Αναγνωρίστε τη λεκτική κακοποίηση στις σχέσεις

Ο θύτης αισθάνεται πιο δυνατός όταν μειώνει το θύμα του.

Αν εξετάσουμε τη λεκτική κακοποίηση σαν έναν τρόπο με τον οποίο κάποιος διατηρεί τον έλεγχο και την εξουσία επάνω σε κάποιον άλλο, μπορούμε να σκεφτούμε τους τύπους λεκτικής κακοποίησης που απαριθμούνται και εξηγούνται σε αυτό το κείμενο, ως τρόπους που κάποιος… προσπαθεί να κυριαρχήσει ή να ελέγξει τον σύντροφό του. Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο δράστης της κακοποίησης πραγματικά αισθάνεται πιο ισχυρός όταν για παράδειγμα, υπονομεύει τα ενδιαφέροντα του συντρόφου του; Ναι, όσο ακατανόητο και να ακούγεται σε μερικούς από εμάς.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο σύντροφός τους αισθάνεται ότι υπονομεύεται; Δεν γίνεται πάντα αυτό. Εκείνος μπορεί να στεναχωριέται επειδή δεν μπορεί να μοιραστεί τα ενδιαφέροντά του. Ή μπορεί να στεναχωριέται που ο σύντροφός τους δεν μπορεί να απολαύσει μαζί τους για παράδειγμα, έναν συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο δράστης της κακοποίησης δεν μπορεί (ή δεν γίνεται) να απολαύσει αυτή την ευχαρίστηση; Όχι πάντα: Μπορεί απλώς να βρει μεγαλύτερη ευχαρίστηση στο να αισθάνεται ότι έχει εξουσία πάνω στον σύντροφό του.

Θα δούμε επίσης ότι η λεκτική κατάχρηση αποτρέπει τη δημιουργία πραγματικών σχέσεων. Αυτό φαίνεται προφανές, αλλά ο σύντροφος ενός θύτη λεκτικής κακοποίησης, μπορεί να ζήσει έχοντας την ψευδαίσθηση ότι έχει μια πραγματική σχέση. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. Ένας σημαντικός λόγος είναι ότι, ως ζευγάρι, ο δράστης κακοποίησης και ο σύντροφός του, μπορούν να λειτουργούν επαρκώς στους αντίστοιχους ρόλους τους. Οι θύτες βιώνουν γενικά πολλά από τα συναισθήματά τους με τη μορφή του θυμού. Για παράδειγμα, αν ένας θύτης αισθάνεται αβέβαιος και ανήσυχος, μπορεί απλά να νιώθει θυμωμένος, ενδεχομένως αν είναι θυμωμένος γιατί αισθάνεται αβέβαιος και ανήσυχος. Ωστόσο, μέρος του να είσαι άνθρωπος, είναι η ικανότητα να αισθάνεσαι. Η ικανότητα να αισθανόμαστε, όπως και η ικανότητα σκέψης, είναι καθολική για την ανθρωπότητα.

Δυστυχώς, ο θύτης είναι γενικά απρόθυμος να δεχτεί τα συναισθήματά του και δεν θέλει να τα αποκαλύψει στον/στη σύντροφό του. Χτίζει έναν τοίχο ανάμεσα στον εαυτό του και τον σύντροφό του και διατηρεί αυτή την απόσταση.

Μερικές κατηγορίες λεκτικής κακοποίησης, είναι εύκολα αναγνωρίσιμες ενώ κάποιες άλλες είναι πιο υπόγειες.

1. Απόσυρση και παρακράτηση
Η παρακράτηση εκδηλώνεται κατά κύριο λόγο ως άρνηση μεταφοράς πληροφοριών και αδυναμία ανταλλαγής σκέψεων και συναισθημάτων. Ένα πρόσωπο που παρακρατά πληροφορίες, που αρνείται να ασχοληθεί με τον σύντροφό του σε μια υγιή σχέση. Ένα τέτοιο άτομο δεν μοιράζεται συναισθήματα ή σκέψεις. Όταν μοιράζεται κάτι, πρόκειται για καθαρά πραγματικές ή λειτουργικές πληροφορίες, πράγματα δηλαδή που θα μπορούσε να έχει βρει ο σύντροφός του online, διαβάζοντας στον τοίχο του συντρόφου του στο Facebook ή και πράγματα που θα μπορούσε να καταλάβει μόνος του. Παραδείγματα παρόμοιας επικοινωνίας είναι: «Σχεδόν τελείωσε η βενζίνη», «Τα κλειδιά βρίσκονται στο τραπέζι» και «Η εκπομπή ξεκινάει τώρα».

2. Αντιπαράθεση
Η αντιπαράθεση είναι μία τάση που έχουν αυτά τα άτομα να διαφωνούν με τον άλλο, όχι μόνο σε πολιτικά, φιλοσοφικά ή επιστημονικά θέματα, αλλά επίσης και για καθημερινά θέματα. Το θύμα της κακοποίησης μπορεί να μοιραστεί τα θετικά συναισθήματά του π.χ. για μία ταινία που μόλις είδαν και ο θύτης μπορεί να προσπαθήσει στη συνέχεια να πείσει το θύμα ότι τα συναισθήματά του δεν είναι σωστά. Αυτή είναι η αντιπαράθεση ή η απόρριψη των συναισθημάτων, σκέψεων και εμπειριών του θύματος η οποία γίνεται σε μία καθημερινή βάση.

