Η ψεύτικη τελειότητα του Instagram

Από την Κατερίνα Ντέμου Ψυχολόγο – Ειδική παιδαγωγό

Tο instagram κέρδισε την πρώτη θέση ως το χειρότερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης για την ψυχική υγεία των νέων, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 1500 άτομα ηλικίας 14-24 από το Ηνωμένο Βασίλειο.

‘Ώρα για selfie’, ‘Περίμενε μη φας ακόμα να βγάλω φωτογραφία για το Insta’, ‘Τι να γράψω κάτω από τη φωτογραφία;’, ‘Ποιοι είδαν τα story μου;’, ‘Πόσα like πήρα;’…Σας θυμίζουν κάτι οι παραπάνω ερωτήσεις;

Ποιος δεν έχει λογαριασμό στο instagram στις μέρες μας; Ακόμη και όσοι αντιστέκονται στον πειρασμό του instagram και δεν έχουν ανοίξει -ακόμα- λογαριασμό λαμβάνουν βλέμματα απορίας όταν στη συνηθισμένη πλέον φράση ‘Πώς σε λένε στο instagram;’ απαντήσουν ‘Δεν έχω instagram’.

Πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ή αλλιώς social media) έχουν αποκτήσει τόση δύναμη και επιρροή στον ψυχισμό και στην καθημερινότητά μας; Θες η επιθυμία που νιώθουμε για επικοινωνία και σύνδεση αλλά αισθανόμαστε άβολα να την επιδιώξουμε πρόσωπο με πρόσωπο; Θες η λαχτάρα μας να πιστέψουμε ότι υπάρχει η τέλεια ζωή γεμάτη ταξίδια, ιδανικές σχέσεις και φιλίες, νόστιμα φαγητά, ακριβά ρούχα (η λίστα δεν τελειώνει ποτέ); Θες η βαθύτερη επιδίωξη μας για αποδοχή, αίσθημα ανήκειν και επιβεβαίωση; Όποιοι και να είναι οι λόγοι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και συγκεκριμένα το instagram, κατέχουν πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στις συνήθειές μας.
Ενώ λοιπόν ‘διασκεδάζουμε’ μέσα από τις φωτογραφίες που παρακολουθούμε στο instagram και απολαμβάνουμε την πολυπόθητη αποδοχή των άλλων μέσω των like που κερδίζουμε, αναλόγως φυσικά πόσο ινσταγκραμική είναι η φωτογραφία που θα ανεβάσουμε, μας διαφεύγει πόση αρνητική επιρροή δεχόμαστε σε ψυχολογικό επίπεδο μέσα από την ενασχόλησή μας με το instagram.

Αξίζει να αναφερθεί ότι σε πρόσφατη έρευνα σχετικά με τα φαινόμενα εκφοβισμού και τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης φάνηκε πως νέοι που χρησιμοποιούν το instagram έχουν δεχθεί εκφοβισμό (bullying) κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια χρήσης του σε ποσοστό 42% ! Μάλιστα κάποιοι από αυτούς εκδήλωσαν στη συνέχεια συμπτώματα κατάθλιψης, αγχώδους διαταραχής, αυτοκτονικούς ιδεασμούς, αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές, αποχή από το σχολείο και χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Το instagram κέρδισε την πρώτη θέση ως το χειρότερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης για την ψυχική υγεία των νέων σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 1500 άτομα ηλικίας 14-24 από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω συνέπειες που προκύπτουν όσο εμείς πιστεύουμε πως απλά περνάμε την ώρα μας και ‘χαζεύουμε’ στο instagram γιατί στο κάτω κάτω όλοι το κάνουν:

