Νιώθετε πόνο στο στομάχι; Πού οφείλεται και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί διατροφικά;

Ο πόνος στο στομάχι ή κοιλιακός πόνος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει κάποιος στο τμήμα του κορμού και πάνω από τη λεκάνη. Προέρχεται από όργανα μέσα στην κοιλιά ή όργανα που γειτνιάζουν με την κοιλιά και αιτία πρόκλησης του πόνου μπορεί να είναι κάποια φλεγμονή, διαταραχή οργάνου ή απώλεια παροχής αίματος σε ένα όργανο.

Από την Ξένια -Μαρία Παπαναστασίου/ medNutrition

Καθώς η αιτία που προκαλεί τον στομαχόπονο μπορεί να διαφέρει κάθε φορά. Έτσι και τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζονται ποικίλουν. Επομένως, στο στομάχι σας, είναι πιθανόν να παρατηρήσετε φούσκωμα, ρέψιμο, δυσπεψία, δυσφορία, αίσθημα βάρους, τάση για εμετό, κάψιμο στο στήθος, δυσκοιλιότητα ή διάρροια ή και ανορεξία με απότομη απώλεια βάρους.

Ποια είναι τα αίτια;

Οι λόγοι στους οποίους μπορεί να οφείλεται ο πόνος στο στομάχι, όπως προαναφέρθηκε, ποικίλλουν και περιλαμβάνουν την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, μια απλή δυσπεψία αναλόγως με το τρόφιμο που έχει καταναλωθεί, έλκος στομάχου, δυσκοιλιότητα, ιογενής γαστρεντερίτιδα, τροφική δηλητηρίαση, σπαστική κολίτιδα, τυμπανισμός (φούσκωμα), τροφική αλλεργία σε κάποιο συστατικό τροφίμου, κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη) ή δυσανεξία στη λακτόζη, παγκρεατίτιδα, ισχαιμία/έμφραγμα μυοκαρδίου και άγχος.

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)

Στην είσοδο του στομάχου υπάρχει μια “βαλβίδα”, ένας μυς σε σχήμα δακτυλίου που ονομάζεται οισοφαγικός σφιγκτήρας. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αυτός ο μυς κλείνει αμέσως μόλις η τροφή περνά μέσα από αυτό. Αν, όμως, δεν λειτουργεί σωστά ή αν ανοίγει πολύ συχνά, τότε το οξύ που παράγεται από το στομάχι σας μπορεί να κινηθεί προς τα επάνω, στον οισοφάγο σας.

Σε αυτή την περίπτωση η συμβολή του γαστρεντερολόγου είναι υψίστης σημασίας, καθώς και οι απαραίτητες διαιτητικές οδηγίες από τον διατροφολόγο με σκοπό την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Οι ασθενείς με διαγνωσμένη ΓΟΠ θα πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση μεγάλων γευμάτων και ιδιαίτερα υγρών, αποφυγή κάμψης του σώματος μετά την κατανάλωση φαγητού, αποφυγή καφεϊνούχων ροφημάτων, αλκοόλ και καπνίσματος και απώλεια βάρους στους παχύσαρκους ασθενείς.

Δυσπεψία

Δυσπεπτικά ενοχλήματα είναι κάθε γαστρεντερικό σύμπτωμα που έχει σχέση με τη λήψη τροφής. Μπορεί να είναι οργανική (οργανική βλάβη του πεπτικού σωλήνα), λειτουργική (ψυχολογικά αίτια, δυσανεξία σε κάποια τροφή) ή να οφείλεται σε παθήσεις κάποιου άλλων οργάνων (παγκρέατος, ήπατος) ή οργανικών συστημάτων (καρδιοπάθεια, νεφροπάθεια). Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται διαιτητική συμβουλή καθώς στους περισσότερους η συμπτωματολογία βελτιώνεται με μια ήπια δίαιτα, χωρίς πολλούς περιορισμούς αλλά αποφυγή των τροφών που ερεθίζουν τα συμπτώματα. Η προσεκτική λήψη ιστορικού είναι επίσης υψίστης σημασίας.

Πεπτικό έλκος

Το πεπτικό έλκος είναι μία χρόνια πάθηση του πεπτικού συστήματος και ιδιαίτερα του στομάχου και του δωδεκαδάκτυλου που χαρακτηρίζεται από την δημιουργία μιας πληγής (έλκους) στο τοίχωμα του στομάχου ή του δωδεκαδάκτυλου. Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες του γαστρεντερολόγου τους που σε συνδυασμό με τις διαιτητικές οδηγίες από τον διατροφολόγο μπορούν να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα της χρόνιας αυτής πάθησης. Η δίαιτα που θα ακολουθήσουν θα πρέπει να είναι ήπια, προσεκτική και προσαρμοσμένη στην κατάσταση του έλκους και τα ιδιαίτερα προβλήματα του ασθενούς (συνυπάρχουσα πάθηση, κοινωνικές συνθήκες), για αυτό και η προσεκτική και λεπτομερής λήψη ιστορικού είναι πολύ σημαντική.

