Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα πλαίσια του γονεϊκού ρόλου

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς ώστε να συμβάλουν στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν τα παιδιά τους;

Είναι πολύ σημαντικό στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών ο γονέας να… προλάβει να γίνει η βασική πηγή πληροφόρησης για το παιδί του.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει σκοπό να αναπτύξουν τα παιδιά, οι έφηβοι και οι νέοι άνθρωποι την ικανότητα να κάνουν συνειδητές, ικανοποιητικές και υγιείς επιλογές στις σχέσεις τους και να φροντίζουν τη σεξουαλική, συναισθηματική και φυσική τους υγεία.

Από τη Βασιλική Χ. Καραθανάση

Προσωποκεντρική Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας & Γονεϊκότητας

Εξωτ. Συνεργάτης της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ν. Τρικάλων

Γνωρίζετε ότι στη χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία του «Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας» (ΠΟΥ),  το 35% των 15χρονων αγοριών και το 19% των 15χρονων κοριτσιών έχουν ήδη κανονική σεξουαλική δραστηριότητα, ενώ υπάρχουν μελέτες που αναδεικνύουν πως το 73% των εφήβων 14 έως 16 ετών, έχουν μια κάποιας μορφής σεξουαλική δραστηριότητα;

Γνωρίζετε ότι υπάρχουν αναφορές (δυστυχώς, δεν υπάρχουν σχετικές επίσημες έρευνες) πως ο ετήσιος αριθμός αμβλώσεων στην Ελλάδα φθάνει τις 100.000-150.000, με το 20–25% αυτών να αφορά νεαρά κορίτσια μικρότερα των 16 ετών,  ενώ, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, καταγράφονται ετησίως 40.000 διακοπές κύησης που πραγματοποιούνται από κορίτσια κάτω των 18 ετών, τα μισά εκ των οποίων δεν ενημερώνουν καν τη μητέρα τους;

Γνωρίζετε ότι, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, σε χώρες όπου η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, θεσμική ή όχι, είναι υψηλού επιπέδου, το επίπεδο μετάδοσης του AIDS και άλλων Σεξουαλικά Μεταδιδόμενων Νοσημάτων είναι χαμηλότερο, η εγκυμοσύνη και οι αμβλώσεις στην εφηβεία σπανιότερες και η ισότητα των φύλων αυτονόητη και σεβαστή;

Γνωρίζετε ότι, αντιθέτως με την ευρεία πεποίθηση, τα στατιστικά αναδεικνύουν, ότι η καλή σεξουαλική ενημέρωση των παιδιών καθυστερεί την πρώτη τους σεξουαλική επαφή;

Αυτό που σίγουρα γνωρίζετε είναι, ότι τα παιδιά στη σημερινή εποχή εκτίθενται σε εικόνες και βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο (τηλεόραση, μουσική βιομηχανία, διαδίκτυο, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, έντυπη και ηλεκτρονική πορνογραφία) σε πολύ μικρότερη ηλικία. Και αυτό έχει ως συνέπεια να παρατηρούμε μερικές φορές τη σεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών να φαίνεται ασύμβατη με την ηλικία τους.

Οι συνθήκες αυτές, συμπεριλαμβανομένων και των περιστατικών παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης που όλο και περισσότερο βλέπουν το φως της δημοσιότητας και μας τρομάζουν, καθιστούν τον δικό μας ρόλο, ως γονείς, σπουδαίο εργαλείο για την ενημέρωση, την προστασία και την καθοδήγηση των παιδιών μας.

Η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση -που έχει αναγνωριστεί και ως δικαίωμα των παιδιών- περιλαμβάνει θέματα που αφορούν στην εν γένει σεξουαλικότητα του ατόμου, την ανατομία του σώματος, την αυτοαντίληψη και αυτοεικόνα του παιδιού, τη σεξουαλική υγεία, τις σχέσεις και τους ρόλους των δύο φύλων.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει σκοπό να αναπτύξουν τα παιδιά, οι έφηβοι και οι νέοι άνθρωποι την ικανότητα να κάνουν συνειδητές, ικανοποιητικές και υγιείς επιλογές στις σχέσεις τους και να φροντίζουν τη σεξουαλική, συναισθηματική και φυσική τους υγεία.

Ο διάλογος που «ανοίγεται» μεταξύ γονέα και παιδιού γύρω από θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης αποτελεί μια σπουδαία, ίσως και μοναδική, αφορμή για να του μιλήσουμε για αξίες, όπως η οικειότητα στις σχέσεις και το σεξ, η συναίνεση, η αυτοδιάθεση του σώματος, η αποδοχή της διαφορετικότητας και η ισότητα.

Δυστυχώς, παρατηρούμε ακόμα και σήμερα ότι πολλές νέες γυναίκες αισθάνονται αποδυναμωμένες στον τομέα των σχέσεων και της σεξουαλικότητας, ενώ αρκετοί νέοι άνδρες εκφράζουν πίεση από τους συνομηλίκους τους να δρουν σύμφωνα με τα “ανδρικά” σεξουαλικά πρότυπα και έτσι να εμπλέκονται σε ελεγκτικές ή βίαιες συμπεριφορές.

Μέσω της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, θετικές αρχές και αξίες μπορούν να αλλάξουν τη δυναμική στις διαπροσωπικές σχέσεις και να προάγουν τον αλληλοσεβασμό στην συναινετική συνύπαρξη, με αποτέλεσμα τον περιορισμό των κακοποιητικών συμπεριφορών.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας.

• Ας ξεκινήσουμε εμείς τη συζήτηση – ώστε να βοηθήσουμε να εκφράσουν ό,τι σκέφτονται και τα μπερδεύει.
• Ας δώσουμε μικρές «μπουκίτσες» πληροφοριών ανάλογα με την ηλικία και με την κατάλληλη γλώσσα, τακτικά και με διάφορες αφορμές.
• Ας αποφύγουμε την επικριτική στάση.
• Ας φροντίσουμε να ενημερωθούμε από έγκυρες πηγές για τις αλλαγές στις στάσεις σχετικά με το σεξ και τις σεξουαλικές πρακτικές – όπως συμβαίνει με τη ρευστότητα φύλου, επίδραση μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έκθεση στο σεξ, πορνογραφία.
• Ας μιλήσουμε από πολύ νωρίς για την ανατομία του σώματός τους χρησιμοποιώντας κατά προτίμηση τις επίσημες ονομασίες και βάζοντας λέξεις στα συναισθήματά τους.
• Ας είμαστε ειλικρινείς και αληθινοί στις απαντήσεις μας, ώστε να καταλάβουν ότι είμαστε μία αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης για τυχόν απορίες τους.
• Δεν φοβόμαστε να πούμε: «Αυτό δεν το ξέρω, ακόμα», στη συνέχεια μπορούμε να αναζητήσουμε πληροφορίες.
• Δεν διστάζουμε να απευθυνόμαστε σε ειδικούς ψυχικής υγείας για τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες μας.

Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι ο γονέας να…προλάβει και να γίνει αυτός η Βασική Πηγή πληροφόρησης για το παιδί του.

Με αυτό τον τρόπο, το παιδί που μεγαλώνοντας εκτίθεται και σε άλλες πηγές πληροφόρησης, θα προστρέχει πάντα στη Βασική Πηγή για επαλήθευση ή διερεύνηση. Και να θυμόμαστε, ότι είναι καλύτερο να μιλήσουμε στα παιδιά ένα χρόνο νωρίτερα παρά ένα λεπτό αργότερα!

Ποτέ, όμως, δεν είναι αργά να ξεκινήσουμε με τα παιδιά μας μια τέτοια συζήτηση!