Πατέρας: Συμπλήρωμα ή επιβολή για το παιδί σε ένα διαζύγιο;

Ένα παιδί χρειάζεται και έχει ανάγκη και τους δυο γονείς του. Ο ρόλος των γονιών, του μπαμπά και της μαμάς, είναι ισότιμος στη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού, ακόμα κι αν οι γονείς – σύζυγοι αποφασίσουν να χωρίσουν. Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά συναντάμε οικογένειες που βρίσκονται σε διάσταση ή έχουν πάρει διαζύγιο. Η διαδικασία του…

χωρισμού είναι μια διαδικασία επίπονη‚ ιδιαίτερα για το παιδί.

Γονείς και παιδιά έρχονται αντιμέτωποι με καινούργιες καταστάσεις‚ απαιτήσεις‚ ανάγκες‚ δυσκολίες‚ συναισθήματα. Η δομή της οικογένειας αλλάζει. Καινούργιοι ρόλοι προστίθενται ή αφαιρούνται. Ανεξάρτητα από τους λόγους που οδηγούν ένα ζευγάρι στο χωρισμό είναι απαραίτητο να κατανοήσουν ο ένας το ρόλο του άλλου. Ο πατέρας είναι πατέρας και η μητέρα είναι μητέρα.

Χωρίζουν ως σύζυγοι, παίρνουν και το διαζύγιο‚ τυπικά και ουσιαστικά παύουν να είναι σύζυγοι. Σε καμία περίπτωση όμως δεν παύουν να είναι γονείς. Συνεχίζουν να είναι ο μπαμπάς και η μαμά, και οφείλουν να ασχοληθούν και να αντιληφθούν σωστά και έγκαιρα επιθυμίες και ανάγκες του παιδιού, για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στους ρόλους τους.

Συνεχίζουν να είναι γονείς άρα συνεχίζουν να συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή του παιδιού και η μητέρα και ο πατέρας.

Οι πατεράδες έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή και τη φροντίδα του παιδιού. Το δικαίωμα και η υποχρέωση γεννιούνται από τη σύλληψη του παιδιού, πριν ακόμα γεννηθεί.

Η πατρική εμπλοκή στην ανατροφή του παιδιού είναι σημαντική καθώς
• περιορίζει τη δημιουργία ποικίλων ψυχολογικών προβλημάτων στο παιδί
• ενδυναμώνει το δεσμό πατέρα – παιδιού και
• βοηθάει στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Δύο επιστήμονες, οι Lowery και Settle, όταν έκαναν μια ανασκόπηση διακοσίων ερευνών πάνω στο διαζύγιο και το παιδί, διαπίστωσαν ότι δεν είναι το διαζύγιο αυτό καθεαυτό που προκαλεί ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά, αλλά κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις που συνδέονται με αυτό και οι οποίες ίσως μπορούν να αποφευχθούν:
Οι έντονες συγκρούσεις μεταξύ των διαζευγμένων: Σειρά από έρευνες συσχετίζουν την παιδική ψυχοπαθολογία με την παρουσία έντονης σύγκρουσης μεταξύ των γονέων, ανεξάρτητα από το αν αυτοί είναι παντρεμένοι ή όχι. Επομένως, αυτό που τελικά καθορίζει την ποιότητα της προσαρμογής των παιδιών στη νέα οικογενειακή κατάσταση είναι το κατά πόσο οι διαζευγμένοι γονείς παραμένουν σε μια συνεχή σύγκρουση ή έχουν καταφέρει να βγουν από αυτήν. Αυτό δηλαδή που τα παιδιά έχουν ανάγκη είναι δύο γονείς με καλή επικοινωνία και συνεργασία.
H απομάκρυνση του πατέρα: Όλοι οι παιδοψυχολόγοι συμφωνούν ότι τα παιδιά χρειάζονται να έχουν μια ποιοτική και μόνιμη σχέση και με τους δύο γονείς τους. Την ίδια στιγμή η παραμονή του διαζευγμένου πατέρα στο προσκήνιο φαίνεται πως είναι ωφέλιμη για όλους. Οι πατεράδες προσαρμόζονται καλύτερα στο διαζύγιο όταν διαφυλάττουν τη σχέση τους με τα παιδιά τους, διασφαλίζοντας έτσι ότι η όποια απώλεια εμπεριέχεται στο διαζύγιο δε συμπεριλαμβάνει και την απώλεια του ρόλου του πατέρα. Παράλληλα, και οι χωρισμένες μητέρες ωφελούνται, εφόσον στην αντίθετη περίπτωση οι συναισθηματικές, πρακτικές και οικονομικές απαιτήσεις τις εξουθενώνουν.

