Μέσα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή!

Μέσα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή μπορεί κανείς να βρεθεί ανάμεσα σε έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της νεότερης και σύγχρονης ευρωπαϊκής τέχνης στο 11όροφο κτίριο κόσμημα αρχιτεκτονικής και αισθητικής.

Τα εγκαίνια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, σήμαναν αναμφίβολα το μεγαλύτερο εικαστικό γεγονός της χρονιάς. Στο 11όροφο κτίριο κόσμημα αρχιτεκτονικής και αισθητικής στην οδό Ερατοσθένους 13 στο Παγκράτι, επιφάνειας 7.250 τ.μ., εκτίθενται έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της νεότερης και σύγχρονης ευρωπαϊκής τέχνης όπως των Σεζάν, Βαν Γκογκ, Γκογκέν, Μονέ, Ντεγκά, Ροντέν, Τουλούζ Λοτρέκ, Πικάσο, Μπονέρ, Μπρικ, Λάζε, Μπαλτής κ.ά. καθώς και έργα διακεκριμένων εκπροσώπων της ελληνικής ζωγραφικής  όπως οι Παρθένης, Μπουκιάς, Βασιλείου, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης, Μόραλης, Τόσης κ.ά. από τη θρυλική συλλογή του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή που συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους συλλέκτες του κόσμου του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.

Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή δεν έζησαν να δουν το όνειρό τους να παίρνει σάρκα και οστά. Μας άφησαν μια σπουδαία κληρονομιά, μαζί με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου. Ένα έργο απαραίτητο και βαρύνουσας σημασίας στην πόλη σε μια εξαιρετικά ρευστή εποχή. Ένα πολιτιστικό σημείο που θα αποτελέσει και πολυπόθητο προορισμό των Ελλήνων και των φιλότεχνων από όλο τον κόσμο.

Το μουσείο και ο εξωτερικός χώρος Φώτο: Χριστόφορος Βούλγαρης

Η αναμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, μπροστά από το εντυπωσιακό οικοδόμημα του Μουσείου και η συντήρηση της πλατείας του Αγίου Σπυρίδωνα που το Ίδρυμα έχει κάνει δωρεά στον δήμο Αθηναίων. Δημιουργούν το φιλικό περίβλημα και την πρόγευση για τον επισκέπτη ενός μουσείου που θα αποτελέσει έναν προορισμό ακόμα και γνωριμίας με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή και ελληνική τέχνη που περικλείει όλα τα μεγάλα μουσειακά ιδρύματα της Αθήνας.

Μέσα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή θα συναντήσει κανείς το πλούσιο πρόγραμμα του Μουσείου με πρωτοποριακές δράσεις, σύγχρονες μουσειακές εφαρμογές, μεγάλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με περιοδικές εκθέσεις, Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, ενταγμένες  στην εκθεσιακή πολιτική με την οποία το Ίδρυμα δραστηριοποιείται τα τελευταία 35 χρόνια.

Μέσα στο κτίριο εκτός των εκθεσιακών χώρων θα λειτουργούν πωλητήριο και το καφέ εστιατόριο του μουσείου, βιβλιοθήκη τέχνης με 6.000 τόμους, παιδικό εργαστήριο, καθώς και ένα σύγχρονων προδιαγραφών αμφιθέατρο, 190 θέσεων.

Vincent van Gogh (1853-1890), La cueillette des olives, Η συγκομιδή της ελιάς, Olive Picking, Δεκέμβριος 1889 | December 1889 Λάδι σε καμβά | Oil on canvas 73.5 × 92.5 cm

Paul Gauguin (1848-1903) Nature morte aux Pamplemousses Νεκρή φύση με γκρέιπ φρουτ Still Life with Grapefruits 1901 ή 1902 | 1901 or 1902 Λάδι σε καμβά | Oil on canvas 66 × 76.5 cm

