Tyrrell P34: Τριαξονική Formula 1

Η Tyrrell P34 (Project 34), γνωστή κυρίως ως “Εξάτροχη”, ήταν ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο της Formula 1, σχεδιασμένο από τον αρχισχεδιαστή της Tyrrell, Derek Gardner. Το αυτοκίνητο “φορούσε” τέσσερις ειδικά κατασκευασμένους τροχούς διαμέτρου 10 ιντσών μπροστά και δύο κανονικής διαμέτρου πίσω. Μαζί με την Brabham BT46B “Fancar” (σ.σ.: σε ελεύθερη μετάφραση “Αυτοκίνητο με ανεμιστήρα”) του 1978, η εξάτροχη P34 ήταν μία από τις πιο ριζοσπαστικές συμμετοχές που… πέτυχαν στον ανταγωνισμό της F1, και έχει αποκληθεί το πιο αναγνωρίσιμο σχέδιο στην ιστορία των παγκόσμιων αγώνων.

Η Ρ34 παρουσιάστηκε από την ομάδα της Tyrrell το Σεπτέμβριο του 1974 και ξεκίνησε να αγωνίζεται τη σεζόν του 1976. Αποδείχτηκε πετυχημένη και οδήγησε πολλές ομάδες να ξεκινήσουν το δικό τους εξάτροχο σχέδιο. Αλλαγές στο σχεδιασμό για τη σεζόν του 1977 την έκαναν μη-ανταγωνιστική και τελικά η προσπάθεια εγκαταλείφθηκε πριν τη σεζόν του 1978. Τα άλλα εξάτροχα σχέδια σταμάτησαν την εξέλιξη και οι κανόνες της F1 αργότερα έθεσαν ως όρο τα αυτοκίνητα να έχουν υποχρεωτικά τέσσερις τροχούς στο σύνολο. Τα υπάρχοντα αυτοκίνητα είχαν γνωρίσει στο πρόσφατο παρελθόν επιτυχία σε event κλασικών αγώνων, αλλά πλέον είναι μουσειακά εκθέματα.

Για τα μέσα της δεκαετίας του 1970, η FIA είχε θέσει ως όρο ότι το μέγιστο πλάτος της μπροστινής αεροτομής θα ήταν 1,5 μέτρα. Λαμβάνοντας υπόψη το χώρο που χρειαζόταν για τα πόδια του οδηγού, το σύστημα διεύθυνσης, την ανάρτηση και τη φυσιολογική διάσταση των μπροστινών ελαστικών, έπρεπε τα μπροστινά ελαστικά να εξέχουν πάνω και έξω από τις πλευρές της αεροτομής. Η βασική ιδέα της Ρ34 ήταν να χρησιμοποιήσει ένα ελαστικό που θα ήταν αρκετά μικρό για να χωρέσει ολόκληρο πίσω από την αεροτομή. Αυτό θα είχε δύο επιδράσεις: αφενός θα ελάττωνε τη συνολική οπισθέλκουσα και έτσι θα βελτιωνόταν η ταχύτητα στις ευθείες, αφετέρου θα γινόταν “εκκαθάριση” της συνολικής αεροδυναμικής, ώστε η πίσω αεροτομή να λαμβάνει πιο “καθαρή” ροή αέρα.

Παρ’ όλα αυτά, με τους περιορισμούς στο χώρο, ένα τέτοιο ελαστικό θα έπρεπε να είναι αρκετά μικρό, με τους σχεδιαστές και τους μηχανικούς να καταλήγουν στη διάσταση των 10 ιντσών. Βέβαια, ένα τέτοιο ελαστικό είχε ελάχιστο “πάτημα” για να προσφέρει λογική απόδοση στις στροφές, πράγμα που ώθησε τους υπεύθυνους στη χρήση τεσσάρων κατευθυντήριων τροχών αντί για δύο. Με την προσθήκη περισσότερων τροχών ήρθε και το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης περιοχής φρεναρίσματος. Το μειονέκτημα ήταν η αυξημένη πολυπλοκότητα του συστήματος διεύθυνσης και το φυσιολογικά μεγαλύτερο σύστημα ανάρτησης. Η πολυπλοκότητα του συστήματος διεύθυνσης λύθηκε με την ένωση μόνο του πρώτου ζεύγους των μπροστινών τροχών με το τιμόνι και τη σύνδεση του πίσω ζεύγους με το μπροστά μέσω μιας μανιβέλας τύπου καμπάνας (“Bell Crank”). Αν και αρχικά είχε θεωρηθεί προβληματική περιοχή, ο Joel Rosinsky αργότερα θα δήλωνε ότι «Η διεύθυνση ήταν τόσο απαλή και ελεύθερη από αντιδράσεις, που ίσως σκεφτόσουν ότι ήταν υποβοηθούμενη!».