3. Υπονόμευση
Υπονόμευση είναι μία προσπάθεια να αρνηθεί ο θύτης ότι το θύμα μπορεί να έχει έλεγχο στις σκέψεις ή στα συναισθήματά του. Μπορεί να φαίνεται σαν ένα είδος κριτικής αλλά κριτική ενός συγκεκριμένου είδους. Ο θύτης μπορεί να λέει συχνά στο θύμα ότι εκείνο είναι πολύ ευαίσθητο, πολύ παιδιάστικο, ότι δεν έχει αίσθηση του χιούμορ ή ότι είναι υπερβολικό. Ο θύτης με αυτόν τον τρόπο αρνείται την εσωτερική αλήθεια του συντρόφου του, λέγοντας έμμεσα στον σύντροφο τι πρέπει να νιώσει και ότι ο δικός του τρόπος είναι λάθος.

4. Λεκτική κακοποίηση με τη μορφή αστείων
Ο θύτης μπορεί να μιλήσει πολύ άσχημα στο θύμα και στη συνέχεια, μόλις δει την αντίδραση να συμπληρώσει «πλάκα έκανα!» Η λεκτική κακοποίηση ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΕΙΑ σε καμία μορφή της: αστεία που μας πληγώνουν αποτελούν μέσο κακοποίησης.

5. Αποκλεισμός και παράκαμψη
Ο αποκλεισμός και η παράκαμψη είναι μια μορφή κακοποίησης στην οποία ο θύτης αποφασίζει ποια θέματα είναι τα «καλά» θέματα συνομιλίας. Ένας θύτης που ασκεί αυτή τη μορφή κακοποίησης, μπορεί να πει στο θύμα ότι μιλάει όταν δεν πρέπει ή ότι διαμαρτύρεται πάρα πολύ.

6. Ενοχοποίηση
Σε αυτή τη μορφή κακοποίησης, ο θύτης κατηγορεί το θύμα για πράγματα που είναι εκτός του ελέγχου του. Μπορεί να κατηγορήσει τον σύντροφο ότι εκείνος φταίει που έχασε την προαγωγή επειδή είναι υπέρβαρος ή ότι χάλασε τη φήμη του επειδή παράτησε το κολέγιο.

7. Κριτική
Η κριτική μοιάζει με τις κατηγορίες σαν μορφή, αλλά περιλαμβάνει επίσης την αρνητική αξιολόγηση του συντρόφου. Οι περισσότερες φράσεις που ξεκινούν με τη φράση «εσύ», είναι επικριτικές και σχετίζονται με τη λεκτική κακοποίηση: Μερικές από αυτές είναι οι εξής «Δεν είσαι ποτέ ικανοποιημένος/η», «πάντα βρίσκεις κάτι να μην σ’ αρέσει» και «κανείς δεν σε συμπαθεί επειδή είσαι ένα τόσο αρνητικό άτομο».

8. Υποβάθμιση
Μία μορφή λεκτικής κακοποίησης κατά τον οποίο αυτά που κάνει ή θέλει το θύμα φαίνονται ασήμαντα. Ο θύτης υπονομεύει τη δουλειά του θύματος, το ντύσιμο ή ακόμα και τις επιλογές στο φαγητό.

9 Υποτίμηση
Μοιάζει πολύ με την προηγούμενη μορφή, περιέχοντας την υπονόμευση όλων όσων λέει το θύμα ή προτείνει ή το κάνουν να αναρωτηθεί για τα ενδιαφέροντα και τη γνώμη του.

10. Απειλές
Οι απειλές είναι μία κοινή μορφή λεκτικής κακοποίησης και μπορεί να είναι πολύ σαφείς όπως «αν δεν κάνεις αυτό που σου λέω, θα σε χωρίσω» ή μπορεί να είναι πιο υπόγειες «αν δεν ακολουθήσεις τη συμβουλή μου οι άλλοι δεν θα σε θεωρούν αξιόπιστο άτομο».

11. Βρισιές
Με ρητό ή υπόγειο τρόπο, ο θύτης μπορεί να φωνάζει τη σύντροφό του «σκύλα» ή με άλλες άσχημες λέξεις. Αλλά οι τίτλοι που δίνονται μπορεί να μην είναι εμφανώς τόσο προσβλητικοί, για παράδειγμα: «είσαι πάντα τόσο θύμα» ή «νομίζεις ότι είσαι τόσο σημαντικός, έτσι δεν είναι;».

12. Απώλεια μνήμης
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει το να ξεχάσει κάποιος, από μία υπόσχεση μέχρι ένα ραντεβού. Ακόμα και αν ο θύτης πραγματικά το ξέχασε, συνεχίζει να αποτελεί κακοποίηση, επειδή έπρεπε να κάνει προσπάθεια να το θυμάται.

13. Διαταγές
Οποιαδήποτε μορφή διαταγής ή απαίτησης, είναι μορφή λεκτικής κακοποίησης. Είναι υποκατηγορία του γενικότερου θέματος του ελέγχου πάνω στον άλλο. Δείτε την προηγούμενη κατηγορία του ελέγχου.

14. Άρνηση
Η άρνηση αποτελεί κακοποίηση όταν εμπεριέχει άρνηση της παραδοχής της άσχημης συμπεριφοράς και αποτυχία κάποιου να παραδεχτεί τις συνέπειες των πράξεών του. Ένας θύτης πάντα προσπαθεί να δικαιολογήσει και να εξηγήσει τη συμπεριφορά του. Έτσι, αρνείται ότι έκανε λάθος.

15. Κακοποιητικός θυμός
Οποιαδήποτε μορφή φωνών και ουρλιαχτών, οτιδήποτε εκτός φυσιολογικών ορίων. Ακόμα και να σας φωνάξουν «σκάστε!» αποτελεί κακοποίηση. Κανένας δεν αξίζει να ανέχεται τέτοια συμπεριφορά.

Aπόδοση: Νικόλας Παύλου / Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Ακολούθησε το Design Magazine στο Twitter, στο Facebook και στο Instagram.