Για πολύ καιρό οι θεωρητικοί της ψυχολογίας αγνόησαν το ρόλο του πατέρα στην οικογένεια και ειδικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Ίσως γιατί πίστευαν ότι η επίδραση του έχει μικρότερη σημασία από εκείνη της μητέρας.

Κατά την άποψη των παιδοψυχολόγων, ο ρόλος του πατέρα στη ζωή του παιδιού είναι εξίσου σημαντικός με αυτόν της μητέρας. Ο πατέρας δημιουργεί στο παιδί του την αίσθηση της ασφάλειας, της σταθερότητας… της σιγουριάς: Ότι και αύριο όλα το ίδιο θα είναι! Ένα συναίσθημα που έχουν απόλυτη ανάγκη τα παιδιά. Ο πατέρας είναι αυτός που συνήθως επιβάλλει με την παρουσία του την τάξη στο σπίτι. Είναι γνωστές σε όλους μας οι φράσεις: «Θα έρθει ο μπαμπάς και θα δεις τι θα γίνει!» ή «Αν το πω στον μπαμπά σου….» ή «Να πάρεις άδεια από τον μπαμπά»…

Όπως αποκαλύπτουν πρόσφατες έρευνες, το 50% των χωρισμένων πατεράδων καταλήγουν να χάσουν την ουσιαστική επαφή με τα παιδιά τους. Από αυτούς κάποιοι απομακρύνονται εντελώς, διακόπτοντας κάθε επικοινωνία, ενώ άλλοι διατηρούν μια σχεδόν εθιμοτυπική σχέση, μία Κυριακή κάθε τόσο. Ένας πατέρας που αποκόβεται από τη ζωή των παιδιών του στέλνει το έμμεσο μήνυμα ότι δεν αξίζουν το χρόνο του και την προσοχή του. Ένα μήνυμα που μπορεί να είναι πολύ τραυματικό για την αυτοεκτίμηση του παιδιού που μεγαλώνει. Όταν το παιδί αυτό είναι αγόρι, η κατάσταση παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες.

Τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα οφείλουν σεβασμό ο ένας στον άλλο. Έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν το παιδί. Να μη χτίζουν, με τις δικές τους συγκρούσεις‚ τοίχο ανάμεσα στο γονέα και το παιδί. Δεν μπορούν επειδή οι ίδιοι χώρισαν, να προσπαθεί ο ένας γονιός να χωρίσει και το παιδί από τον άλλο γονιό.

Η απουσία του πατέρα για διάφορους λόγους έχει αρνητικές επιπτώσεις πάνω στην γενικότερη εξέλιξη του παιδιού.

Όταν ο πατέρας λείπει από τη φροντίδα των παιδιών κυρίως επειδή δε ζει μαζί τους λόγω διαζυγίου. Αυτή η απουσία του αφήνει ένα κενό στα παιδιά. Ένα κενό που πρέπει να αναπληρωθεί από τη μητέρα! Όσο όμως και αν προσπαθεί η τελευταία, το κενό παραμένει!

Αυτή η απουσία στέλνει ένα μήνυμα στο παιδί: «Δεν αξίζεις το χρόνο μου και την προσοχή μου!». Σκεφτείτε πόσο τραυματικό μπορεί να είναι αυτό για ένα παιδί και τι συνέπειες μπορεί να έχει στην ψυχολογία του. Αν και τα παιδιά κάνουν τα πάντα προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή σου, όταν δεν το πετυχαίνουν μαζεύονται και μελαγχολούν! Κλείνονται στον εαυτό τους, γίνονται αντικοινωνικά και κάποια άλλα ίσως και επιθετικά!!!

