δείξτε αντικείμενα.

Για την οικογένεια και τους φίλους

Τα μέλη της οικογένειας και οι φίλοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις ακόλουθες συμβουλές όταν επικοινωνούν με ένα άτομο με αφασία:

• Απλοποιήστε τις προτάσεις σας και επιβραδύνετε τον ρυθμό σας.
• Διατηρήστε τις συνομιλίες ένας προς έναν αρχικά.
• Δώστε χρόνο στον ασθενή να μιλήσει.
• Μην ολοκληρώνετε τις δικές του προτάσεις ή διορθώνετε τα λάθη του, αν και δεν πειράζει να κάνετε ερωτήσεις εάν δεν είστε σίγουροι για το επιδιωκόμενο νόημα.
• Μειώστε τον θόρυβο που αποσπά την προσοχή στο περιβάλλον.
• Διατηρήστε διαθέσιμα χαρτί και μολύβια ή στυλό.
• Γράψτε μια λέξη-κλειδί ή μια σύντομη πρόταση που θα σας βοηθήσει να εξηγήσετε κάτι.
• Βοηθήστε το άτομο με αφασία να δημιουργήσει ένα βιβλίο λέξεων, εικόνων και φωτογραφιών για να διευκολύνεται στις συνομιλίες.
• Χρησιμοποιήστε σχέδια ή χειρονομίες όταν δεν σας καταλαβαίνει.
• Συμπεριλαμβάνετε όσο το δυνατόν περισσότερο το άτομο με αφασία στις συζητήσεις σας.
• Ελέγξτε αν σας κατάλαβε, ή συνοψίστε αυτά που έχετε συζητήσει.

Πηγή: iatropedia.gr