Ποια είναι τα συνηθέστερα προβλήματα ψυχικής υγείας σήμερα

Όλοι βιώσαμε μια πολύ δύσκολη εποχή πανδημίας και υπάρχουν προβλήματα ψυχικής υγείας που ακολουθούν πολλούς μετά από αυτό το διάστημα. Ποια είναι αυτά;

Ο Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής MD, MSc Τάσος Κλειδωνόπουλος μας μιλάει για τα συνηθέστερα προβλήματα ψυχικής υγείας σήμερα.

Εάν πιστεύετε πως η after covid εποχή έχει παρέλθει κάνετε λάθος. Υπάρχουν αρκετές ψυχολογικές διαταραχές που έχουν διαπιστωθεί μετά από τις περιόδους της καραντίνας και συνεχίζουν να υπάρχουν.  Ποιοι είναι οι λόγοι εμφάνισης τους και ποιοι οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισής τους;

Για να μας απαντηθούν αυτές οι ερωτήσεις μιλήσαμε με τον Ψυχίατρο – Ψυχοθεραπευτή MD, MSc Τάσο Κλειδωνόπουλο. Του ζητήσαμε να μας μιλήσει για τα κλινικά αντικείμενα στα οποία επικεντρώνεται αλλά και για τις πιο συνηθισμένες ψυχολογικές διαταραχές που έχει διαπιστώσει. Τους λόγους εμφάνισης τους και τους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής.

Έχουμε βιώσει όλοι μια πολύ δύσκολη εποχή πανδημίας. Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα που αντιμετωπίζετε ;

Τόσο η λοίμωξη από τον ιό covid-19, όσο και οι πρωτόγνωρες καταστάσεις που βιώσαμε τα τελευταία 3 χρόνια (lockdown, υποχρεωτική χρήση μάσκας, αύξηση νοσηλειών και θανάτων) φαίνεται να έχουν μία σημαντική ψυχική επιβάρυνση στον γενικό πληθυσμό. Αυτή η “διάρρηξη” της κανονικότητας και ο φόβος της λοίμωξης, αλλά και της απομόνωσης, μεταφράζεται από διάφορες μελέτες σε αύξηση της χρήσης των αγχολυτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, καθώς επίσης του αλκοόλ και των ναρκωτικών ουσιών. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων και των αγχωδών διαταραχών, κοινωνική απομόνωση, μοναξιά, απόγνωση, αίσθημα θυμού και περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, ανάλογα βέβαια πάντα με την προσωπικότητα του καθενός και τις κοινωνικό-οικονομικές του συνθήκες.

Έχουμε ακούσει για το σύνδρομο long covid. Τι είναι;

Σύμφωνα με το National Institute for Health and Care Excellence (NICE) ο όρος “σύνδρομο long-COVID” περιλαμβάνει τα συμπτώματα και σημεία αλλά και τις επιπλοκές (όψιμες ή μακροχρόνιες), που εμμένουν ή εμφανίζονται 4 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη με SARS-CoV-2. Πέρα από το αναπνευστικό, ο ιός επηρεάζει και άλλα συστήματα του οργανισμού, πολλά από αυτά μπορεί να αποτελέσουν αιτίες προσέλευσης σε έναν ψυχίατρο. Η κόπωση η οποία εμφανίζεται έως και στους μισούς ασθενείς με σύνδρομο long-COVID, οι διαταραχές στον ύπνο, το άγχος και η κατάθλιψη, αποτελούν τα συνηθέστερα από αυτά. Επίσης πολλά άτομα εμφανίζουν άτυπα συμπτώματα που τα περιγράφουν ως αδυναμία να σκεφτούν ή να εστιάσουν την προσοχή τους (28% σύμφωνα με το Γραφείο Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου), γεγονός που μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Ταυτόχρονα έχουν αναφερθεί και άλλα νευροψυχιατρικά συμπτώματα, με την κεφαλαλγία, τις γνωσιακές διαταραχές και τις διαταραχές μνήμης να αποτελούν τα συχνότερα. Τα συμπτώματα αυτά με τη σειρά τους μπορεί να επηρεάσουν τόσο την κοινωνικότητα του ατόμου όσο και την επαγγελματική του πορεία.

Με την έναρξη της πανδημίας, επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης είχαν δηλώσει πως 1 στους 5 ασθενείς με covid θα εμφανίσουν και ψυχική διαταραχή. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Οι προβλέψεις στην αρχή της πανδημίας φαίνεται να ήταν αρκετά αισιόδοξες σε σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα. Σχετικά με τα ψυχιατρικά νοσήματα στο σύνολό τους, πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν ότι αγγίζουν το 1/3 των ασθενών που έχουν προσβληθεί με covid, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της οξείας νόσου. Κομβικό ρόλο φαίνεται να παίζει η έγκαιρη διάγνωση των συμπτωμάτων αυτών και η αντιμετώπισή τους, έτσι ώστε τα άτομα να μπορέσουν να επανέλθουν το συντομότερο δυνατόν στην καθημερινότητά τους.