Το νέο σχέδιο παρουσιάστηκε στο ξενοδοχείο Heathrow στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1975. Το αυτοκίνητο αρχικά βρισκόταν κάτω από ένα ειδικό κάλυμμα με τσέρκια πάνω από τους τροχούς που το έκανε να φαίνεται κανονικό, καταπλήσσοντας τους παρευρισκόμενους όταν τραβήχτηκε το κάλυμμα. Κάποιοι μάλιστα από τους θεατές ήταν πεπεισμένοι ότι επρόκειτο για κόλπο δημοσιότητας της Tyrrell. Το αυτοκίνητο πρωτοκύλισε τις ρόδες του στην πίστα του Silverstone στις 8 Οκτωβρίου του 1975, και μετά από μερικές ακόμα δοκιμές, η Tyrrell αποφάσισε να κατασκευάσει δύο ακόμα μονάδες με ελαφρώς αυξημένο μετατρόχιο για να αγωνιστεί τη σεζόν του 1976.

Οι “τεντωμένες” εκδόσεις πρωτοέτρεξαν στο Ισπανικό Gran Prix του 1976 και αποδείχτηκαν πολύ ανταγωνιστικές. Τόσο ο Νοτιοαφρικανός Jody Scheckter όσο και ο Γάλλος Patrick Depailler έφεραν σταθερά αποτελέσματα με την Ρ34 μέσα στη χρονιά. Αλλά, ενώ ο Γάλλος εξυμνούσε το αυτοκίνητο, ο Schekter δεν ήταν καθόλου εντυπωσιασμένος. Το κύκνειο άσμα της Ρ34 ήταν το Σουηδικό Gran Prix, όταν οι Scheckter και Depailler τερμάτισαν πρώτος και δεύτερος αντίστοιχα. Μέχρι και σήμερα, ο Νοτιοαφρικανός είναι ο μοναδικός οδηγός που έχει νικήσει σε αγώνα με εξάτροχο αυτοκίνητο. Στο τέλος της σεζόν του 1976, ο Scheckter αποχώρησε από την Tyrrell, επιμένοντας ότι το εξάτροχο «Ήταν σαράβαλο!».

Για το 1977, τη θέση του Scheckter πήρε ο Σουηδός Ronnie Peterson. Η Ρ34 επανασχεδιάστηκε για πιο “καθαρή” αεροδυναμική, αλλά και για να έρθει στα μέτρα (σ.σ.: στο ύψος συγκεκριμένα) του Σουηδού πιλότου. Η Ρ34Β ήταν πιο φαρδιά και πιο βαριά από την προκάτοχό της, και παρόλο που οι Peterson και Depailler είχαν καταφέρει να πετύχουν κάποια υποσχόμενα αποτελέσματα, ήταν ξεκάθαρο ότι το αυτοκίνητο δεν ήταν τόσο καλό όπως πριν. Ο Ken Tyrrell “φόρτωσε” τα προβλήματα στην αύξηση του βάρους, που ήταν 86 κιλά παραπάνω από το ελάχιστο βάρος της F1 που ήταν τα 575 κιλά. Αυτό πρόσθεσε περισσότερη ένταση στα φρένα και έκανε το αυτοκίνητο να παλεύει στις στροφές. Άλλοι κατηγόρησαν ευθέως τη Goodyear για την αποτυχία της να εξελίξει σωστά τα μικρά μπροστινά ελαστικά. Αργά στη σεζόν του 1977 έγινε μια προσπάθεια να βελτιωθεί ο χειρισμός μέσω της αύξησης της διαδρομής της ανάρτησης. Αυτό μετακίνησε τα ελαστικά έξω από την αρχική τους “κρυμμένη” θέση, ουσιαστικά μηδενίζοντας το πλεονέκτημα του αρχικού σχεδιασμού.

