Έφηβοι χορτοφάγοι: Μόδα, ανάγκη ή κάτι άλλο;

Της Έρικας Νταουτίδου / Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc. / medNutrition

Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια πως όλο και περισσότεροι έφηβοι στρέφονται στη χορτοφαγία. Στοιχεία για τη νεολαία στην Αμερική δείχνουν πως το 9% των κοριτσιών εφήβων, ηλικίας 13-15, δηλώνουν χορτοφάγοι. Οι λόγοι για αυτή την αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής είναι από τη μία η ανάγκη των εφήβων να δείξουν ότι μεγάλωσαν, καθώς επίσης και η πρόσβαση σε πολύ περισσότερη πληροφορία. Το Ίντερνετ, τα βιβλία και η τηλεόραση δίνουν τη δυνατότητα στον έφηβο να διαβάσει για τη χορτοφαγία, να ενημερωθεί για την ποιότητα των ζωικών προϊόντων και τις επιπτώσεις της κτηνοτροφίας στο περιβάλλον, αλλά και να δει βίαιες εικόνες από το σύγχρονο τρόπο εκτροφής των ζώων. Όλα αυτά τον προβληματίζουν για το ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος διατροφής, όχι μόνο για την υγεία του σώματός του αλλά και για την προστασία του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων των ζώων.

Χορτοφαγία και υγεία πηγαίνουν μαζί;

Σύμφωνα με τον American Dietetic Association, μία σωστά σχεδιασμένη χορτοφαγική διατροφή, αλλά ακόμη και η «βέγκαν» διατροφή, που δεν περιέχει κανένα προϊόν ζωικής προέλευσης, μπορεί να είναι πλήρης για όλα τα ηλικιακά στάδια, συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης, της περιόδου του θηλασμού, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Μία χορτοφαγική διατροφή μπορεί να καλύψει τις σύγχρονες συστάσεις για όλα τα θρεπτικά συστατικά. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής μπορούν να προσφέρουν σημαντικές ποσότητες από κάποια μικροσυστατικά.

Αποτελέσματα ερευνών δείχνουν πως η χορτοφαγική δίαιτα σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Οι χορτοφάγοι επίσης έχουν χαμηλότερα επίπεδα LDL-χοληστερόλης και χαμηλότερα ποσοστά υπέρτασης και σακχαρώδους διαβήτη, σε σχέση με τους μη χορτοφάγους. Επίσης, όσον αφορά στην οστεοπόρωση, δεν φαίνεται να σχετίζεται με τη χορτοφαγία. Αντιθέτως, πληθυσμοί που έχουν υιοθετήσει κατά βάση μία χορτοφαγική διατροφή, φαίνεται να έχουν χαμηλότερα ποσοστά οστεοπόρωσης, σε σχέση με του πληθυσμούς που ακολουθούν δυτικού τύπου διατροφή. Τα στοιχεία της χορτοφαγικής δίαιτας που μειώνουν τον κίνδυνο για τα παραπάνω χρόνια νοσήματα περιλαμβάνουν τη μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης και την αυξημένη πρόσληψη φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, ξηρών καρπών, προϊόντων σόγιας, φυτικών ινών και φυτοχημικών.

Γίνε χορτοφάγος με τον σωστό τρόπο:

Παρόλο που η μετάβαση στη χορτοφαγική διατροφή μπορεί να είναι μια πολύ ωφέλιμη επιλογή αν γίνει σωστά, υπάρχει η ανησυχία πως οι έφηβοι, καθώς συχνά απορρίπτουν διάφορες ομάδες τροφίμων, πιθανότατα στερούνται διαφόρων θρεπτικών συστατικών, απαραίτητων για την ανάπτυξή τους, όπως το ασβέστιο, η βιταμίνη D, η βιταμίνη Β12 και ο σίδηρος. Οι ανάγκες των εφήβων σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά μπορούν να καλυφθούν, δεδομένου ότι θα γίνει προσεκτικός σχεδιασμός των νέων διατροφικών συνηθειών.

Εμπλουτισμένα τρόφιμα που μπορούν να συνεισφέρουν στην κάλυψη αυτών των αναγκών, είναι τα φυτικά γάλατα, όπως το γάλα σόγιας, αμυγδάλου, ρυζιού, καρύδας και πολλά ακόμη προϊόντα. Υπάρχει πληθώρα επιλογών, ώστε ο κάθε χορτοφάγος να βρει αυτή που του ταιριάζει.

Σε περίπτωση που ο έφηβος απέχει από όλα τα ζωικά προϊόντα (κρέας, γαλακτοκομικά, και αυγά) τις ανάγκες σε πρωτεΐνη μπορούν να καλύψουν τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα λαχανικά και τα δημητριακά. Σε περίπτωση που κάποιος έφηβος έχει μεγαλύτερες ανάγκες σε πρωτεΐνη, υπάρχει στην αγορά ποικιλία συμπληρωμάτων φυτικής πρωτεΐνης.

Η πολύ υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να είναι βλαπτική για τους εφήβους, καθώς οι φυτικές ίνες επιταχύνουν τον κορεσμό και ίσως δεν επιτρέπουν την επαρκή πρόσληψη των υπολοίπων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.

Η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ισορροπία. Με τη σωστή εκπαίδευση των εφήβων, των γονιών τους αλλά και όλων των ατόμων που θέλουν να στραφούν σε έναν πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο διατροφής, η μετάβαση στη χορτοφαγία μπορεί να γίνει ευχάριστη και δημιουργική, χωρίς τον φόβο διατροφικών ελλείψεων και προβλημάτων υγείας.

Χορτοφαγία και διατροφικές διαταραχές

Μία ανησυχία για τους χορτοφάγους εφήβους είναι ότι τείνουν να είναι περισσότερο επιρρεπείς σε διατροφικές διαταραχές. Η έρευνα πάνω σε αυτό το αντικείμενο είναι περιορισμένη, αλλά σε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2009 στον Journal of the American Dietetic Association έδειξε ότι οι έφηβοι που πειραματίζονται με τη χορτοφαγία κρύβουν πίσω από αυτή μία διατροφική διαταραχή, καθώς έτσι πετυχαίνουν να ελέγχουν απόλυτα το τι καταναλώνουν και δικαιολογούν την αποφυγή διάφορων «ανθυγιεινών» και «παχυντικών» τροφίμων. Οι ερευνητές προτείνουν πως πολλοί από τους εφήβους που στράφηκαν προς τη χορτοφαγία στόχευαν περισσότερο στην απώλεια βάρους, παρά την προστασία του περιβάλλοντος ή τη βελτίωση των διατροφικών τους συνηθειών. Παρόλο που βρέθηκε πως οι χορτοφάγοι ήταν πιο υγιείς, φάνηκε επίσης πως περίπου το 20% αυτών έκαναν υπερφαγικά επεισόδια, σε σύγκριση με το 5% των παμφάγων. Επιπρόσθετα, το 25% των χορτοφάγων ηλικίας 15-18 και το 20% των πρώην χορτοφάγων παραδέχθηκαν πως έχουν χρησιμοποιήσει ακραίες μεθόδους αδυνατίσματος, όπως η πρόκληση εμετού ή η χρήση καθαρκτικών.

Παρ’ όλα αυτά τα ευρήματα, φαίνεται πως η χορτοφαγία δεν προκαλεί από μόνη της διατροφικές διαταραχές, αλλά αντίθετα συνεισφέρει στη βελτίωση των συνηθειών και της συμπεριφοράς απέναντι στο φαγητό. Μία καλή λύση για τους γονείς ή τους επαγγελματίες διαιτολόγους είναι η συζήτηση με τον έφηβο πάνω στα αίτια της στροφής προς τη χορτοφαγία, ώστε να διερευνηθεί αν πίσω από αυτήν κρύβεται κάποια διατροφική διαταραχή.

Η μοναξιά στη χορτοφαγία

Τις περισσότερες φορές που κάποιος έφηβος αποφασίζει να γίνει χορτοφάγος, δέχεται την πίεση και τις αντιδράσεις από την υπόλοιπη οικογένεια αλλά και το φιλικό του περιβάλλον, που διαφωνεί με αυτή την αλλαγή. Η ανάγκη του εφήβου να ετοιμάσει μόνος του τα γεύματά του, αλλά και οι συνεχείς τσακωμοί και διαφωνίες προκαλούν πολλές δυσκολίες. Η ενημέρωση των γονέων και η υποστήριξη του εφήβου ίσως να διευκολύνουν την κατάσταση και πιθανώς να οδηγήσουν ολόκληρη την οικογένεια σε καλύτερες διατροφικές συνήθειες.

Συνοψίζοντας, είναι σημαντικό να πούμε πως η χορτοφαγία μπορεί να είναι ένας πλήρης και υγιεινός τρόπος διατροφής, επομένως η στάση των γονέων και των φίλων των εφήβων αλλά και όλων των ατόμων που αποφασίζουν να στραφούν προς τη χορτοφαγία καλό είναι να είναι υποστηρικτική. Σημαντική είναι η σωστή ενημέρωση, τόσο από τον τύπο, όσο και από κάποιον επαγγελματία διαιτολόγο γνώστη των θεμάτων της χορτοφαγίας, ώστε να σχεδιαστεί ένα διαιτολόγιο πλήρες σε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του εφήβου.

Ακολούθησε το Design Magazine στο Twitter, στο Facebook και στο Instagram.