Γενικά, αποφεύγονται τα τρόφιμα που ερεθίζουν και προκαλούν τα συμπτώματα. Πιο συγκεκριμένα, να καταναλώνονται μικρά και συχνά γεύματα, καλή πηγή πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας (κοτόπουλο, ψάρι, τυρί, κρέας άπαχο), βιταμίνη C (με μεγάλη προσοχή στα όξινα φρούτα γιατί μπορεί να μην είναι καλά ανεκτά), αποφυγή καφεϊνούχων ροφημάτων, μπαχαρικών, αλκοόλ, λίπους, αλλαντικών, παστών, οσπρίων, ξηρών καρπών, ωμών λαχανικών (όπως μαρούλι-λάχανο).

Δυσκοιλιότητα 

Είναι μια πολύ διαδεδομένη πάθηση του εντέρου και οι αίτιες μπορεί να είναι ο μικρός όγκος κοπράνων, που συμβαίνει όταν η δίαιτα είναι πτωχή σε φυτικές ίνες, το ευερέθιστο έντερο και η εγκολπωμάτωση. Μπορεί επίσης να οφείλεται και στο άγχος και το στρες που βιώνει κάποιος στην καθημερινότητά του. Η θεραπευτική δίαιτα που συνιστάται είναι η κατανάλωση τροφών με αυξημένη ποσότητα φυτικών ινών (φρούτα με τη φλούδα, λαχανικά, όσπρια, σπόροι, δημητριακά ολικής άλεσης, πίτουρο). Η ποσότητα φυτικών ινών που πρέπει να λαμβάνεται είναι περίπου 40γρ ημερησίως.

Ιογενής γαστρεντερίτιδα

Είναι μια λοίμωξη του εντέρου που οφείλεται σε ιό. Μπορεί να συμβεί όταν καταναλώσουμε ή πιούμε μολυσμένο νερό ή τροφή ή αν χρησιμοποιήσουμε σκεύη ή πετσέτες που έχουν μολυνθεί. Μπορεί να εκδηλωθεί με διάρροια, κοιλιακό πόνο, ναυτία ή εμετός, πονοκέφαλος, πυρετός. Με την σωστή συμβουλή του γαστρεντερολόγου και μια δίαιτα με μαλακές τροφές, όπως κράκερ, ρύζι, μπανάνες ή τοστ τα συμπτώματα υποχωρούν. Μην ξεχνάτε να ενυδατώνεστε με νερό καθώς λόγω της διάρροιας και του εμετού πολύ εύκολα επέρχεται η αφυδάτωση του οργανισμού.

Τροφική δηλητηρίαση

Τροφική δηλητηρίαση συμβαίνει όταν καταναλώνετε φαγητό ή νερό που περιέχει βακτήρια, παράσιτα, ιούς ή τοξίνες. Οι περισσότερες περιπτώσεις τροφικής δηλητηρίασης προκαλούνται από κοινά βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος και η E.coli. Τα πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν κοιλιακές κράμπες, διάρροια, πυρετό, πονοκέφαλο, ναυτία και εμετό. Οι διαιτητικές συστάσεις είναι οι ίδιες με εκείνες της ιογενούς γαστρεντερίτιδας.

Σπαστική κολίτιδα

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ), γνωστό και σαν «σπαστική κολίτιδα» είναι η συχνότερη λειτουργική κλινική διαταραχή του πεπτικού συστήματος και συγκεκριμένα αφορά κυρίως το παχύ έντερο. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει δυσαπορρόφηση, όταν υπάρχουν παρατεταμένες διάρροιες, απώλεια αίματος, το οποίο οδηγεί τον ασθενή σε υποθρεψία και μειωμένη πρόσληψη λόγω ανορεξίας, συμπτωματολογίας και ιατρογενών παραγόντων. Οι διαιτητικές συστάσεις περιλαμβάνουν μια υπερθερμιδική και υπερπρωτεϊνική διατροφή, πτωχή σε φυτικές ίνες (στην περίπτωση της διάρροιας), αποφυγή ξηρών καρπών, σπόρων, πιτυρούχων δημητριακών, οσπρίων.

Συνίστανται λαχανικά βρασμένα ή πολτοποιημένα, φρούτα σε κομπόστα ή πολτοποιημένα, λήψη πολυβιταμινούχου συμπληρώματος διατροφής με φυλλικό οξύ, βιταμίνη Ε, βιταμίνη D, ψευδάργυρο, ασβέστιο και σίδηρο. Λήψη τροφών πλούσια σε ω3 λιπαρά οξέα, όπως τα λιπαρά ψάρια, ενδείκνυται. Απαγορεύονται επίσης οι ακραίες θερμοκρασίες στα φαγητά (πολύ κρύα ή πολύ ζεστά).