Πίσω από κάθε κίνηση ενός παιδιού κρύβεται ένα μήνυμα! Τις περισσότερες φορές φωνάζουν: «Μπαμπά… Κοίταξέ με!!! Είμαι και εγώ εδώ!»

Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε όλοι ότι η παρουσία και των δύο γονιών είναι εντελώς απαραίτητη για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού! Όσο σημαντική είναι η παρουσία και η φροντίδα της μητέρας, είναι και αυτή του πατέρα! Ο πατέρας, αν θέλει το παιδί του να έχει μια υγιή ψυχολογία θα πρέπει να αφιερώσει χρόνο για αυτό, θα πρέπει να δείχνει έμπρακτα την αγάπη του… είτε παίζοντας μαζί του, είτε νουθετώντας το, είτε συζητώντας, είτε χαϊδεύοντάς το… ανάλογα με την ηλικία του παιδιού!

Ο πατέρας που συμπεριφέρεται απέναντι στο παιδί του όχι μόνο σαν δυνατός αλλά και με στοργή κρατάει στα χέρια του το κλειδί της ευτυχίας και της ψυχικής ισορροπίας του παιδιού του. Η σεξουαλική ταυτότητα του παιδιού εξαρτάται σ’ ένα μεγάλο βαθμό από τη στάση του πατέρα. Όταν ο πατέρας απουσιάζει, το πρότυπό του μένει κενό και αφήνεται στο παιδί ν’ ανακαλύψει στα τυφλά την έννοια της ανδρικής του ταυτότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αγόρια να γίνονται ευάλωτα στη μίμηση στερεοτυπικών ανδρικών συμπεριφορών, όπως αυτές διαμορφώνονται από τη νοοτροπία της κοινωνίας (σκληρές, επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές) κρατώντας ουσιαστικά μια ψυχική απόσταση από τους άλλους, η οποία θα στέκεται εμπόδιο στη σχέση τους με τους άλλους.

Η επιρροή του πατέρα πάνω στο παιδί θα ήταν πιο μεγάλη αν τις λίγες ώρες που περνούν μαζί τις διέθετε να γνωρίσουν καλύτερα ο ένας τον άλλο. Ο πατέρας πρέπει να είναι ο πρώτος και ο καλύτερος φίλος του παιδιού από τον πρώτο χρόνο της ηλικίας του. Για να γίνει αυτό δεν πρέπει το παιδί να τον φοβάται, αλλά να τον σέβεται και να τον αγαπά.

Η μητέρα πρέπει να βλέπει με καλό μάτι τις σχέσεις του παιδιού της με τον πατέρα, να τις βοηθά και όχι να γίνεται εμπόδιο σε αυτές. Γύρω στην ηλικία των 5 ετών το παιδί δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τον πατέρα του. Είναι μια φυσιολογική εκδήλωση που πρέπει να ενισχυθεί και από τους δύο γονείς και όχι να τη βλέπει η μητέρα σαν ταπείνωση ή παραμερισμό της. Τα παιχνίδια και οι χαρές μαζί με τον πατέρα αποκτούν μια σπουδαιότητα που απλώνεται πέρα από την πραγματική σημασία του ρόλου του πατέρα.

Ο πατέρας είναι ο πρώτος σύντροφος των αγοριών, ο πρώτος φίλος των κοριτσιών. Ο γιος διδάσκεται πώς να γίνει πατέρας από τον ίδιο του τον πατέρα. Παρακολουθεί προσεκτικά τον τρόπο που αντιδρά ο πατέρας απέναντι στον ίδιο. Το κορίτσι μαθαίνει πως είναι ο άνδρας και πως συμπεριφέρεται ο πατέρας.

Είναι φανερό πως κανείς από τους δύο γονείς δεν μπορεί να αναπληρώσει τα καθήκοντα του άλλου. Το περιεχόμενο του ρόλου τους είναι ξεχωριστό, σημαντικό και απαραίτητο για την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Editor: Κωνσταντίνα Κολοκούρη

Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα και τις δημοσιεύσεις μας!