Το Νοέμβριο του 1977 ο Ken Tyrrell παρουσίασε το αυτοκίνητο για τη σεζόν του 1978, το οποίο είχε συμβατική διάταξη. Ο ιδιοκτήτης της ομάδας είχε τότε σχολιάσει «Στο μεταξύ, έχουμε κλείσει οριστικά το βιβλίο του εξάτροχου σχεδίου μας, και είμαι σίγουρος ότι τα αυτοκίνητα αυτά θα γίνουν κάτι συλλεκτικό». Ο ίδιος ο Tyrrell κράτησε το αυτοκίνητο με το οποίο είχε νικήσει ο Scheckter και πούλησε όλα τα υπόλοιπα.

Στο πιο πρόσφατο παρελθόν η Ρ34 είχε υπάρξει δημοφιλές θέαμα στα event ιστορικών αγώνων, αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά ότι ήταν ακόμα ανταγωνιστική. Αυτό έγινε δυνατό όταν η εταιρεία ελαστικών Avon συμφώνησε να κατασκευάσει κατά παραγγελία ελαστικά 10 ιντσών για τον Simon Bull, ιδιοκτήτη του πλαισίου Νο6. Το 1999 και το 2000 η αναγεννημένη Ρ34 βρέθηκε σε έναν αριθμό βρετανικών και ευρωπαϊκών πιστών ως διαγωνιζόμενη στη σειρά αγώνων της FIA, Thoroughbred Grand Prix. Με οδηγό τον Martin Stretton η Ρ34 κέρδισε τη σειρά TGP μονομιάς το 2000, με την “αδερφή” της να επαναλαμβάνει την επιτυχία το 2008 στα χέρια του Mauro Pane. Το αυτοκίνητο αυτό είναι σήμερα μέρος ιδιωτικής συλλογής στην Ιταλία. Ο Stretton επίσης πέτυχε αρκετές Pole Positions και νίκες στην κατηγορία του στο Gran Prix Historique de Monaco. Η Ρ34 έχει επίσης εμφανιστεί πολλές φορές στο Goodwood Festival of Speed στην Αγγλία.

Κι ενώ η Ρ34 είναι η πιο γνωστή εξάτροχη F1, δεν είναι η μοναδική. Οι Scuderia Ferrari, Williams και March Engineering έφτιαξαν τα δικά τους πειραματικά εξάτροχα μονοθέσια, αλλά όλα είχαν τέσσερις τροχούς πίσω κι όχι μπροστά όπως η Ρ34. Οι Williams FW07D και FWO8B, όπως και η March 2-4-0 είχαν τους πίσω τροχούς τον ένα ακριβώς πίσω από τον άλλο, διάταξη η οποία μείωνε την οπισθέλκουσα μέσω της χρήσης μικρών πίσω τροχών στη θέση των τυπικά μεγαλύτερων. Η Ferrari 312T6 παρουσιάστηκε με τους τέσσερις πίσω τροχούς σε έναν μόνο άξονα. Η διάταξη αυτή ήταν παρόμοια με τη διάταξη που είχε χρησιμοποιήσει η Auto Union για να αυξήσει την πρόσφυση στα αγωνιστικά της αυτοκίνητα Type-D τη δεκαετία του 1930. Παρά τις εκτεταμένες δοκιμές, ούτε η Ferrari ούτε η Williams ούτε η March αγωνίστηκαν ποτέ. Το 1983 η FIA απαγόρευσε να αγωνίζονται μονοθέσια με τέσσερις κατευθυντήριους τροχούς. Αργότερα οι κανονισμοί της F1 θα απαιτούσαν να είναι τέσσερις οι μέγιστοι επιτρεπόμενοι τροχοί στα μονοθέσια.

Η Ρ34 δε θα μπορούσε φυσικά να λείψει από τη μικρή και τη μεγάλη οθόνη. Αρχικά συμμετείχε στα κινούμενα σχέδια “The Transformers” ως το όχημα που μετατρεπόταν στο Decepticon με την ονομασία Stunticon, γνωστό και ως Drag Strip. Το μονοθέσιο απεικονιζόταν ως ακόμα ενεργό στους αυτοκινητιστικούς αγώνες, ανεξάρτητα που επεισόδιο όπου εκλάπη είχε παραγχθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1980, και “φορούσε” κίτρινη “στολή” με κόκκινους τόνους. Το αυτοκίνητο επίσης έκανε εμφάνιση στο πρώτο επεισόδιο της σειράς κινουμένων σχεδίων Moldiver του 1993, αλλά και στην ταινία Rush του 2013.

Editor: Ματθαίος Μπλούφας

Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα και τις δημοσιεύσεις μας!