Η Τηλεόραση και η Ψυχική της επίδραση στο Παιδί

Η τηλεόραση είναι ένα μέσο που τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλει και επηρεάζει με δυναμικό τρόπο την καθημερινή ζωή των ενήλικων αλλά και των παιδιών. Η τηλεόραση παρέχει μέγιστες δυνατότητες για ψυχαγωγία, επιμόρφωση αλλά και πληροφόρηση.  Αποτελεί θελκτικό και γοητευτικό ψυχαγωγικό… μέσο για τα παιδιά διότι μέσω της γρήγορης και της ζωντανής εικόνας, η οποία συνοδεύεται με ήχο και μουσική μεταφέρει γνώσεις και πληροφορίες από ολόκληρο των πλανήτη με κατανοητό τρόπο. Επίσης η τηλεόραση έχει την ικανότητα να διαμορφώνει πρότυπα, αντιλήψεις, αξίες και ήθη. H αφομοίωση όλων αυτών των στοιχείων εξαρτούνται από την προσωπικότητα του παιδιού, από το οικογενειακό καθώς και από κοινωνικό–πολιτισμικό περιβάλλον όπου ζει το παιδί.

Η τηλεόραση εκτός από τη θετική επίδραση που έχει στα παιδιά μπορεί να έχει και αρνητικές επιπτώσεις στο ψυχισμό τους. Ο χρόνος παρακολούθησης της μικρής οθόνης διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο της αρνητικής επιρροής που ασκεί στα παιδιά. Συχνά οι γονείς λόγω του επιβαρυμένου καθημερινού προγράμματος τους μπορεί να επιτρέψουν στο παιδί να παρακολουθήσει τηλεοπτικά προγράμματα τα όποια δεν αρμόζουν στην ηλικία του.

Ιδιαίτερα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας μπορεί να επηρεαστούν σε μέγιστο βαθμό, διότι συγχέουν τη φαντασία με την πραγματικότητα με αποτέλεσμα συχνά να αναπτύσσουν φοβίες, προβλήματα ύπνου, επιθετική συμπεριφορά κ.α. Λόγω αυτού τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας χρειάζεται να παρακολουθούν μόνο παιδικές σειρές και όχι τηλεοπτικές εκπομπές για ενήλικες. Στα παιδικά καρτούν (π.χ. Μίκυ) η επιθετική πλευρά των πρωταγωνιστών συνυπάρχει με το κωμικό στοιχείο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η επιθετικότητα να μεταφέρεται με πιο αποδεκτό και ανώδυνο τρόπο στα παιδιά. Τα παιδιά της σχολικής ηλικίας στην προσπάθεια τους να ταυτιστούν με τους τηλεοπτικούς ήρωες μπορεί να μιμηθούν μια προβαλλόμενη επιθετική πράξη. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά μέσω της συστηματικής παρακολούθησης και έκθεσης βίαιων τηλεοπτικών εκπομπών, αρχίζουν να απευαισθητοποιούνται μπροστά στη βιαιότητα που μπορεί να βιώνουν στην καθημερινότητα τους, γίνονται περισσότερο ευερέθιστα στο παιχνίδι τους, στις κοινωνικές τους συναναστροφές και μαθαίνουν ότι η βία είναι ένας αποδεκτός τρόπος για τη διευθέτηση διενέξεων στην κοινωνία. Τα παιδιά στην εφηβεία έχουν περισσότερο αναπτυγμένη την κριτική σκέψη σε αντίθεση με τα μικρότερα παιδιά γι’ αυτό το λόγο η επίδραση της τηλεόρασης είναι μικρότερη. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν ενδοοικογενειακή βία (σωματική, λεκτική, ψυχολογική), παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, με συναισθηματικές δυσκολίες, με μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να επηρεαστούν και να μιμηθούν επιθετικές συμπεριφορές τηλεοπτικών ηρώων σε σχέση με άλλα παιδιά.

Η τηλεόραση συχνά παρέχεται από τους γονείς ως ένα μέσο συντροφιάς προς το παιδί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να απομονώνεται και να ζει σ’ ένα φανταστικό κόσμο. Η τηλεόραση ουσιαστικά υποκαθιστά τις κοινωνικές και οικογενειακές επαφές που είναι πολύτιμες για τη ψυχική και συναισθηματική ωρίμανση του παιδιού. Επίσης η τηλεόραση μέσω της εικόνας ακινητοποιεί τη φαντασία του παιδιού και περιορίζει άλλες δημιουργικές δραστηριότητες (μουσική, αθλητισμό ζωγραφική, κ.α). Επίσης τα παιδιά που παρακολουθούν πολλές ώρες τηλεόραση χωρίς κάποιο γονεϊκό περιορισμό τείνουν να αδιαφορούν για τις σχολικές τους εργασίες με αποτέλεσμα η σχολική τους επίδοση να είναι χαμηλή.

Τέλος είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι εκτός από τις τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλη επίδραση στο ψυχισμό του παιδιού ασκούν και οι διαφημίσεις. Οι διαφημίσεις συνήθως παρουσιάζουν με ελκυστικό τρόπο το καταναλωτικό προϊόν και αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να επιθυμεί την αγορά ενός συγκεκριμένου προϊόντος. Το παιδί μπορεί θεωρήσει ότι αγοράζοντας τα διαφημιζόμενα προϊόντα μπορεί να γίνει επιτυχημένο, ευτυχισμένο και να κερδίσει την αγάπη και το θαυμασμό των γύρω του όπως και οι πρωταγωνιστές των διαφημίσεων.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
• Επιλογή τηλεοπτικών προγραμμάτων τα όποια να είναι σύμφωνα με τις συναισθηματικές και τις γνωστικές ικανότητες του παιδιού. Οι τηλεοπτικές εκπομπές θα πρέπει να είναι κατάλληλες ώστε να μπορέσουν να προάγουν τη ψυχική και τη νοητική ανάπτυξη του παιδιού.
• Εφαρμογή χρονικών ορίων για την παρακολούθηση της τηλεόρασης ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
• Γόνιμος διάλογος μεταξύ γονιού-παιδιού όταν τυχαίνει να παρακολουθήσουν από κοινού κάποιες σκηνές βίαιες. Θα μπορούσαν να εξηγήσουν στα παιδιά τους ότι οι πρωταγωνιστές είναι ηθοποιοί οι οποίοι υποδύονται κάποιο συγκεκριμένο ρόλο ο, ο οποίος δεν συνάδει με την πραγματική τους προσωπικότητα. Στα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να θέσουν ερωτήματα κρίσης και να παρατηρήσουν τη δική τους οπτική γωνία.
• Αποφυγή τηλεόρασης στο παιδικό δωμάτιο.
• Τοποθέτηση της τηλεόρασης σε κοινόχρηστο χώρο ώστε οι ενήλικες να έχουν την επίβλεψη των εκπομπών που παρακολουθούν τα παιδιά.
• Ενθάρρυνση εξωσχολικών δραστηριοτήτων και κοινωνικών συναναστροφών με συνομήλικους του παιδιού.

Η τηλεόραση, η ψυχική της επίδραση στο παιδί και πως οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν στη σωστή της χρήση.

Editor: Λίλια Κατσιούλα