Πάσχα στην Κέρκυρα

Σίγουρα υπάρχουν δεκάδες λόγοι για να επισκεφθεί κανείς την Κέρκυρα οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Εμείς όμως θέλουμε να σας κεντρίσουμε το ενδιαφέρον για το Πάσχα στην Κέρκυρα, στην καρδιά της άνοιξης.

Αν είστε πρωινοί τύποι και δεν έχετε πρόβλημα να σηκωθείτε από το κρεβάτι νωρίς, ξεκινάτε τη “μύηση” σας στο κερκυραϊκό Πάσχα το Μεγάλο Σάββατο στις 6 το πρωί από την Παναγία των Ξένων. Θα γίνεται θιασώτες του περίφημου “σεισμού” που ακολούθησε την Ανάσταση του Κυρίου. Βροντερά χτυπήματα ιαχές δημιουργούν μια ατμόσφαιρα κατάνυξης αλλά θριάμβου, νίκη της ζωής επί του θανάτου. Πρόκειται για μία αξέχαστη εμπειρία και είναι μόνο η αρχή.
Τρεις ώρες αργότερα από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, πολιούχου του νησιού, ξεκινά η λιτανεία του λειψάνου του Αγίου, ταυτόχρονα με την περιφορά του Επιταφίου του ναού, στην κεντρική πλατεία της Σπιανάδας υπό των ήχο των περίφημων φιλαρμονικών του νησιού.
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην Ενετοκρατία, όταν απαγορευόταν η περιφορά των Επιταφίων, πιθανόν για λόγους ασφαλείας, και οι ορθόδοξοι περιέφεραν αντ’ αυτού το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα, ως φόρο τιμής στον άγιο ο οποίος απάλλαξε το νησί από το λοιμό το 1550, όταν ξόρκισε το κακό από τα τείχη του φρουρίου.
Στις 11 το πρωί επιβάλλεται να βρίσκεστε στα καντούνια της Παλιάς Πόλης, όπου θα γίνετε μάρτυρες σ’ έναν από τους πλέον διάσημους πολέμους, στον “Πόλεμο των Κανατιών”.
Το σύνθημα αυτού του ιδιότυπου “πολέμου δίνεται με το χτύπημα της δεύτερης καμπάνας, που σημάνει την Πρώτη Ανάσταση. Οι νοικοκυραίοι της Κέρκυρας εκσφενδονίζουν από τα μπαλκόνια τους, πάνω από τα κατακόκκινα λάβαρα, που στολίζουν τα κιγκλιδώματα, τους “μπότηδες”, τα περίφημα μεγάλα κανάτια με το στενό στόμιο και τη διπλή λαβή. Οι μπότηδες για ακόμα μεγαλύτερο θόρυβο είναι γεμάτοι με νερό.

Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας συγκλονιστικής ατμόσφαιρας, την οποία επιτείνουν οι βροντεροί κανονιοβολισμοί από το φρούριο την ώρα που σκάνε στα πλακόστρωτα καντούνια οι γεμάτοι μπότηδες ενώ ηχεί η μουσική που ξεχύνεται από τα πνευστά των 18 Φιλαρμονικών της πόλης αλλά και τα χειροκροτήματα και τις κραυγές χαράς των παρευρισκομένων, γηγενών αλλά και εκατοντάδων τουριστών, οι περισσότεροι από τους οποίους έρχονται και ξανάρχονται, πιστοί στο ραντεβού τους το Μεγάλο Σάββατο στα καντούνια της παλιάς πόλης. Η “θορυβώδης” Ανάσταση δε σταματά εδώ. Με το σπάσιμο των σταμνών ξεκινούν οι καμπάνες της πόλης να μεταδίδουν το χαρμόσυνο μήνυμα. Η μία μετά την άλλη, οι καμπάνες, σαν μια αδιάσπαστη αλυσίδα, φέρνουν το μήνυμα και στο μικρότερο χωριό.
Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για το σπάσιμο των μπότηδων το Πάσχα στην Κέρκυρα. Μία απ’ αυτές το θεωρεί μεσαιωνικό έθιμο, κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Οι Βενετοί, ως καθολικοί, έσπαγαν τις παλιές στάμνες την Πρωτοχρονιά, στη μεγαλύτερη γιορτή τους, ως “φόρο” στο νέο χρόνο, προκειμένου να τους φέρει καινούργια αγαθά στο σπιτικό τους. Οι Ορθόδοξοι “μετακόμισαν” το έθιμο χρονικά και το μετέφεραν το Πάσχα, τη μεγαλύτερη γιορτή για τους ελληνορθόδοξους.

Μια δεύτερη εκδοχή, με μεσαιωνικές ρίζες κι αυτή, μαρτυράει ότι πρόκειται για προσπάθεια να εκδιωχθούν τα “μολύσματα”, τα κακά και μοχθηρά πνεύματα που έβαζαν σε πειρασμό τους ανθρώπους την προηγούμενη χρονιά.
Η τρίτη εκδοχή κάνει λόγο για παγανιστική προέλευση. Ο οργασμός της φύσης και η συλλογή των φρέσκων καρπών απαιτούν νέα κανάτια και δοχεία για την αποθήκευση τους με αποτέλεσμα τα παλιά να πετιούνται και μάλιστα όσο πιο τελετουργικά τόσο πιο αποδοτική θα είναι και η νέα συγκομιδή.
Βεβαίως δε θα μπορούσε να λείπει και η θρησκευτική εκδοχή. Σύμφωνα με αυτήν το σπάσιμο των μπότηδων αναπαριστά με τους κρότους την οργή για τη βδελυρή προδοσία του Ιούδα.

Φωτογραφίες: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΑΛΙΑΝΗΣ (Λεύκωμα «Πάσχα στην Κέρκυρα» εκδόσεις Τοπίο), Νίκος Κορμάρης
Πηγή κειμένου: kerkyrainfo