Τυμπανισμός (φούσκωμα)

Ο τυμπανισμός δίνει την αίσθηση ότι το στομάχι είναι μεγαλύτερο και πιο πρησμένο από ότι συνήθως και ορισμένες φορές συνοδεύεται από αέρια, που προκαλούν ρέψιμο. Ο τυμπανισμός στο στομάχι δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα αλλά μια φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού, γι’ αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αντιμετωπίζεται με θεραπευτική αγωγή. Μια προσεγμένη διατροφή χαμηλή σε λίπος και σε νάτριο, υψηλή σε κάλιο και αποφυγή τροφίμων που προκαλούν φούσκωμα (όσπρια, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών και λάχανο) είναι η καλύτερη αντιμετώπιση.

Κοιλιοκάκη

Είναι μία νόσος στην οποία ο ασθενής δεν μπορεί να ανεχτεί τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη (σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη). Μπορεί να διαγνωσθεί από τον γαστρεντερολόγο με βιοψία του λεπτού εντέρου όπου διαπιστώνεται η ατροφία των λαχνών ή με εξέταση αίματος καθώς στον ορό των ασθενών αυτών όταν η διατροφή τους περιέχει γλουτένη ανιχνεύονται αντισώματα υπεύθυνα για τη νόσο. Η πλήρης απομάκρυνση της γλουτένης από το διαιτολόγιο οδηγεί στην εξαφάνιση των συμπτωμάτων της κοιλιοκάκης. Πλέον η εφαρμογή ενός τέτοιου διαιτολογίου είναι πολύ εύκολη καθώς στην αγορά υπάρχει πληθώρα προϊόντων χωρίς γλουτένη. Ο διατροφολόγος είναι ο πλέον κατάλληλος για το σχεδιασμό ενός τέτοιου διαιτολογίου.

Δυσανεξία στη λακτόζη

Οφείλεται στην ανεπάρκεια της λακτάσης, το ένζυμο που είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση της λακτόζης (γάλα). Η αποφυγή των γαλακτοκομικών και αντικατάστασή τους από αντίστοιχα φυτικά προϊόντα αποτελεί την διατροφική αντιμετώπιση.

Παγκρεατίτιδα

Είναι μια φλεγμονή του παγκρέατος με αποτέλεσμα την προοδευτική αλλοίωση και την απώλεια του λειτουργικού παγκρεατικού ιστού. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη λειτουργία (ανεπάρκεια) του παγκρέατος με ελλιπή παραγωγή ενζύμων για την πέψη των τροφών στο έντερο. Η κυριότερη αιτία για την εμφάνιση της παγκρεατίτιδας είναι η κατάχρηση αλκοόλ. Ενώ άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι οι πέτρες στη χολή, οι τραυματισμοί στην κοιλιά, χειρουργικές επεμβάσεις, τα υψηλά επίπεδα ασβεστίου και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Στην πάθηση αυτή η διατροφή που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής πρέπει να είναι χαμηλή σε λίπος, επαρκής σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες. Τα γεύματα θα πρέπει να είναι μικρά και συχνά ενώ σημαντική είναι επίσης η λήψη υγρών, πάνω από 1,5 λίτρο την ημέρα, ώστε να αποφεύγεται η αφυδάτωση.

Ισχαιμία/έμφραγμα μυοκαρδίου

Είναι η κατάσταση κατά την οποία ένα μέρος της καρδιάς δεν αιματώνεται σωστά είτε λόγω θρόμβου είτε λόγω αθηρωματικής πλάκας. Ο παθολόγος-καρδιολόγος είναι ο καταλληλότερος στον οποίο πρέπει να απευθυνθείτε ενώ οι στόχοι της διατροφικής παρέμβασης είναι η πρόσληψη νατρίου, ο έλεγχος υγρών, αποκατάσταση απώλειας βάρους, αποκατάσταση αποθηκών πρωτεΐνης, ενέργειας, βιταμινών και μετάλλων.

Άγχος

Τέλος,το συνεχές στρες και άγχος μπορεί να προκαλέσει φυσική δυσανεξία στο στομάχι ή στα έντερα. Εάν η αιτία για το πρόβλημα δεν είναι παθολογικής φύσης, οι ασθενείς πρέπει να διαχειριστούν το άγχος τους και την πίεση και τι είναι αυτό που τα προκαλεί. Η συμβολή ενός ψυχολόγου κρίνεται ουσιώδης για την ανεύρεση της αιτίας του άγχους.