Πότε μπορεί κάποιος να καταλάβει πως ο ίδιος, το παιδί ή ο άνθρωπός του μπορεί να χρειάζεται βοήθεια;

Πολλές φορές είναι αρκετά δύσκολο να αντιληφθούμε και να αποδεχθούμε ότι ένα αγαπημένο μας πρόσωπο χρειάζεται βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Πρώιμα σημεία και συμπτώματα τα οποία μπορούν να μας επιστήσουν την προσοχή και αφορούν σχεδόν το εύρος των ψυχικών διαταραχών, μπορεί να είναι: οι διαταραχές ύπνου και όρεξης, οι αλλαγές στη διάθεση, η αδυναμία συμμετοχής σε ευχάριστες -μέχρι πρότινος- κοινωνικές δραστηριότητες και η δυσκολία να ανταπεξέλθει κάποιος στις επαγγελματικές ή οικογενειακές του υποχρεώσεις. Η ευερεθιστότητα, η κοινωνική απομόνωση, η παραμέληση της φροντίδας του εαυτού και οι σοβαρές διαταραχές μνήμης είναι ορισμένα από τα συμπτώματα που μπορεί να γίνουν πιο εύκολα αντιληπτά και να κινητοποιήσουν τα οικεία πρόσωπα.

Λίγα λόγια για τον γιατρό

Ο Τάσος Κλειδωνόπουλος είναι Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής MD, MSc. Είναι επιστημονικός Συνεργάτη της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ με πιστοποίηση στη Γνωστική Αναλυτική Ψυχοθεραπεία και εκπαίδευση στη Βραχεία Εντατική Δυναμική Ψυχοθεραπεία. Διετέλεσε Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ειδικευομένων Ψυχιάτρων (2019-2021) και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (Master) στην “Κλινική Ψυχική Υγεία”. Διατηρεί ιατρεία στα Τρίκαλα και στην Καλαμπάκα ενώ συμμετέχει σε πανελλήνια και διεθνή ψυχιατρικά συνέδρια και στη δημοσίευση επιστημονικών άρθρων.

Ποια είναι τα κλινικά αντικείμενα όπου επικεντρώνεστε και είναι η ιδιαίτερη ενασχόληση σας;

Ένα ψυχιατρικό-ψυχοθεραπευτικό ιατρείο ασχολείται με όλο το φάσμα της ψυχοκοινωνικής εκτίμησης και αντιμετώπισης. Για να καταστεί σαφές, ένα άτομο το οποίο προσέρχεται στο ιατρείο μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα που αφορούν τις μείζονες ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, ψυχώσεις, διπολική διαταραχή, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή καταστάσεις που αφορούν άτομα της τρίτης ηλικίας όπως οι διάφορες μορφές άνοιας. Αλλά και δυσκολίες που αφορούν τις διαπροσωπικές σχέσεις, την εργασιακή εξουθένωση (burn out) ή την προσαρμογή σε νέες καταστάσεις της ζωής.

Εκτός αυτών, το άγχος, το οποίο αποτελεί μία “νόσο της εποχής μας” και μπορεί να εμφανιστεί με πολλά… πρόσωπα όπως κρίσεις πανικού, κοινωνιοφοβικά ή αγοραφοβικά συμπτώματα, διαταραχές ύπνου αλλά και ως κατάσταση σχετιζόμενη με τραυματικά γεγονότα που καθιστά τα άτομα ευάλωτα και προσέρχονται συχνά για ψυχοθεραπευτικές ή φαρμακολογικές παρεμβάσεις.

Θα θέλαμε να καταρρίψουμε τον μύθο για την επίσκεψη στον ψυχίατρο!

Δυστυχώς στην χώρα μας, ακόμα και σήμερα, η Ψυχική Υγεία αποτελεί ένα στιγματισμένο πεδίο για την κοινωνία. Τα άτομα που πάσχουν από μία ψυχική νόσο δεν διαφέρουν από τα άτομα που αντιμετωπίζουν κάποια άλλη σωματική νόσο. Αυτήν τη στιγμή, η ψυχιατρική κοινότητα έχει καταφέρει να θεραπεύσει μεγάλο μέρος των παθήσεων (κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές), αλλά και να κρατήσει σε ύφεση και καλή λειτουργικότητα άτομα με χρόνιες ψυχικές νόσους (σχιζοφρένεια). Όπως ανέφερα ήδη, τα σημερινά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει ο οποιοσδήποτε (το άγχος στον εργασιακό του χώρο ή αν θα μπορέσει να διατηρήσει την εργασία του, δυσκολίες στον γάμο ή με τα παιδιά του, οικονομική δυσχέρεια αλλά και προσαρμογή σε μια νέα κατάσταση π.χ. πένθος, “baby blues”, σωματικές νόσοι κλπ.) μπορεί να αποτελέσουν λόγους για τους οποίους ένα άτομο θα επισκεφθεί τον ψυχίατρο. Αυτό όμως δεν υποδηλώνει ότι πάσχει από κάποια μείζονα ψυχική νόσο.

Φωτογραφίες: Δημήτρης Πούλιος για το Design Magazine

Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι βασικές αρχές που πρέπει να έχει ένας ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής κατά την προσέγγιση των πελατών του;

Βασικό χαρακτηριστικό της θεραπευτικής σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου αποτελεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Για να επιτευχθεί αυτό, ο ψυχοθεραπευτής οφείλει να είναι ένας “ενεργός ακροατής”, να μην καθοδηγεί ούτε και να επικρίνει αλλά να ακούει με ενσυναίσθηση τον θεραπευόμενο έτσι ώστε να μπορεί να κατανοήσει το πρόβλημα αλλά και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Στόχος του θεραπευτή είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου όπου το άτομο μπορεί να εκφράσει συναισθήματα ή σκέψεις χωρίς ντροπή ή ενοχή και να σχεδιάσουν από κοινού το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο.