Πώς να ετοιμάσω το παιδί για την Α’ Δημοτικού;

Έρευνες δείχνουν, πως τα παιδιά που προσχολικά είχαν μεγάλη επαφή με το γραπτό λόγο (βιβλία, παραμύθια, περιοδικά, εφημερίδες, ταμπέλες κ.α), πλούσιο λεξιλόγιο και καλή φωνολογική επίγνωση (κατανόηση ότι πχ. η λέξη αποτελείται όχι μόνο από γράμματα αλλά και από ήχους που αντιστοιχούν στα γράμματα αυτά), είναι πιο πιθανό να μην αντιμετωπίσουν δυσκολίες κατά την εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής.

Πώς μπορείτε να κερδίσετε το χαμένο χρόνο αλλά και να ενισχύσετε την προσπάθεια του παιδιού σας να μάθει ανάγνωση και γραφή;

Μιλήστε με το παιδί σας

Ο προφορικός λόγος είναι η βάση της ανάγνωσης. Να τι μπορείτε να κάνετε, ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να «χτίσει» μια καλή σχέση με τις λέξεις και τη γλώσσα:

• Μοιραστείτε μαζί του οικογενειακές ιστορίες. Μιλήστε για εσάς, τους παππούδες του και άλλους συγγενείς.
• Μιλήστε στο παιδί σας για πράγματα που κάνετε ή σκέφτεστε. Μην ξεχνάτε ότι κάθε φορά, που μιλάτε αποτελείτε πρότυπο ομιλίας για το παιδί σας.
• Κάντε του πολλές ερωτήσεις, ώστε να του δίνετε την ευκαιρία να εκφράζεται με όλο και περισσότερη ακρίβεια.
• Ενθαρρύνετέ το να σας μιλήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
• Ρωτήστε το για τη μέρα του.
• Να είστε υπομονετικοί. Δώστε του χρόνο να βρει τις κατάλληλες λέξεις.
• Τραγουδήστε μαζί!

Κάντε την ανάγνωση παιχνίδι

Το να διαβάζετε φωναχτά μπορεί να γίνει ένα παιχνίδι πολύ διασκεδαστικό τόσο για εσάς όσο και για όλα τα μέλη της οικογένειάς σας:

• Χρησιμοποιήστε διαφορετικές φωνές για διαφορετικούς χαρακτήρες της ιστορίας. Χρησιμοποιήστε ακόμα και το όνομα του παιδιού σας αντί για το όνομα του ήρωα. Πάρτε κούκλες να σας συνοδεύσουν στην ιστορία. Θα γίνει ακόμα πιο αληθινή, ακόμα πιο διασκεδαστική.
• Διαβάστε και ξαναδιαβάστε, όσες φορές θέλει αγαπημένα παραμύθια του παιδιού σας. Με τον καιρό θα μπορεί να τα «διαβάζει» μόνο του, αφού θα έχει μάθει την ιστορία απ’έξω. Επιπλέον σιγά σιγά θα μπορεί να αναγνωρίζει λέξεις του παραμυθιού, ιδιαίτερα αν συνηθίζετε να δείχνετε με το χέρι σας καθώς διαβάζετε, καθώς θα κάνει τη σύνδεση μεταξύ εκείνου που ακούει και εκείνου που βλέπει.
• Διαβάστε κάθε είδους υλικό- παραμύθια, κόμικς, ποιήματα, περιοδικά, εφημερίδες, ενημερωτικά έντυπα.
• Ενθαρρύνετε τους συγγενείς να παίρνουν βιβλία ως δώρα στα παιδιά σας.

Διαβάστε κάθε μέρα

Τα παιδιά αγαπούν τη ρουτίνα, το πρόγραμμα. Η καθημερινή ανάγνωση μιας ιστορίας μπορεί να γίνει ανάγκη για το παιδί, γιατί μαζί με το παραμύθι απολαμβάνει και την ασφάλεια, που του παρέχει η συντροφιά σας. Διαβάζοντας του δείχνετε πόσο σημαντική είναι αυτή η διαδικασία και πόση χαρά μπορεί να του δώσει.

• Ορίστε συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα. Μια ώρα της ημέρας, που θα μπορείτε να δώσετε όλη σας την προσοχή στο διάβασμα. Εναλλακτικά να είστε διαθέσιμη/ος για την ώρα ανάγνωσης, που θα επιλέξει το ίδιο το παιδί.
• Ορίστε συγκεκριμένο χώρο διαβάσματος. Φροντίστε να είναι άνετος, ήσυχος αλλά να έχει σίγουρη πρόσβαση και το παιδί σας (να βλέπει). Τοποθετήστε δίπλα όλες τις «επιλογές» σας (βιβλία, παραμύθια και άλλο υλικό), για να μπορεί να επιλέγει μόνο του ακόμα και όταν εσείς δεν είστε εκεί .
• Επιλέξτε διάφορα βιβλία, ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας. Επιλέξτε βιβλία που διαβάζονται μονομιάς ή και κάθε μέρα και από λίγο.
• Διαβάστε αργά, ώστε το παιδί να μπορεί να κάνει εικόνες αυτά που ακούει.
• Πείτε του μπράβο, όταν δίνει ιδέες, ρωτάει, συμμετέχει.
• Συνεχίστε να διαβάζετε ακόμα και αφού έχει καταφέρει να μάθει ανάγνωση. Διαβάστε του και ιστορίες πάνω από το δικό του επίπεδο ανάγνωσης (αν έχει μάθει ανάγνωση), ώστε να κρατάτε ζωντανή την επιθυμία του για διάβασμα.

Δώστε το καλό παράδειγμα

Πόσες και πόσες φορές δεν έχετε ακούσει, ότι ως γονείς αποτελείτε πρότυπο για τα παιδιά σας. Κι εδώ λοιπόν δεν θα πρωτοτυπήσουμε… Αν το παιδί σας δεν σας βλέπει να διαβάζετε στον ελεύθερο χρόνο σας, στις διακοπές, πριν ύπνο, αυτό σημαίνει πως το διάβασμα είναι έξω από τον «κόσμο» του, δεν αποτελεί συνήθεια της οικογένειας, άρα ούτε και δική του. Μην ξαφνιαστείτε αν δεν θέλει να διαβάσει τα μαθήματά του ή δεν του αρέσει καθόλου η ιδέα να διαβάζετε ιστορίες μαζί. Μόνο αν το διάβασμα αποτελεί συνήθεια όλης της οικογένειας και η πρόσβαση σε αναγνώσιμο υλικό είναι εύκολη (αν δηλαδή υπάρχουν πολλά βιβλία μέσα στο σπίτι) και έρθει πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού, το να διαβάζει το παιδί αποτελεί φυσική διαδικασία για το ίδιο.

• Διαβάστε συνταγές, ετικέτες φαγητών, χάρτες, οδηγίες, ενημερωτικά φυλλάδια.
• Διαβάστε πινακίδες στο δρόμο, πινακίδες εστιατορίων, καταστημάτων κ.α.
• Ψάξτε για πληροφορίες σε τηλεφωνικούς καταλόγους, λεξικά, άτλαντες.
• Διαβάστε ευχετήριες κάρτες, γράμματα, μηνύματα στο κινητό σας ή στον Η/Υ.

Μιλήστε για βιβλία

Το να μιλάτε για βιβλία μπορεί να είναι το ίδιο σημαντικό με το να τα διαβάζετε. Μιλώντας για μια ιστορία ή ένα βιβλίο που σας άρεσε βοηθά το παιδί σας να το βιώσει και να το βάλει στη ζωή του. Μην ξεχνάτε πως συζητώντας το βοηθάτε να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, να ενισχύσει την ικανότητά του να κατανοεί μια ιστορία, να σκέφτεται γι’αυτή, να βγάζει συμπεράσματα, να αποκτά κριτική σκέψη. Βοηθάτε δηλαδή το παιδί σας να μάθει να διαβάζει και να γράφει.

• Ρωτήστε το τι είδους βιβλία θα ήθελε να διαβάσει.
• Μιλήστε του για τις δικές σας προτιμήσεις ως παιδί. Αν έχετε ακόμα παλιά βιβλία, μοιραστείτε τα μαζί του.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σχολιάζει τις εικόνες του βιβλίου αλλά και την ίδια την ιστορία- πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωσή της.
• Αφιερώστε λίγη ώρα στο εξώφυλλο του βιβλίου. Πάρτε την ευκαιρία και πείτε του να φανταστεί από αυτό, ποιο μπορεί να είναι το θέμα της ιστορίας, πως εξελίσσεται, τι μπορεί να συμβαίνει στο τέλος.
• Αφού ολοκληρώσετε την ιστορία ρωτήστε αν συμφωνεί με το τέλος, τι άλλο θα μπορούσε να έχει συμβεί ή τι θα ήθελε εκείνο να συμβεί.
• Ενθαρρύνετέ το να ξαναπεί μόνο του την ιστορία αλλά και αλλάζοντας τα γεγονότα με τρόπο, που επιθυμεί εκείνο.

Αφήστε το παιδί σας να διαβάσει δίχως λογοκρισία.

Καθώς θα αρχίσει να μαθαίνει ανάγνωση, αφήστε το να διαβάζει δυνατά χωρίς να το διορθώνετε. Θυμηθείτε! Οι αντιδράσεις σας στο άκουσμά του είναι πολύ σημαντικές. Μην το διακόπτετε. Παρεμβείτε μόνο αν σας ζητήσει βοήθεια. Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να τα βγάλει πέρα μόνο του. Θα μάθει από τα λάθη του. Δείξτε τον ενθουσιασμό σας αφού τελειώσει την προσπάθειά του. Του αξίζει ένα μεγάλο μπράβο! Χρειάζεται όμως να ξέρει γιατί παίρνει μπράβο, εξηγήστε του δηλαδή τι έκανε και με ποιο τρόπο (ήταν συγκεντρωμένο, υπομονετικό κ.α σπουδαία).

• Αφήστε το παιδί να σας διαβάσει δυνατά μόνο, όταν ξέρετε ότι δεν θα σας ενοχλήσουν.
• Δείξτε του, ότι απολαμβάνετε την ιστορία. Όταν κουραστεί, προτείνετε να συνεχίσετε εσείς, μέχρι να ξεκουραστεί.
• Μιλήστε για την ιστορία, αφού τελειώσει, ώστε να είστε σίγουροι ότι κατάλαβε αυτό που διάβασε. Αν διαπιστώσετε κενά, ενθαρρύνετε το να ψάξει μόνο του να βρει τη σωστή απάντηση.

* Καλό είναι να ξέρετε ποιο είναι στην πραγματικότητα το επίπεδο ανάγνωσης του παιδιού σας, χρησιμοποιήστε όμως αυτή τη γνώση με θετικό τρόπο. Επιλέξτε βιβλία που είναι κατάλληλα για το επίπεδό του. Επικοινωνήστε με τον/την δάσκαλο/ά του παιδιού σας για να πάρετε ιδέες.

Δείξτε πόσο εκτιμάτε τις προσπάθειες του παιδιού σας

Έχετε πάντα στο μυαλό σας, ότι το παιδί σας έχει ανάγκη να ξέρει ότι εκτιμάτε την προσπάθεια που κάνει, ώστε να συνεχίσει να την κάνει. Θα μάθει να διαβάζει και κατ’ επέκταση να γράφει και να μελετά όταν είναι σίγουρο πως μπορεί. Να περιμένετε πως αυτή τη σιγουριά θα την αναζητήσει από εσάς, όπως όταν ήταν νήπιο και σας κοίταζε πρώτα και μετά έπιανε με τα χεράκια του κάτι καινούργιο. Φροντίστε λοιπόν «να είστε εκεί» για εκείνο. Δώστε του προσοχή!

* Να είστε υπομονετικοί και ευέλικτοι, όταν προσπαθείτε να βοηθήσετε το παιδί σας.

Αν όλα αυτά σας φαίνεται δύσκολο να εφαρμοστούν στο δικό σας παιδί, μην προτρέχετε. Να θυμάστε πως εσείς πρέπει να κάνετε την αρχή. Πάνω απ’ όλα χρειάζεται να πιστέψετε πως αυτό που κάνετε είναι σωστό και χρήσιμο για το παιδί σας. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό! Αν όλα τα παραπάνω δεν είναι διασκεδαστικά για εσάς, δεν θα είναι και για το παιδί σας. Παίξτε λοιπόν με τα παραπάνω και μην τα αντιμετωπίζετε σαν αγγαρεία ή σαν κάτι που πρέπει να γίνει. Αν το βλέπετε έτσι, θα βαρεθείτε γρήγορα και εσείς και το παιδί σας.

Από την Έφη Φύσσα / Ψυχολόγο «για το παιδί και τον γονέα»