Σκολίωση και παιδική τσάντα – τι πρέπει να γνωρίζετε!

Η πλάγια απόκλιση της σπονδυλικής στήλης των παιδιών, οφείλεται σε στροφή των σπονδύλων και παρασύρει μαζί της και τις πλευρές, σχηματίζοντας έτσι τον χαρακτηριστικό «σκολιωτικό ήβο».
Η συγκεκριμένη σκελετική παραμόρφωση είναι γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια. Συγκεκριμένα, ο Ιπποκράτης αναφέρεται σε αυτή τη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης στο έργο του «Περί άρθρων», κατονομάζοντας για πρώτη φορά τους όρους «σκολίωση», «κύφωση» και «λόρδωση»!

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σκολίωση παρατηρείται πιο συχνά στα κορίτσια (7:1). Στις ΗΠΑ εμφανίζεται στο 2%-3% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από σκολιωτικά κυρτώματα, τα οποία εμφανίζονται στις περισσότερες περιπτώσεις στις ηλικίες 10-15 ετών. Στην Ελλάδα αφορά το 5% του πληθυσμού και κάνει την εμφάνισή της περίπου στις ίδιες ηλικίες της εφηβείας. Η μεγαλύτερη έρευνα έγινε στις περιοχές της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Αιτωλοακαρνανίας και της Βορείου Ηπείρου, όπου εξετάστηκαν 85.222 παιδιά, ηλικίας 9 έως 14 ετών. Από τα παιδιά αυτά, 4.185 παραπέμφθηκαν για ακτινολογικό έλεγχο. Αυτά που βρέθηκαν με σκολίωση ίση ή μεγαλύτερη των 10 μοιρών ήταν 1.436 και χρειάστηκαν παρακολούθηση, ενώ εκείνα με σκολίωση 20 έως 40 μοιρών ήταν 170 και επιλέχθηκε η συντηρητική αντιμετώπιση (χρήση κηδεμόνα). Τα παιδιά που χρειάστηκαν χειρουργική αντιμετώπιση (πάνω από 40 μοίρες) ήταν 11.

Ο ρόλος της διάγνωσης
Η σκολίωση σε ποσοστό 85% έως 90% είναι ιδιοπαθής, δηλαδή άγνωστης αιτιολογίας. Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να επισημανθεί η λανθασμένη αντίληψη, παλαιά ευτυχώς, ότι η σκολίωση συνδέεται με τη διατροφή του παιδιού, με τη στάση του σώματος την ώρα της μελέτης, με την πλευρά στην οποία κρεμά την τσάντα, με την άσκηση του σώματος κ.ά. Πολλές υποθέσεις και μελέτες έχουν γίνει για την αιτιολογία της σκολίωσης, οι οποίες αφορούσαν στη λειτουργία του λαβύρινθου στο αφτί, στο μυοσυνδετικό σύστημα της σπονδυλικής στήλης και στους μεσοσπονδύλιους δίσκους. Μέχρι σήμερα, όμως, δεν έχει ενοχοποιηθεί κάτι συγκεκριμένο και ίσως κάποτε η γενετική αποκαλύψει την αιτία ή τις αιτίες της σκολίωσης.

Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπιση της σκολίωσης. Η κλινική εξέταση πρέπει να γίνεται ετησίως στις ηλικίες 9 με 14 ετών, με τη δοκιμασία επίκυψης (Adam’s forward bending test). Κατά τη δοκιμασία αυτή, ο εξεταζόμενος σε όρθια θέση σκύβει προς τα εμπρός, με τα γόνατα τεντωμένα, τις φτέρνες σε ευθεία γραμμή και τα χέρια να κρέμονται χαλαρά προς τα κάτω, ενώ οι ώμοι βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με τα ισχία. Στη θέση αυτή, ο εξεταστής παρατηρεί τη ράχη με προσοχή και κάθε ασυμμετρία του κορμού θεωρείται ύποπτη για σκολίωση, οπότε το παιδί παραπέμπεται για ακτινολογικό έλεγχο. Ο έλεγχος κατά την πρώτη εξέταση περιλαμβάνει ακτινογραφία ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση.
Η υπέρβαρη σχολική τσάντα, παρότι δεν είναι δυνατόν από μόνη της να αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία της σκολίωσης, δύναται να επιβαρύνει τη σπονδυλική στήλη και να επιδεινώσει ήδη προϋπάρχουσες καταστάσεις, όπως, επίσης, δύναται να αποτελεί αίτιο πόνου, εμποδίζοντας τα παιδιά στις καθημερινές δραστηριότητές τους.

Η πρόληψη
Γι’ αυτόν το λόγο η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής έχει εκδώσει οδηγίες για τις σχολικές τσάντες που θα πρέπει να έχουν τα παιδιά:

• Πρέπει να γίνεται προσεκτική επιλογή για την εύρεση της κατάλληλης τσάντας για το παιδί. Αυτές που έχουν φαρδιά λουριά με βάτες και έχουν βάτα στο πίσω μέρος (εκείνο που έρχεται σε επαφή με την πλάτη του παιδιού) είναι πιο αναπαυτικές για το παιδί και θα πρέπει να προτιμώνται.

• Οι σχολικές τσάντες πρέπει να είναι ελαφριές. Δεν πρέπει να ξεπερνούν το 10% έως 20% του βάρους του παιδιού.

• Τα παιδιά θα πρέπει πάντα να βάζουν και τα δύο λουριά, ένα στον κάθε ώμο. Η κατανομή των βιβλίων μέσα στην τσάντα πρέπει να γίνεται ομοιόμορφα για να υπάρχει ισοζυγισμένη κατανομή του βάρους. Τα πιο βαριά αντικείμενα θα πρέπει να τοποθετούνται στο κέντρο.

• Εάν υπάρχει η δυνατότητα, τότε μια σχολική τσάντα με τροχούς θα μπορούσε να βοηθήσει.

• Εάν το παιδί φοιτά σε σχολείο που υπάρχουν ατομικά ερμάρια, τότε θα μπορούσε ορισμένα βιβλία να τα έχει διπλά, στο σχολείο και στο σπίτι, για να αποφεύγεται η μεταφορά τους.

Οι γονείς δεν πρέπει να αμελούν εάν το παιδί ή ο έφηβός τους παραπονιέται για πόνο στην πλάτη. Σε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να συμβουλεύονται τον παιδίατρό τους!

Editors: Γρηγόρης Αδαμάκης, Επιμελητής Ορθοπεδικός, Ευρωκλινική Παίδων / Αρετή Χουντή, Επιμελήτρια Ορθοπεδικός, Ευρωκλινική Παίδων / Όμιλος Ευρωκλινική