Ο Πύργος της Πίζας! “Φλερτάροντας” με την βαρύτητα

Ο Πύργος της Πίζας, ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα έχει καταφέρει να διατηρηθεί 9 αιώνες παρά τις αμφιβολίες. Στέκεται σε ύψος 58,36 μέτρων από τα θεμέλια και μετρά 8 ορόφους.

Το κτίσμα των 14.453 τόνων, είχε ξεκινήσει να γέρνει ήδη από το ξεκίνημα της κατασκευής του. Οι εργάτες είχαν μόλις φτάσει στον τρίτο όροφο όταν συνειδητοποίησαν την κλίση της κατασκευής. Στην πρώιμη προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος της κλίσης, οι αρχιτέκτονες έκαναν τους ορόφους ψηλότερους από την μεριά της κλίσης. Εννοείται το πρόσθετο βάρος χειροτέρεψε την κατάσταση.

Ιστορικά στοιχεία της πόλης. 

Η ιστορική πόλη της Βορειοδυτικής Ιταλίας, Πίζα, κτίστηκε βασιζόμενη σε συνθήκες πολύ συνηθισμένες για την εποχή. Η Πίζα βρίσκεται τόσο κοντά σε ποτάμι όσο και σε θάλασσα κάτι το οποίο ενίσχυσε έντονα την ευημερία της. Το ευνοϊκό κλίμα σε συνδυασμό με την ευφορία του εδάφους και την πρόσβαση σε νερό, έθεσαν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μιας  πλούσιας πόλης. Όταν κατέρρευσε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία λόγω των βαρβαρικών επιδρομών, η Πίζα παρέμεινε ακμαία στηριζόμενη στην ιδιαίτερα ευνοϊκή της γεωγραφική θέση.

Ο πύργος ξεκίνησε να αναγείρεται το 1173, στα βορειοδυτικά τείχη της ιταλικής πόλης, κοντά στον ποταμό Άρνο. Εκεί, ξεκίνησε η κατασκευή του καμπαναριού του καθεδρικού ναού της πόλης. Στις επτά καμπάνες του καμπαναριού οδηγούν 249 σκαλιά. Αρχιτέκτων του μαρμάρινου κτίσματος θεωρείται ο Bonanno Pisano με πιο σύγχρονους ερευνητές να προτείνουν τον Diotisalvi ως το σχεδιαστή. Πέντε χρόνια μετά την εκκίνηση των εργασιών, όταν οι εργάτες βρίσκονταν μόλις στον τρίτο όροφο, ο Πύργος της Πίζας ξεκίνησε να γέρνει. Το 1350 τοποθετήθηκε το καμπαναριό με εργασίες που διακόπηκαν πολλαπλές φορές καθ όλη την διάρκεια. Οι πόλεμοι της Πίζας με την Φλωρεντία και την Γένοβα δυσκόλεψαν την ολοκλήρωση του έργου. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο πύργος κατάφερε να μείνει άθικτος. Η κατασκευή του πύργου ολοκληρώθηκε περίπου το 1370.

Κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες της Ιταλίας

Ο φεουδαλισμός που επικράτησε κατά τον 12ο αιώνα στην δυτική Ευρώπη, άλλαξε την εικόνα της Βόρειας Ιταλίας. Πρωτοεμφανίστηκε τον 8ο αιώνα στην Γαλλία και έπειτα επεκτάθηκε στην Αγγλία, τη Γερμανία και τη Βόρεια Ιταλία. Η απώλεια των κεντρικών εξουσιών προς όφελος των ευγενών, των τοπικών αρχόντων και του κλήρου επέδρασε στην μορφή της Ιταλίας. Η ανάπτυξη πόλεων, μεγαλύτερων και πιο ανθηρών από την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και η άνοδος της επιρροής της μεσαίας τάξης ήταν τα κυρίαρχα φαινόμενα. Η εμφάνιση πόλεων σ’ όλη την Ευρώπη κατά το παράδειγμα της Ιταλίας αποτελεί γεγονός που επιταχύνει την αποσύνθεση των περιοριστικών δεσμών του φεουδαλισμού. Η άνοδος του θρησκευτικού αισθήματος, καθώς οι βασιλείς και οι άρχοντες ισχυρίζονταν πως ήταν οι εντεταλμένοι άνθρωποι του θεού, δημιούργησαν το σκηνικό για την ανέγερση σπουδαίων θρησκευτικών έργων. Η κατασκευή του Αγίου Μάρκου το 1063 στην Βενετία αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα.