Μια περιπέτεια που κράτησε εικοσιεπτά ολόκληρα χρόνια

Η ιστορία της ανέγερσης του μουσείου ξεκινά  το 1992. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή δωρίζουν τη συλλογή τους με όρο να τους παραχωρηθεί ένα οικόπεδο για την ανέγερση του μουσείου. Ο τότε υπουργός Οικονομικών Μιλτιάδης Έβερτ υπέγραψε την πράξη παραχώρησης του οικοπέδου επί της Ρηγίλλης. Εκείνη την εποχή ενώ αρχίζει μια μακρά δικαστική εμπλοκή, η οποία κρατά πέντε ολόκληρα χρόνια. Αρχικά αντιδρά ο Δήμος Αθηναίων –θέλει το οικόπεδο χώρο πρασίνου-, οι πολεοδομικές υπηρεσίες και οι κάτοικοι. Τελικά, το 1997, όταν  άρχισαν τα έργα θεμελίωσης, ήρθε στο φως το Λύκειο, το μέρος στο οποίο ιδρύθηκε η Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη. Τελικά άνοιξε ως αρχαιολογικός χώρος στο κοινό το 2014. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, συμφώνησε τότε για την ανέγερση του Μουσείου στο χώρο. Ο Βασίλης Γουλανδρής είχε αποβιώσει από το 1994 και  η Ελίζα Γουλανδρή διαφώνησε, αφού ο χώρος που απέμενε ήταν μικρός.

Η δεύτερη προσπάθεια ξεκινά το 1998. Η πολιτεία προτείνει να χτιστεί το μουσείο στο πάρκο Ριζάρη. Ο διάσημος αρχιτέκτονας Μινγκ Πέι είχε εκπονήσει τα σχέδια για ένα μουσείο 10.000 τ.μ., κόστους 27 εκ. ευρώ. Και αυτές οι προσπάθειες απέβησαν άκαρπες αφού κατέληξαν σε ένα γύρο προσφυγών και διαμαρτυριών. Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος παραχωρεί το 2002 εκ νέου το οικόπεδο. Όμως έχει μεσολαβήσει ο θάνατος της Ελίζας Γουλανδρή το 2000 και μια τρίτη προσπάθεια να χτιστεί το μουσείο στο Μετς αποτυγχάνει και αυτή.

Το 2009 το Ίδρυμα Γουλανδρή ανακοίνωσε την αγορά του κτιρίου της οδού Ερατοσθένους. Το όλο εγχείρημα χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από το ίδρυμα. Το κτίριο που επελέγη είναι του 1920 και με την επέκτασή του αποτελεί ένα υπερσύγχρονο μουσείο με διεθνή χαρακτήρα και σπουδαία συλλογή έργων τέχνης.

Francis Bacon (1909-1992) Three Studies for Self-Portrait Τρεις σπουδές για αυτοπροσωπογραφία 1972 Λάδι σε καμβά, σε τρία μέρη | Oil on canvas, in three parts 35,5 × 30,5 εκ. έκαστο | 35.5 × 30.5 cm each © The Estate of Francis Bacon /All rights reserved / Adagp, Paris and DACS, London 2019 / OSDEETE Athens 2019

Marc Chagall (1887-1985) Portrait de E.B.G. Πορτραίτο της Ε.Β.Γ., Portrait of E.B.G. 1969 Λάδι σε καμβά | Oil on canvas | 92.5 × 73.5 cm

Η συλλογή Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή

Η συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή είναι από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές που δημιουργήθηκαν κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Πρωταρχικός σκοπός του νέου μουσείου που ανεγέρθηκε στην Αθήνα είναι να στεγάσει αυτή τη συλλογή και να την κάνει προσβάσιμη στο κοινό, σύμφωνα με την επιθυμία των Ιδρυτών.

Τα κριτήρια επιλογής των έργων που τη συγκροτούν υπήρξαν καθαρώς υποκειμενικά. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή, επέλεξαν τα συγκεκριμένα έργα με μοναδικό γνώμονα τις προσωπικές προτιμήσεις τους και τους δικούς τους αισθητικούς κώδικες. Σχεδόν επί πενήντα χρόνια έχτιζαν τη συλλογή τους με φροντίδα, υπομονή και πραγματική αφοσίωση, με απώτερη βλέψη, κάποια μέρα, να εκτεθεί στο μουσείο που είχαν κατά νου.