•    Eνθαρρύνονται τάσεις ναρκισσισμού καθώς το instagram βασίζεται στη φιλοσοφία της εικόνας, του image, επηρεάζοντάς μας να ανεβάζουμε όλο και περισσότερες φωτογραφίες με το πρόσωπό μας ή προσπαθώντας να πετύχουμε την τέλεια ‘αυθόρμητη’ πόζα. Έχετε αναρωτηθεί τι θα γινόταν αν αναρτούσαμε φωτογραφίες που μας δείχνουν λυπημένους ή να κλαίμε ή χωρίς φίλτρα;
•    Ενισχύεται η δυσκολία της συναναστροφής μας με τους άλλους από κοντά αφού νιώθουμε πιο άνετα να γνωρίσουμε νέα πρόσωπα πίσω από την ‘ασφάλεια’ μιας οθόνης και ενδεχομένως παροτρυνόμαστε να παρουσιάσουμε μια πιο ‘βελτιωμένη’ εκδοχή του εαυτού μας.
•    Η αυτοεκτίμησή μας αρχίζει να εξαρτάται από το πόσα like πήραν οι φωτογραφίες μας, ποιος είδε τις ιστορίες που ανεβάσαμε και αντέδρασε με ένα θετικό εικονίδιο, πόσοι σχολίασαν αυτά που έχουμε στο προφίλ μας. Κάτι τέτοιο οδηγεί στον ετεροπροσδιορισμό μας, δηλαδή στο να χτίζουμε το ποιοι είμαστε με βάση το πως μας βλέπουν οι άλλοι και όχι στον αυτοπροσδιορισμό μας, δηλαδή στο ποιοι είμαστε με βάση τι πιστεύουμε οι ίδοι για εμάς.
•    Αναπτύσσονται νέες τάσεις ανησυχίας όπως η λεγόμενη φοβία ότι θα ‘χάσουμε’ κάτι όσο δεν είμαστε συνδεδεμένοι στο instagram και ότι συμβαίνουν διάφορα ‘εκεί’ χωρίς εμάς, γνωστή ως Fear Of MissingOut (FOMO).
•    Kαταναλώνουμε τόση ενέργεια στο να προβάλλουμε πόσο τέλεια είναι η ζωή μας, έχοντας τραβήξει 50 φωτογραφίες για να διαλέξουμε την καλύτερη να ανεβάσουμε, που εκτός ότι σπαταλάμε χρόνο από την πραγματική μας ζωή τελικά οδηγούμαστε σε αισθήματα ανεπάρκειας. Όσο και να προσπαθούμε να αισθανθούμε πλήρης μέσα από το πόσο ευτυχισμένοι δείχνουμε στις φωτογραφίες μας, πόσο αγαπημένοι είμαστε με τον σύντροφό μας, πόσα καινούρια ρούχα αγοράζουμε, πόσες φορές την εβδομάδα πάμε γυμναστήριο τίποτα από όλα αυτά δε θα μας προσφέρει την αυτοαποδοχή που λαχταράμε καθώς πηγάζει από μέσα μας όχι από εξωτερική επιβεβαίωση.
•    Φαινόμενα εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που διαρκώς αυξάνονται παρατηρούνται στις μέρες μας ειδικά σε νέους.
•    Φτάνουμε σε σημεία απώλειας επαφής με την πραγματικότητα καθώς δίνουμε όλο και περισσότερο χώρο στην ψεύτικη ζωή του instagram.
•    Εκθέτουμε τον εαυτό μας και τους αγαπημένους σε κίνδυνο που πολλές φορές δεν αντιλαμβανόμαστε αναρτώντας φωτογραφίες από προσωπικά στοιχεία όπως το μέρος που μένουμε ή είμαστε διακοπές και τα πρόσωπα των παιδιών μας.

Και τι να κάνουμε να σβήσουμε όλοι τα προφίλ μας και να προσποιηθούμε πως δεν υπάρχει το instagram; Φυσικά και όχι! Το instagram αποτελεί μία ακόμη πρόκληση της σύγχρονης ζωής και της τεχνολογίας ως μέρος αυτής. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιούμε το instagram με περισσότερη συνειδητότητα και σύνεση, να απολαμβάνουμε την χρήση του έχοντας υπόψιν τους λόγους που διατηρούμε έναν λογαριασμό εκεί οι οποίοι κάθε άλλο παρά παράδειγμα για το πως πρέπει να ζήσουμε τη ζωή μας χρειάζεται να είναι.
Όσο εμείς αφιερώνουμε χρόνο να μάθουμε τι είναι κοινωνικά αποδεκτό και πως πρέπει να ζούμε τη ζωή μας μέσα από την ψεύτικη τελειότητα του instagram μία πραγματική ζωή είναι εκεί έξω από τις οθόνες και περιμένει να την ανακαλύψουμε.

Psychologynow Team

Ακολούθησε το Design Magazine στο Facebook