Στασιμότητα

Η πληθώρα των ερευνών γύρω από το μυστήριο του Πύργου της Πίζας έχουν προσφέρει πολλά στην κατανόηση της ιδιαίτερης αυτής περίπτωσης. Η αιτία της κλίσης προς τα ανατολικά που ο πύργος έχει εμφανίσει, οφείλεται στο έδαφος. Το υγρό και σαθρό υπέδαφος στο οποίο στέκεται η ογκώδης κατασκευή δεν επιτρέπει την τοποθέτηση οικοδομημάτων τόσο μεγάλου βάρους.

Προσπάθειες Διατήρησης

Το 1838 ξεκίνησαν οι προσπάθειες διατήρησης του μνημείου, με τις οποίες αφαιρέθηκε η βάση για την απομάκρυνση των νερών, μειώνοντας τον ρυθμό που γέρνει ο πύργος στο ένα χιλιοστό το χρόνο. Ωστόσο, οι προσπάθειες δεν ήταν αρκετές. Στις 27 Φεβρουαρίου 1964, η ιταλική κυβέρνηση ζήτησε διεθνή βοήθεια για την αποφυγή κατάρρευσης του. Ζήτησε, όμως, να διατηρηθεί η κλίση του, που έπαιζε κομβικό ρόλο στην τουριστική βιομηχανία της περιοχής. Μετά την κατάρρευση του καμπαναριού το 1989, ο Consorzio Progetto Torre di Pisa ανέθεσε στους μηχανικούς να σταθεροποιήσουν τον πύργο. Οι μηχανικοί εργάζονται για τη βάση του Πύργου της Πίζας και όχι τη δομή, με την ελπίδα να επαναφέρουν την κορυφή πίσω περίπου 20 cm. Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι ο 800 ετών πύργος θα παραμείνει υπό κλίση μεν αλλά δεν θα καταρρεύσει.

Τον Ιανουάριο του 1990 οι ιταλικές αρχές, λόγω αύξησης της κλίσης διέκοψαν τη λειτουργία του Πύργου και απαγόρευσαν την είσοδο σε επισκέπτες. Το 1992 τοποθέτησαν στο εσωτερικό του ηλεκτρονικά όργανα, που παρακολουθούσαν τις κινήσεις του με κάθε λεπτομέρεια. Στην συνέχεια, εντόπισαν πως ο Πύργος όχι απλά έγερνε αλλά και περιστρεφόταν. Γι’ αυτό και τοποθέτησαν στη βόρεια πλευρά αντίβαρο 600 τόνων. Το 1995 ο Πύργος της Πίζας υποχώρησε και χρειάστηκε πάρα πολλές εργασίες ώστε να «σωθεί». Περίπου 860 τόνοι μολύβδου χύθηκαν στη βάση του προκειμένου ν΄ αντισταθμίσουν την κλίση, ενώ 18 χαλύβδινοι τένοντες το αγκίστρωσαν  στο έδαφος, δημιουργώντας έτσι μια ασφαλή ανάσχεση στον κίνδυνο κατάρρευσης. Παράλληλα σκάφτηκε το έδαφος της βόρειας πλευράς ώστε να μετατοπιστεί ο κατακόρυφος άξονας.

Σήμερα ο Πύργος της Πίζας

Αποτέλεσμα των εργασιών αυτών που ολοκληρώθηκαν το 2001 ήταν να «ψηλώσει» το μνημείο κατά 23 εκατοστά και να συνεχίσει πλέον να είναι επισκέψιμο στο κοινό. Η κλίση του μειώθηκε στις 3,99 μοίρες και ειδικοί έκριναν ότι θα παραμείνει σταθερός και ασφαλής για τα επόμενα 300 χρόνια. Σήμερα η κορυφή του Πύργου της Πίζας είναι περίπου 5,3 m εκτός του κέντρου και επιτρέπεται η διέλευση από επισκέπτες.

Το «σήμα-κατατεθέν» της πόλης, ανακηρύχθηκε το 1987 από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Ένα κατασκευαστικό σφάλμα, οδήγησε στην δημιουργία και διατήρηση ενός μνημείου αξιοθαύμαστου και μοναδικού, που παραμένει μέχρι σήμερα πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών.

artic