Το μουσείο έχει τη δυνατότητα να στεγάσει το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής. Σε συνθήκες που προκύπτουν από ειδική σκηνογραφική μελέτη, ώστε να εξασφαλίζεται, κατά το δυνατόν, η καλύτερη παρουσίαση και αναγνωσιμότητα των έργων. Γλυπτά και πίνακες συνδιαλέγονται σε μια προσπάθεια να τεθεί σε παράλληλη σχέση η διαδρομή των καλλιτεχνών. Επί της παρούσης εκτίθενται 180 έργα και αντικείμενα τέχνης. Εκτός από τα εμβληματικά έργα της συλλογής που παρουσιάζονται στο σύνολό τους και θα εκτίθενται μόνιμα, άλλα επίσης σημαντικά έργα θα εκτίθενται εκ περιτροπής προκειμένου όλη η συλλογή να τεθεί σε κοινή θέαση.

Tην κύρια θέση στη συλλογή κατέχει η μοντέρνα και η σύγχρονη τέχνη, ευρωπαϊκή κυρίως, με έργα που χρονολογούνται από την περίοδο 1880-1980. Στον 1ο και 2ο όροφο του κτιρίου, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν, υπό το πράο βλέμμα του El Greco, έργα των Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Claude Monet, Edgar Degas, Pablo Picasso, Henri de Toulouse-Lautrec, Pierre Bonnard, Georges Braque, Joan Miró, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Fernand Léger, Jackson Pollock, Francis Bacon, Alberto Giacometti, Marc Chagall, Jean Hélion, Hans Arp, Ben Nicholson, Barbara Hepworth, César,Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, Friedensreich Hundertwasser, Balthus, Victor Brauner, Giorgio de Chirico και άλλων.

Κεντρικό πρόσωπο αυτής της σύναξης καλλιτεχνών είναι ο Paul Cézanne. Είναι ο πρώτος μοντέρνος ζωγράφος που εντάχθηκε στην υπό διαμόρφωση συλλογή του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή αρέσκονταν να παραπέμπουν μέσω των επιλογών τους σε φανταστικούς, διαλόγους μεταξύ αυτών των καλλιτεχνών: ο Rodin, που επί χρόνια επιθυμούσε να εκθέσει μαζί με τον Monet και κατάφερε να πραγματώσει την επιθυμία του· ο Kandinsky, που δέχτηκε το πρώτο εικαστικό του κλονισμό μπροστά και πάλι στον Monet· ο Gauguin, που δεν πούλησε τον αγαπημένο του Cézanne παρά μόνο όταν σχεδόν δεν είχε τα προς το ζην πια να φάει· ο Toulouse–Lautrec, που ανέφερε ως μοναδικό του πρότυπο τον Degas· ο Van Gogh, που τόσες ελπίδες έτρεφε για τη συγκατοίκησή του με τον Gauguin, προτού η ψυχική του υγεία κλονιστεί· οKlee, που έζησε τις ίδιες ζοφερές ώρες με τον Kandinsky όταν έκλεισε το Bauhaus· o Braque, που βρισκόταν στη Νορμανδία μαζί με τον Léger όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος, το 1939· ο Miró και ο Giacometti, που αντιτάχθηκαν σθεναρά, καθένας με τον δικό του τρόπο, στους κανόνες του σουρεαλισμού που είχε επιβάλει ο André Breton· ο De Chirico και ο Hélion.

Επέλεξαν να κινηθούν ενάντια στο ρεύμα και  να επιστρέψουν σε μια πιο συμβατική ζωγραφική. Βεβαίως ο Picasso, ο δημιουργός, ο επαναστάτης, που αφομοίωσε όλες τις αισθητικές αναφορές του και τις απέδωσε με τρόπο όχι μόνο νεωτεριστικό, αλλά και εντελώς προσωπικό.

Pablo Picasso (1881-1973) Femme nue auxbras levés Γυμνή γυναίκα με σηκωμένα χέρια Nude Woman with Raised Arms 1907 Λάδι σε καμβά | Oil on canvas 150 × 100 cm

Όλες αυτές οι ιστορίες, οι διαδρομές, οι ανεκδοτολογικές αναφορές ζωντανεύουν στους τοίχους του μουσείου. Την περιδιάβαση συμπληρώνουν δύο αίθουσες αφιερωμένες σε Έλληνες καλλιτέχνες, μοντέρνους και σύγχρονους, στον 3ο και 4ο όροφο. Από τις απαρχές της συγκρότησης της συλλογής τους, ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή επιθυμούσαν διακαώς να δώσουν μία ξεχωριστή θέση σε συμπατριώτες τους όπως ο Γιώργος Μπουζιάνης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιάννης Μόραλης, ο Μιχάλης Τόμπρος. Έδωσαν μάλιστα στο διοικητικό συμβούλιο του Ιδρύματος την κατευθυντήρια οδηγία να συνεχίσουν να στηρίζουν τους νέους Έλληνες καλλιτέχνες με τη χορήγηση υποτροφιών για σπουδές, αλλά και με τον εμπλουτισμό της συλλογής με νέα έργα.

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή σεβάστηκε επίσης την επιθυμία των ιδρυτών για μια αίθουσα αφιερωμένη στη σημαντική συλλογή τους από γαλλικά έπιπλα υπογεγραμμένα από τους διασημότερους ébénistes και αντικείμενα τέχνης. Τα έργα αυτά είναι χρονολογούμενα από το 18ο αιώνα. Κινεζικά αντικείμενα τέχνης από νεφρίτη ή πορσελάνη. Στον όροφο του πρώτου υπογείου υπάρχει ο χώρος που προορίζεται για τις περιοδικές εκθέσεις. Η πρώτη θα φιλοξενηθεί το φθινόπωρο του 2020.

Ο πρώτος τόμος με έργα της συλλογής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή είναι αφιερωμένος στη μοντέρνα τέχνη από το 1870 έως το 1945 και θα είναι διαθέσιμος στο μουσείο από τις 2 Οκτωβρίου. Στις 600 περίπου σελίδες της έκδοσης, η οποία περιλαμβάνει και χρονολόγιο, γίνεται λεπτομερής αναφορά σε κάθε έργο. Μέσα στον Οκτώβριο θα ακολουθήσουν δύο εκδόσεις για παιδιά: Στο μουσείο και Η συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή σε αυτοκόλλητα. Ο δεύτερος τόμος της συλλογής, με περιεχόμενο την τέχνη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη σύγχρονη τέχνη, θα είναι διαθέσιμος τον Μάιο του 2020.

Κυριάκος Κουτσομάλλης, η Φλερέτ Καραδόντη και η Μαρία Κουτσομάλλη

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco) Doménikos Theotokópoulos (El Greco) (1541-1614) La Santa Faz Η Θεία Μορφή The Veil of Saint Veronica Αρχές δεκαετίας 1580 | Early 1580s Λάδι σε καμβά | Oil on canvas 51 × 66 cm

Το Μουσείο και οι εκδηλώσεις του

Προκειμένου να εμπλουτίσει περαιτέρω την εμπειρία όσων επιθυμούν να εξοικειωθούν με τα έργα τέχνης που εκτίθενται στους χώρους του, το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, εκτός από τις ξεναγήσεις στη συλλογή του, παρέχει προβολές σύντομων ντοκιμαντέρ τέχνης αναφορικά με την ιστορία επιμέρους έργων της συλλογής. Τα ντοκιμαντέρ αποτελούν παραγωγή του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή και οι προβολές είναι διαθέσιμες χωρίς επιπλέον κόστος, με την αγορά εισιτηρίου εισόδου.

Με την έναρξη του μουσείου εγκαινιάζεται και ο μηνιαίος προγραμματισμός των εκδηλώσεών του. Μουσικές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, συζητήσεις, δράσεις για ενήλικες και παιδιά. Προγραμματίζονται επίσης και εκπαιδευτικά εργαστήρια συμπληρώνουν τη φιλοσοφία του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Παρουσιάζεται μία σειρά πρωτότυπων εκδηλώσεων που εντάσσονται αρμονικά στον μουσειακό χώρο.

Εκπαιδευτικά Προγράμματα

Ειδικότερα, κάθε Σαββατοκύριακο, τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή θα καλωσορίζουν παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Προσφέροντας τους τη δυνατότητα συμμετοχής σε δημιουργικά εργαστήρια και δραστηριότητες με αφετηρία τις τέχνες και στόχο την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων.
Το πωλητήριο του μουσείου βρίσκεται στο ισόγειο, δίπλα στον χώρο υποδοχής. Διαθέτει μία ευρεία γκάμα πρωτότυπων και αποκλειστικά custom-made προϊόντων που περιλαμβάνουν χρηστικά αντικείμενα. Περιλαμβάνει  και αντικείμενα τέχνης, σχεδιασμένα από Έλληνες δημιουργούς και εμπνευσμένα από τη σπάνια συλλογή έργων του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή.

Cafe- Εστιατόριο

Μέσα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή βρίσκεται το Café – Εστιατόριο, με μία σύγχρονη εκδοχή της ελληνικής κουζίνας. Από τον διακεκριμένο chef Ανδρέα Λαγό και την ομάδα του OhhBoyAthens, υποδέχεται όλους όσους βρίσκονται στην Αθήνα μόνιμα ή για λίγο. Στο μενού του αξιοποιούνται αποκλειστικά φρέσκα μεσογειακά υλικά, με πιάτα βασισμένα στην ελληνική απλότητα και γνώμονα την αξιοποίηση της πρώτης ύλης. Το Café – Εστιατόριο και το πωλητήριο είναι προσβάσιμα στους επισκέπτες, κατά τις ώρες λειτουργίας του μουσείου, χωρίς να απαιτείται εισιτήριο.

Alberto Giacometti (1901-1966) Portrait de Yanaihara Προσωπογραφία του Yanaihara Portrait of Yanaihara 1960 Λάδι σε καμβά | Oil on canvas 92 × 72.6 cm © Succession Alberto Giacometti (Fondation Alberto et Annette Giacometti, Paris + Adagp, Paris) 2019 / OSDEETE Athens 2019

Κωνσταντίνος Παρθένης Constantinos Parthenis (1878-1967) Αρμονία Harmony 1930 Λάδι σε καμβά | Oil on canvas 140 × 180 cm

Η βιβλιοθήκη του Μουσείου

Τη λειτουργία της ξεκινάει και η Βιβλιοθήκη του Μουσείου, με 6.000 τόμους με θέματα από το ευρύ φάσμα των τεχνών. Ο κατάλογος της Βιβλιοθήκης συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων μονογραφίες, καταλόγους εκθέσεων και περιοδικά τέχνης που θα είναι διαθέσιμα στο κοινό για ανάγνωση στον χώρο του αναγνωστηρίου.

Επιπλέον, η διάσημη συλλογή έργων τέχνης και η αρμονική συνδιαλλαγή του νεοκλασικού και μοντέρνου κτηρίου με θέα την Ακρόπολη, καθιστούν το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή ιδανικό χώρο για τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Οι χώροι του μπορούν να φιλοξενήσουν μικρές και μεγάλες εκδηλώσεις, συνέδρια, ημερίδες, εταιρικές παρουσιάσεις, κοινωνικές εκδηλώσεις, σεμινάρια, workshops, κινηματογραφικές προβολές.

Για όσους επιθυμούν να απολαύσουν την εμπειρία του νέου Μουσείου στην πληρότητά του και παράλληλα να στηρίξουν τη δράση του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, το Πρόγραμμα Μελών περιλαμβάνει επτά ειδικά σχεδιασμένες κατηγορίες: Member, Couples, Family, Kids, Young, Seniors, Corporate. Κάθε μία από τις κατηγορίες συνοδεύεται από αποκλειστικά προνόμια, όπως δωρεάν είσοδο σε εκθέσεις και ξεναγήσεις. Εκπτώσεις στις λειτουργίες του μουσείου, συμμετοχή σε εκδηλώσεις οργανωμένες για Μέλη, ειδικό ωράριο Μελών κ.ά.

elculture